İkinci 500 büyük açıklandı

İstanbul Sanayi Odası (İSO) tarafından yayınlanan Türkiye’nin İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu araştırmasına göre, 2012 yılında ikinci 500 büyük kuruluşun üretimden satışları 53 milyar 972 milyon TL’den 57 milyar 157 milyon TL’ye çıkarak cari fiyatlarla yüzde 5.9 oranında arttı.
Söz konusu artış oranı, ilk 500’de yüzde 9.2 olarak gerçekleşmişti. En büyük 500 şirketin ihracatı yüzde 0.6 artarken, ikinci 500 büyük şirketin ihracat artışının yüzde 4.6 olması dikkat çekiyor. İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu araştırmasına göre 2012 yılında, ikinci 500 çalışmasında üretimden satışlara göre ilk sırayı, 166 milyon TL ile 2011 yılında 29. sırada yer alan T.T.L. Tütün Sanayii aldı. İkinci sırada 165.6 milyon TL’lik üretimden satışlarıyla Eker Süt Ürünleri, üçüncü sırada ise 165.2 milyon TL ile PNS Pendik Nişasta Sanayi yer aldı.
İSO Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan, rapor sonuçlarıyla ilgili değerlendirmesinde, birinci ve ikinci 500 kapsamındaki kuruluşların Türkiye GSYH’sı ve Türkiye sanayi sektöründa üretim ve katma değer büyüklükleri bazında önemli bir ağırlığa sahip bulunduğuna dikkat çekti. Bahçıvan, şirketlerin üretimden satışlarının sıralama ölçütü olarak kullanıldığı araştırmanın ikinci raporunda, ikinci 500’ün ihracata, birinci 500’e göre daha sıkı tutunduğu sonucunun öne çıktığını söyledi.
EN KARLI SEKTÖR GIDA,İÇKİ VE TÜTÜN MAMÜLLERİ
Birinci 500’de olduğu gibi ikinci 500’de de 2012 yılında kâr bildiren şirket sayısı artış gösterdi. 2011 yılında kâr bildiren kuruluş sayısı 375 iken, 2012 yılında İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu’nun 417’si kar açıkladı. İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu’nun kârlılıklarındaki artışlar sektörler itibarıyla incelendiğinde gıda, içki ve tütün sanayicileri 2011 yılına göre yüzde 206’lık artışla ilk sırayı aldı. 2012 yılı İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu çalışması kapsamında en fazla kâr eden ise bir özel sektör kuruluşu olan Netaş Telekomünikasyon oldu.
500’LERİN GSYH İÇİNDEKİ PAYI 2008 SEVİYESİNE GERİLEDİ
İkinci 500 kapsamındaki kuruluşların Türkiye GSYH’sı içindeki payı 2008-2012 yılları arasında beş yıllık dönemde değişim göstermedi. İkinci 500’ün payı yıllık bazda yüzde 0.9 seviyelerinde seyrediyor. 2012 yılında ikinci 500, birinci 500’ün yarattığı üretici fiyatlarla brüt katma değerin ancak onda biri (yüzde 10.2) kadar katma değer üretebildi. Bu sonuçlara göre, 1000 büyük sanayi kuruluşunun yaratmış olduğu üretici fiyatlarla brüt katma değerin Türkiye GSYH’sı içindeki payı 2010 yılında yüzde 10.2 seviyelerine kadar yükselmiş olmasına rağmen, 2012 yılında bu oranın 2008 yılındaki yüzde 9.3 seviyelerine kadar gerilediği gözlendi.
2012 yılında ikinci 500 kapsamındaki kuruluşların üretimden satışları 53 milyar 972 milyon TL’den 57 milyar 157 milyon TL’ye çıkarak cari fiyatlarla yüzde 5.9 oranında arttı. Söz konusu artış oranı, birinci 500’de yüzde 9.2 ile daha yüksekti. Cari fiyatlarla elde edilen bu artış oranlarına karşın, sabit fiyatlarla üretimden satışlar birinci 500’de yüzde 2.9 oranında artmıştı. Bu oranın ikinci 500’deki yansıması ise yüzde 0.2 oranıyla sınırlı bir düşüşü gösteriyor.
