Krizde bir sonraki durak: İtalya

Avrupa Birliği’nin tehlike sinyalleri veren ekonomileri arasında yer alan İtalya’nın bir borç krizinin eşiğinde olduğu görüşü ağırlık kazanıyor. Yüzde 120 borç/GSYH oranı ile Yunanistan’dan sonra Avrupa’nın en borçlu ülkesi konumunda olan İtalya’nın borç çevirmede sıkıntı yaşayacağı beklentisiyle birlikte, bu hafta içerisinde yapılan 3 milyar euro tutarındaki tahvil ihracında faiz oranları, bir önceki ihaleye göre ciddi anlamda yükselerek risk priminin arttığını gösterdi.
İtalya’nın bazı ekonomik parametreleri

Dünyanın en gelişmiş

ekonomilerine sahip ülkelerin üyesi bulunduğu G-8 grubunun bir üyesi olan İtalya’nın geçen on yıldaki ekonomik performansı en azından son dönem itibariyle ‘gelişmişlik’ konumunu pek doğrulamıyor. IMF verilerine göre İtalya’nın son on yıl ortalama yıllık GSYİH büyüme oranı sadece yüzde 0.25 oranında gerçekleşmiş. İşsizlik ve enflasyon oranları kontrollü seviyelerde seyretmekle birlikte, dış ticaret ve borç performansında kötüye gidiş gözlemleniyor. Ülkenin yıllık iç tasarruf açığı GSYH’ye oranla yüzde 2-3 düzeyinde. Bu durum borçlanma düzeyinin yükselmesine neden olurken tasarrufu aşan yatırımların ekonomik büyümeye dönüşmemesi borç/GSYH oranlarının daha da artmasına neden olmuş. Tasarruf açığının diğer bir yansıması cari hesap dengesinde gözüküyor. İtalya’nın cari hesap açığı, GSYH’ye oranla 2000 yılında yüzde 0.5’ten 2010 yılında yüzde 2.1’e çıkmış. İtalya, tasarruf açığı, cari açık, yetersiz büyüme ve dış borç sorunlarını bir müddet kamu bütçe performansı ile telafi etmeyi başarmış. İtalya ekonomisi 2000-2008 yılları arasında faiz dışı bütçe fazlası vermiş. Ancak küresel kriz sonrası vergi gelirlerindeki düşüş ve kamu harcamalarının artmasıyla birlikte, tüm dünyada olduğu gibi İtalya’da da kamu bütçesi zarar etmeye başlamış ve 2009-2010 yıllarında faiz dışı bütçe açığına maruz kalınmış.

İtalyan borç piyasası ve bankalar

İtalya, başta askeri harcamaların kısılmasının planlandığı bir bütçe reformu ile mali performansını düzeltmeye çalışırken, bir yandan da ekonomi yönetiminin başını sarsan dava ve iddialar nedeniyle liderlik ve yönetim zafiyeti yaşamaya aday görünüyor. Avrupa Birliği henüz Yunanistan’daki borç krizini tam olarak aşamamışken İtalya gibi ‘batmak için fazla büyük’ (too big to fail) bir ekonominin 1.5 trilyon euro tutarındaki borç piyasasını ilgilendiren bir krizi nasıl atlatacağı büyük bir soru işareti oluyor. İtalya’nın borçlanma maliyetlerindeki yükselişler şimdiden, yüklü miktarda İtalyan tahvili portföyü tutan Avrupa bankalarını endişelendiriyor. Bu bankaların, söz konusu tahvilleri, fiyatların piyasaya göre güncellendiği ‘alım satım’ portföyü yerine, fiyatların alım maliyetine ve alım tarihindeki faiz oranına göre hesaplandığı uzun vadeli yatırım portföyünde tutmaları, İtalyan bonolarından kaynaklanabilecek zararları şimdilik ‘su yüzüne’ çıkartmıyor. Ancak olası bir borç geri ödeyememe veya borç yeniden yapılandırma durumu, Avrupa’daki bankaların birçoğunun özsermayelerine önemli darbe vurabilir.

İtalya krizi ve euronun geleceği

Yunanistan krizinin ilk çıktığı günlerde, borç krizinin bu noktada kalmayacağı ve yayılabileceği dile getirilmişti. Hedef tahtasında bulunan ülkelerden İspanya durumunu kurtarırken İrlanda ve Portekiz’in kötüye gidişleri, euronun geleceğine dair olumsuz senaryoları gündeme getiriyor. Ek olarak, herhangi bir boyuttaki bir ‘İtalyan batığının’ yaşanması ise euro bölgesinin tasfiyesiyle sonuçlanabilir.

METİN ERCAN / Radikal