Katılım bankaları sistemin parçası

Katılım bankacılığı; fon toplama ve kullandırma işlemlerinde “faiz” vermeyen-almayan, faiz yerine fon toplama işleminde kâr ve zarara katılma modelini, fon kullanma işleminde de müşteriye doğrudan nakit verme yerine, mal ve hizmet alım-satımında, kiralanmasında, kârı veya zararı bölüşme esasına dayalı iş ortaklığı modellerini uygulayan bir bankacılık türüdür.
1970’lerden sonra dünyada klasik bankalar yanında “faizsiz bankacılık” yapan finans kuruluşları ortaya çıktı. Batı’nın büyük bankaları faizsiz bankacılık yapacak yan kuruluşlar oluşturdu. Bizde 1985 yılında faizsiz bankacılık yapmak üzere Albaraka Türk ve Faisal Finans Kurumu kuruldu.
Daha sonra bu kurumların adı “Katılım Bankası” oldu. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) diğer bankalar gibi bu kurumları da gözetlemeye ve denetlemeye başladı. Şimdilerde faizsiz bankacılık yapan 4 katılım bankası var. Bunlar, Albaraka Türk, Bank Asya, Kuveyt Finans ve Türkiye Finans adını taşıyan katılım bankalarıdır.
1 milyona yakın müşterileri var
Katılım bankalarının 633 şubesi var. Katılım bankalarının şube sayıları toplam banka şubelerinin yüzde 6’sı kadar. Katılım bankalarının topladıkları katılım fonlarının tüm sistemin topladığı katılım fonu ve mevduat içindeki pay yüzde 5.4 oranında, toplam kredilerdeki payları ise yüzde 5.8 oranında.
BDDK’nın tespitlerine göre katılım bankalarının müşteri sayıları 921 bin dolayında. Bu bankaların 793 bin kredi kartı dağıtmış. Yılın ilk 3 ayında 4 katılım bankasının toplam kârı 185 milyon TL.
Türkiye Katılım Bankaları Birliği’nin dün 10’uncu genel kurul toplantısı yapıldı. Bu toplantıda konuşan BDDK Başkanı Tevfik Bilgin, dünyada 300’den fazla faizsiz bankacılık yapan kurum bulunduğunu, bunlarda toplanan fonun 700 milyar dolara ulaştığını belirtti. Bilgin’e göre bizdeki katılımbankaları da, dünyanın diğer ülkelerindeki faizsiz bankacılık kuruluşları gibi likit kaynaklarını Londra’da kısa vadeli metal alım satım piyasalarında değerlendiriyorlar. BDDK Başkanı, Türkiye’deki katılım bankalarının, kısa vadeli finansman sorunlarına çözüm getirebilmeleri için diğer bankaların sahip oldukları “bankalararası (interbank) para piyasası”na benzer bir piyasa oluşturmalarının gereğine dikkat çekti.
BDDK gözetiyor, denetliyor
Kriz dönemini diğer bankalar gibi katılım bankalarının da yara almadan atlatmalarının önemini vurguladı. Katılım bankalarının Ortadoğu’daki ülkelerden Türkiye’ye fon aktarmada daha aktif olabileceklerini söyledi. Ürün farklılaştırmaları gereğine işaret etti. Katılım bankalarının da diğer bankalar gibi BDDK’nın gözetim ve denetiminde olmasının bu kuruluşlara katılım fonu yatıranlar için güvence teşkil ettiğini belirtti.
Ekonomi için önemli olan yatırım ve üretimdir... Yatırım ve üretimin finansmanı için kişilerin, kurumların birikimlerini birilerinin toplamasına ve bunu ihtiyaç sahiplerine aktarmasına ihtiyaç vardır. Bankalar bu aracılığı faiz karşılığı yapıyorlar. İhtiyaç sahibinden faiz alıyor, birikim yapana aktarıyorlar. Halbuki faizin haram olduğuna inananlar var. İşte katılım bankalarının önemi ve işlevi burada öne çıkıyor. Katılım bankaları, faizin haram olduğuna inananların inançlarına saygı göstererek, hem birikimlerini değerlendiriyor hem de yatırıma ve üretime yönlendiriyorlar.

Güngör Uras/Milliyet