FAALİYET DIŞI GELİRLER KÂRLILIĞI KURTARDI
İSO Başkanı Erdal Bahçıvan, 2012 yılında satışlardaki durağanlığa rağmen, dönem kâr ve zarar toplamındaki büyük artışın dikkat çekici olduğunu ve faaliyet dışı gelirlerin kârlılığı kurtardığını belirterek şu değerlendirmede bulundu:
“2012 yılında ikinci 500 kapsamında vergi öncesi dönem kâr ve zarar toplamında yüzde 61.1 gibi oldukça yüksek oranlı bir artışla karşılaşıyoruz. Bunun nedenlerine baktığımızda şu değerlendirmeyi yapmak mümkün. 2012 yılında ekonomideki genel daralma kapsamında satışlar nispi bir yavaşlama gösterirken, finansman giderleri de doğal olarak azaldı. İlave olarak yıl sonuna doğru döviz sepetine karşı TL’nin değer kazanması da finansal yapı üzerine olumlu etki yaptı. Bunun sonucunda da İkinci 500’ün satış kârlılık oranları bir yıl önceki yıla göre yükseldi.”
TOPLAM FAALİYETLERDE İHRACATIN PAYI ARTIYOR
İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu’nun 2012 yılında yapmış olduğu ihracat tutarı yaklaşık 9,7 milyar dolar civarında gerçekleşti. 2012 yılında İkinci 500 kuruluşlarının yapmış oldukları toplam ihracat, birinci 500 toplam ihracatının yüzde 15.2’sini karşılık geliyor. 2011 yılında yüzde 25.3 olan ikinci 500’ün toplam satışları içindeki dış satışların payı, 2012 yılında 1.5 puan artarak yüzde 26.8’e yükseldi. Ancak bu orandaki artışa rağmen, İkinci 500’ün toplam ihracatının Türkiye ihracatı içindeki payı 0.5 puanlık azalmayla yüzde 6.8’ten 6.3’e geriledi.
İHRACAT ARTIŞINDA İLK 500’DEN DAHA HIZLI
2012 yılında İSO birinci 500 ihracatı bir önceki yıla göre sadece yüzde 0.6 oranında artarken, ikinci 500’ün ihracatı yüzde 4.6 ile daha yüksek bir oranda arttı. 9.1 puanı altın ihracatından olmak üzere 2012 yılında Türkiye’nin toplam ihracatının yüzde 13 oranında arttığı düşünüldüğünde, bu artışın Türkiye’nin altın hariç ihracat artış hızından daha yüksek gerçekleştiği gözlendi. Birinci 500 ile ikinci 500 karşılaştırıldığında ihracatın sektörel yapısının değişmekte olduğu görülüyor.
Birinci 500’de ihracatın yüzde 21.9’u Taşıt Araçları Sanayii tarafından gerçekleştirilirken, ikinci sırada yüzde 20.6’lık payla Kimya, Petrol Ürünleri, Lastik ve Plastik Sanayii, üçüncü sırada ise yüzde 20’lik payla Ana Metal Sanayii yer alıyordu.
İkinci 500’de ise sektörel sıralamalar şöyle: ihracatta ilk sırayı yüzde 23.7’lik payla açık ara Dokuma, Giyim Eşyası, Deri ve Ayakkabı Sanayii alıyor. İkinci sırada yüzde 16.7’lik payla Metal Eşya, Makine Teçhizat ve Mesleki Aletler Sanayii yer alırken, bu sektörü üçüncü sırada yüzde 15.6’lık payla Gıda, İçki ve Tütün Sanayii izliyor.
