İşsizlik korkusu

Şahıs bazında ise ek geliri olmayanlar ve borçlu olanlar için çok daha zor bir durum. Ve bakıyoruz ki, özellikle krizin konuşulduğu Avrupa'da, ABD'de hane halkının borç oranı oldukça yüksek.
Son zamanlarda Türkiye'de de hane halkının borçluluk oranında artışlar yaşandı. Bir yandan tasarruf oranı düştü, diğer yandan borçlar arttı.
Barem Research ve ortağı WIN/Gallup International'ın 56 ülkede 50 bin kişiyle görüşerek gerçekleştirdiği "İşgücü Endişe Göstergesi" araştırmasına göre, küresel ekonomik krizin tetiklediği işini kaybetme veya iş bulamama korkusunun arttığı görülüyor.
Araştırmaya göre, dünya nüfusunun yüzde 55'i geçen yıla göre bu yıl iş endişesinin artacağını, yüzde 13'ü azalacağını düşünürken, "net işsizlik korkusu" küresel olarak yüzde 42 seviyesinde gerçekleşmiş. Türkiye'de ise bu korku oranı yüzde 33 ile dünya ortalamasının altında.
2008'de patlak veren kriz, AB'deki borç kriziyle yeni bir boyut kazandı. Çözüm giderek zorlaşıyor. Bazılarınca "felaket tellalı", bazılarınca da isabetli öngörüleri olan bir iktisatçı olarak kabul edilen Nouriel Rubini, Avro ülkelerinin ortak tahvil konusunda anlaşamayacaklarını ve 2013'te Avro Birliği'nin dağılacağını, ABD'nin de yeniden mali sıkıntıya sürükleneceğini ileri sürüyor.
Bu kadar sert bir sorun yaşanır mı, yaşanmaz mı doğrusu kestirmek zor, ama işlerin bugünkünden iyi olmayacağı kesin gibi gözüküyor.
Dün AB liderleri bir kez daha bir araya geldi. Zirvenin sonuçlarını ancak bugün öğrenebileceğiz. Fakat kimse, Avrupa'yı kurtaracak mutabakat beklenmiyor.
Bu şartlarda insanların işsizlik korkusuyla hareket etmesi son derece tabii. Mevsim etkilerinden arındırılmış verilere göre, Avro Bölgesi'nde işsizlik oranı mart ve nisan ayında yüzde 11 seviyesinde gerçekleşti. AB genelindeki oransa martta yüzde 10,2 iken nisanda yüzde 10,3'e yükseldi. Mayıs verileri muhtemelen daha kötü çıkacak.
Burada, işsizlik seviyesinin 2008 yılı başında Avro Bölgesi'nde yüzde 7,5'in altında, AB genelinde ondan daha aşağıda olduğunu belirtelim.
Bu korku, bir dizi toplumsal sıkıntıları da beraberinde getirebilir. Ve bazı ülkelerde halen yaşanıyor. Hırsızlık, gasp ve ırkçı saldırılar giderek artıyor. İşin daha vahimi, ülke yönetimlerinin yabancıları yıldırmaya yönelik uygulamaları var. Almanya'da Müslüman ve Musevilerin çocuklarını "sünnet" ettirmesinin yaralama suçu sayılması, Fransa'ya girişte başörtülü bayanlardan başlarını açmalarının istenmesi gibi olaylara bir de bu açıdan bakmakta fayda var.
Türkiye, mart ayı itibarıyla düz işsizlik oranı yüzde 9,9'la iki aylık aradan sonra yeniden tek haneye inmiş durumda. Mevsim etkilerinden arındırılmış oransa, bir önceki ay olan şubat ayı ile aynı seviyede: Yüzde 9,1. Ocak ayındaki seviye yüzde 9,0 idi. Dolayısıyla, işsizliğin azaldığını söylemek zor. Ama vaziyet, hem seviye hem de eğilim olarak, pek çok Avrupa ülkesinden daha iyi.
Ayrıca, her şeye rağmen aile bağlarımızı hâlâ kuvvetli, yardımlaşma, işsiz kalanı yalnız bırakmama, ona ve ailesine destek olma geleneğimiz devam ediyor. Bu durum, bizi özellikle AB ülkelerinden ayırıyor. Böyle olmakla birlikte, işin bir de şu tarafı var. Avrupa'da işsiz kalan bir vatandaşa çevresi ve ailesi sahip çıkmasa da devlet destek oluyor. Bizdeki devlet desteğinden daha güçlü bir destek bu.
AB'deki gelişmeler ve kendi ekonomimizde görülen yavaşlama, işsizliği bir süre sonra bizim de gündemimize taşıyabilir, işsizlik korkusu artabilir. Bir yandan AB'deki kaosa, diğer yandan Ortadoğu'da ısınan havaya dikkat etmek lazım.
Kadir Dikbaş- ZAMAN