Irak'ta dengeler değişebilir

 Exxon'un  ABD'deki yöneticileri bu günlerde, ellerindeki iki ayrı sözleşmeyi çok dikkatle incelmek zorundalar çünkü alacakları karar, Irak'taki güç dengelerini değiştirebilir.
    Irak Başbakanı Nuri el Maliki geçen hafta görüştüğü Exxon CEO'su Rex Tillerson'u Bağdat hükümetinin denetimindeki bölgede yer alan, 50 milyar dolar değerindeki Batı Kurna petrol sahasından çıkma kararını değiştirmek için iknaya uğraştı.
    Kürt Bölgesel Yönetimi (KRG) ile 2011 yılında altı blok için anlaşma imzalayan Exxon, şu anda Irak'ın en hassas fay hatlarından birinin üzerinde duruyor. Kuzey Irak ile, sözleşme imzalamaya ve petrol ihraç etmeye sadece kendisinin yetkili olduğunu savunan Bağdat arasındaki sürtüşme Exxon sorunu nedeniyle ciddi boyuta geldi.
    Sektör kaynakları, Maliki'nin Kuzey Irak'taki varlığını sona erdirerek güney Irak'taki sahalarda kalması karşılığında Tillerson'a önemli tavizler önerdiğini söylüyorlar.
  Irak Petrol Bakanı Kerim Louabi Pazar günü, bu konudaki  kesin kararın birkaç gün içinde belli olacağını söyledi. Artık beklenen Exxon'un kararının hangi yönde olacağı. Şirket bu konuda şimdilik hiçbir açıklama yapmıyor.
    Eski bir Amerikalı diplomat Exxon'un Bağdat'ı tercih ederek Kuzey'den çıkması ihtimali için "(Kuzey için) çok büyük bir prestij kaybı olur. Exxon'un buradaki varlığı siyasi sahayı da düzenliyor" dedi.    
    ABD'li Exxon'un Kuzey Irak'a bir bakıma güvenoyu vermesi Total , Rus Gazprom Neft  ve Chevron gibi diğer şirketler için de Kuzey'in kapılarını aralamış oldu.
    Exxon'un elindeki blokların üçü hem Bağdat hem de Kürtler'in hak iddia ettikleri petrol zengini "sorunlu alanlarda" yer alıyor. 
         GÜVENLİK ENDİŞELERİ
    Sektör kaynakları Tillerson'ın Mesud Barzani ile İsviçre'de yaptığı toplantıda güvenlik konusundaki endişelerini dile getirdiğini belirttiler. Ancak Kürt Yönetimi daha sonra Exxon'un bölgedeki çalışmalarını sürdüreceğini duyurdu.
    Aynı zamanda Bağdat da Exxon'un kendi tarafında yer almasını istiyor.
    Irak Petrol Bakanlığı'ndan bir yetkili, "Şirketin Batı Kurna'dan çıkmak istemediğini düşünüyoruz" dedi ve bölgedeki üretimin tek başına Kuzey Irak'taki toplam üretim kapasitesinin üzerinde yer aldığını ifade etti.
    Adının açıklanmasını istemeyen yetkili, "Exxon'un Kuzey Irak'taki faaliyetlerini durdurup çözülmemiş bütün meselelerde sonuç alınana kadar bekleyeceği görüşündeyiz" dedi. Bölgesel Kürt Yönetimi kendi petrol politikalarını uygulama haklarının ülkenin federal anayasasında yer aldığını söylerken, Bağdat Kürt Yönetimi tarafından imzalanan anlaşmaları yasadışı olduğu gerekçesiyle reddediyor ve bölgede faaliyet gösteren şirketleri kara listeye aldığını ifade ediyor.     Uluslararası petrol şirketleri Kuzey Irak'taki daha elverişli anlaşma koşulları, güvenlik ve daha kolay çalışma ortamı nedeniyle bu riskleri göze almaya hazır durumdalar. 
    Rakip bir şirketin üst düzey yetkilisi de, "Exxon Bağdat'ı seçerse kuşkusuz daha iyi koşullar talep edecektir. Ancak onlar daha iyi koşullar elde ederlerse diğerleri de aynılarını talep ederler" şeklinde görüş belirtti.
         GERİ DÖNÜŞÜN OLMADIĞI NOKTA
    Uzmanlar Exxon'un Kuzey Irak'a geri dönmesi halinde böyle bir girişimin, bölgede enerjide daha fazla özerklik yönündeki ilerlemenin önünü pek de kesemeyeceği görüşündeler.      Bir sektör kaynağı, "Exxon o dönemde gidişatı değiştiren önemli bir oyuncuydu, ancak bugün itibarıyla çok şey değişti" dedi.
    Bölgedeki asıl güçlük, dünya pazarlarına bugüne kadar Bağdat yönetiminin kontrolündeki Kerkük-Ceyhan hattı aracılığıyla sevk edilen Kuzey Irak petrolünü satmanın yeni yollarının bulunmasıyla ilgili. 
    Ancak Kuzey Irak'ın bu kanaldan gerçekleştirdiği ihracat,Bağdat ile ödemeler konusunda yaşanan anlaşmazlık nedeniyle Aralık'ta durdu. 
    Beklemekten sıkılan Kürtler federal boru hattını devre dışı bırakarak küçük miktarda ham petrolün rafine ürünler karşılığında Türkiye sınırına göndermeye başladılar. Buradaki ticaret küçük ancak sembolik olma özelliği taşıyor.
    Sektörden bir kaynak, "Bu geri dönüşün olmadığı bir nokta.Bu noktadan sonra, Kürtler merkezi bir petrol ve doğalgaz politikasını kabul etmeyecek. Diğer bölgeler de aynısını yapacak" dedi.
    Kuzey Irak Bölgesel Kürt Yönetimi ise bu soruna cevap için yönünü Türkiye'ye çevirmiş durumda. Kapsamlı bir enerji ortaklığı için geçen yıldan beri çalışmalar yürütülüyor. Konu hakkında bilgi sahibi bir diplomat "Bu büyük bir anlaşma olur. Bu işi gerçekleştirebilecekleri tek yol da bu, her şey aynı anda olacak" dedi.
    Detaylar henüz net değil, ancak sektör kaynakları bunun aramadan ihracata kadar uzanabileceğini, çalışmalarda Ankara'nın petrol ve doğalgazda Rusya ile İran'a bağımlılığını azaltacak bir "enerji koridoru" arayışı içinde olunacağını belirtiyorlar.
    Söz konusu plan Türkiye'den yeni bir kuruluşun Kuzey Irak'taki bazı bloklarda pay alması ve alternatif bir boru hattı kurmasına dayanıyor. Irak'ın yönetim bütünlüğünün tehlikeye gireceğinden endişe eden ABD ise yeni bir petrol boru hattının
inşa edilmesine açıkça karşı çıkıyor.