Klasik bankacılığı özlüyorlar

Amerikalılar şimdilerde "klasik bankacılığı" tartışıyor. Kriz sonu "klasik bankacılığa dönüş" ümitleri yok oldu. "Gölge bankacılık" bütün risklerine rağmen devam ediyor.
Klasik bankacılık, denilen bankacılık türü bizdeki bankacılık türü. Banka mevduat topluyor. Bankanın topladığı mevduat için devletin mevduat sigortası güvencesi var. Bankalar mevduata dayalı olarak kredi veriyor. Bankaların mevduata ve özkaynaklarına dayalı olarak verecekleri kredinin sınırı belli.
Merkez Bankası ve Denetleme Kuruluşu bankaların bu sınırlara uyup oynadığını kontrol ediyor.
Bankaların mevduat dışında kaynak kullanımları, bilanço dışı sanal işlemleri denetim altında.
Bu sistemde bankanın verdiği kredinin batması halinde bankadan alacağı olanların riskleri en aza indirilmiş durumda.
Gölge bankacılık sisteminde ise bankalar mevduat toplamaya çalışmıyor.
Çünkü mevduat dışında gerçek ve sanal kaynak bolluğu var. Fonlar veya paraya takla attırılarak yaratılan sanal kaynaklar kullanılarak kredi dağıtılıyor.
Gölge bankacılık ile kredi olarak dağıtılan kredilerin hiçbir karşılığı yok. Kredinin ödenmemesi halinde, bankadan alacaklı olanların riski büyük.
The New York Times'da yayınlanan bir makalede ABD'de gölge bankacılık yoluyla dağıtılan (mevduat dışı sanal kaynaklardan verilen) kredilerin toplamının 14 trilyon dolar olduğu belirtiliyor.
Bu büyüklükteki krediler karşılığı olmayan, denetim dışı kalan işlemlerin toplamı. Bu kredilerin ödenmemesi halinde gölge bankaların alacaklıların riskini karşılamaları mümkün değil.
Bir başka gelişme, bazı ülkelerin bütününün gölge banka haline gelmesi.
Örneğin Yunanistan ve Portekiz "banka gibi ülke" olarak "gölge bankacılık" yaptıklarından krizin önemli aktörleri haline geldiler.
The New York Times'da bir makalesi yayınlanan Tyler Cowen (25 Mart 2012) bu konudaki gelişmeleri değerlendirdikten sonra, Amerika'nın kriz sonu eski usul klasik bankacılığa dönme fırsatını kaçırdığına işaret ediyor.
Bütün bunlardan bizim çıkaracağımız ders var. Klasik bankacılık belki ekonomide aktörleri sıkıyor ama Türk ekonomisinin güçlü bir yanı banka sistemimiz.
Krizden sonra çabuk toparlamamız, banka sisteminin krizden olumsuz etkilenmemesi sayesinde mümkün olabildi. 
Tevfik Güngör/Dunya