KRİZ BORSA ŞİRKETLERİNİN KÂRINI SİLDİ SÜPÜRDÜ

"Hamdolsun etkilenmedik", "Teğet geçti" yorumlarıyla görmezden gelinen, fakat sanayi üretiminin ve kapasite kullanımının dip, işsizliğin zirveye çıkmasıyla birlikte 2009'daki yüzde 4'lük büyüme hedefinin yüzde 3,6'lık küçülme ile revize edilmesine noktasına gelen kriz süreci borsadaki şirketleri adeta yerle bir etti. Türkiye ekonomisinin yüzde 6,2 oranında küçüldüğü geçen yılın son çeyreğinde hisse senetleri İstanbul Menkul Kıymetler Borsası'nda (İMKB) işlem gören 282 şirketten 200'ü zarar etti. Banka ve finansal kiralama şirketleri hariç söz konusu 282 şirket yılın ikinci çeyreğinde 7.9 milyar TL, üçüncü çeyrekte 5.6 milyar TL kar açıklarken, son çeyrekte toplamda 4.1 milyar TL zarar edildi. 282 şirket 2007'nin dördüncü çeyreğinde ise 4.5 milyar TL kar açıklamıştı. Bu 282 şirketin 2007 yılında 20 milyar 296 milyon lira olan toplam net karı, 2008'de yüzde 41 oranında azalarak 11 milyar 953 milyon liraya indi. Kur ve talep etkisi Büyüklüğü trilyon dolarları aşan kurtarma paketlerine rağmen, küresel ekonomide büyük bir durgunluğa neden olan kriz, Türk şirketlerini de adeta vurdu. Yurtiçi ve yurtdışı talebin bıçak gibi kesilmesiyle birlikte satış gelirlerinde düşüş yaşayan şirketler en ağır darbeyi ise kurdan aldı. 2004-2007 yılları arasında yaşanan likidite bolluğu nedeniyle yurtdışından ve yurtiçinden yüksek miktarda döviz kredisi ile borçlanan şirketler, yabancı çıkışının hızlanmasıyla birlikte yılın son üç ayında dolardaki yüzde 25'lik, eurodaki yüzde 19'luk yükselişten olumsuz etkilendi. Şirketlerin kur farkı zararı döviz açık pozisyonu nedeniyle katlanırken, bazı şirketler ise açık pozisyon taşımamalarına rağmen, yurtdışındaki operasyonları nedeniyle kur farkı zararından kurtulamadı. Şirketlerin yurtdışı iştiraklerinin bulunduğu ülkelerin yerel para birimlerinde yaşanan hareket sonucunda oluşan kar-zararın konsolidasyon sonucunda mali tablolara yansıması da Türk şirketlerine olumsuz yansıdı. Talep düşüşü nedeniyle stokları artan şirketler, fiyatlardaki düşüş sonucu söz konusu stokları da düşük fiyatlardan değerlemek zorunda kaldı. Bu durum da şirketlerde stok değer düşüş karşılığı oluşmasına neden oldu. Zarar rekoru Erdemir'de Erdemir'in 2007'de 679.4 milyon lira olan net karı, geçen yıl yüzde 69 oranında azalarak 211.4 milyon liraya indi. 2008'in ilk dokuz ayını 1 milyar 400 milyon lira net karla tamamlayan Erdemir, yılın son çeyreğinde 1 milyar 188 milyon liralık rekor zararla karşılaştı. Erdemir'in finansal giderleri 118 milyon liradan 1 milyar liraya sıçrarken, kur farkı giderlerleri ise 5.7 milyon liradan 809.6 milyon liraya çıktı. Erdemir'in finansal giderleri yılın son üç ayında yüzde 300 oranında yükseldi. Erdemir 2008 sonu itibari ile 2.7 milyar lira tutarında döviz açık pozisyonu taşıyor. Erdemir'in faaliyet karı da geçen yıl yüzde 28,7 oranında azalarak 516 milyon liraya düştü. Tüpraş'ın 2007 yılında 1 milyar 298 milyon lira olan net karı, geçen yıl yüzde 66 oranında azalarak 432 milyon liraya indi. Geçen yılın dokuz aylık dönemini 1 milyar 142 milyon lira net karla tamamlayan şirket, yılın son üç ayında 710 milyon lira zarar etti. Tüpraş'ın finansal giderleri 197 milyon liradan 1 milyar 121 milyon liraya fırlarken, kur farkı zararı 871.5 milyon lira olarak gerçekleşti. Yüksek kur farkı zararına rağmen, Tüpraş'ın faaliyet karı 1 milyar 283 milyon lira ile 2007 yılı seviyesinde gerçekleşti. Tüpraş yıl sonu itibari ile 1 milyar 231 milyon lira tutarında döviz açık pozisyonu taşıyor. Vestel'de zararın nedeni kur 2008 yılında kur farkından dolayı en büyük zararla Vestel karşılaştı. 2007 yılında 18 milyon lira kar eden Vestel, 2008'i 408 milyon lira zararla tamamladı. Şirketin kur farkı gideri 504.9 milyon liradan 1 milyar 463 milyon liraya fırladı. Vestel geçen yılın dokuz aylık döneminde 132 milyon lira zarar açıklamıştı. Şirket, yılın son üç ayında 276 milyon liraya yakın zarar etti. Vestel'in dokuz aylık dönemde 975 milyon lira olan finansal giderleri, yıl sonunda 1 milyar 651 milyon liraya çıktı. Vestel yıl sonu itibari ile 1.5 milyar liraya yakın döviz açık pozisyonu taşıyor. Vestel 4.7 milyar lira tutarında satış geliri elde ettiği 2008'de brüt karını yüzde 68,8 artırarak 900.1 milyon liraya çıkardı. Şirket 2007 yılında 82.8 milyon lira faaliyet zararı ederken, geçen yıl 241.6 milyon lira tutarında faaliyet karı elde etti. 282 ŞİRKETİN KARNESİ (Milyon TL) Dönem Kar (Z) 2008 2. çeyrek 7.920 2008 3. çeyrek 5.646 2008 4. çeyrek (4.074) 2007 4. çeyrek 4.507 2008 12 ay 11.953 2007 12 ay 20.296 SON ÇEYREKTE ZARARDA İLK 10 ŞİRKET (Milyon TL) Şirket Zarar Erdemir 1.188 Tüpraş 710 Koç 502 DYH 280 Vestel 275 Zorlu Enerji 256 Aygaz 168 Petrol Ofisi 143 Tekfen 127 Coca Cola 102 Kaynak: Meksa Yatırım Oktay Özdabakoğlu | REFERANS