İKİNCİ 500’ÜN EN BÜYÜKLERİ
İSO ikinci 500 büyük araştırmasına göre 2012 yılında ikinci 500 çalışmasında üretimden satışlara göre ilk sırayı, 166 milyon TL ile 2011 yılı çalışmasında 29. sırada yer alan T.T.L. Tütün Sanayii aldı. İkinci sırada 165.6 milyon TL’lik üretimden satışlarıyla Eker Süt Ürünleri, üçüncü sırada bu rakama çok yakın bir karlılıkla 165.2 milyon TL ile PNS Pendik Nişasta Sanayi yer aldı. 2012 yılında dördüncü sırayı, üretimden satışları 164.7 milyon TL olan Bursa Beton Sanayi aldı. KİBSAŞ Karadeniz İnşaat ise 164.3 milyon TL ile beşinci sırada yer aldı.
KÂRLILIKTA EN İYİLER
2012 yılı İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu çalışması kapsamında en fazla kâr eden kuruluş, bir özel sektör kuruluşu olan Netaş Telekomünikasyon oldu. Bu kuruluşun kârı, yaklaşık 152 milyon TL seviyelerine kadar yükseldi. İkinci 67 milyon TL vergi öncesi dönem kârı ile SİFAŞ Sentetik İplik Fabrikaları olurken, üçüncü sırada 59 milyon lira ile Erikli Su ve Meşrubat yer aldı.
2012 yılında İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu’nun 417 adedi kâr bildirirken, 83 adedi de zarar bildirdi. Kâr eden 417 kuruluşunun 414’ü özel, 3’ü kamu kuruluşu. Zarar bildiren 83 kuruluşun 82’si özel, 1’i ise kamu kuruluşu. 2011 yılında ise kâr bildiren kuruluş sayısı 375’ti. Bunların 370’i özel, 5’i kamu; zarar eden 125 kuruluşun tamamı özel sektör kuruluşuydu.
SEKTÖRLERİN KÂR SIRALAMASI
İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu'nun kârlılıklarındaki artışlar sektörler itibarı ile incelendiğinde, gıda, içki ve tütün sanayicilerinin 2011 yılına göre yüzde 206’lık artışla ilk sırayı aldığı görülüyor. Sektörün 2012 yılı kârı 390 milyon TL oldu. Bu sektörün ardından gelen metal eşyacıların kâr artışı ise yüzde 103 olarak gerçekleşti. Bu sektör de kârını 2012 yılında 637 milyon TL’ye çıkardı. Metal eşyacılarını, birinci 500’in birçok performansında zayıf bir görüntü sergileyen dokuma ve hazır giyimcileri izledi. Sektörün 2012 kâr artışı yüzde 88, toplam kârı ise 618 milyon TL oldu.
2012 YILINDA İKİNCİ 500’DE EN FAZLA İHRACAT YAPAN 10 KURULUŞ
2012 yılı İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu çalışması kapsamında en fazla ihracat yapan kuruluş, 2011 yılında da olduğu gibi, ihracatını yüzde 14.7 oranında artırarak 105,3 milyon dolara yükselten Arbel Bakliyat Hububat Sanayi oldu. İkinci sırayı 98,1 milyon dolarlık ihracatla Dorçe Prefabrik Yapı ve İnşaat aldı. Üçüncü sırayı ise 2011 yılında ikinci sırada yer alan ve ihracatını yüzde 15 oranında arttırarak 89,2 milyon dolara yükselten T.T.L. Tütün Sanayi aldı.
İhracatın toplam satışlara oranı sektörlere göre incelendiğinde, ana metal, taşıt araçları, metal eşya ile dokuma, tekstil sanayi en ağırlıklı ihracatçı sektörler olarak öne çıkıyor. Bu sektörlerde ihracatın toplam satışlar içindeki payı yüzde 30 ile yüzde 45 arasında değişiyor. Diğer yandan toplam sanayi sektörünün satışlarındaki dağılıma bakıldığında, ihracatın oranının yüzde 26.8, iç satışların oranının ise yüzde 73.2 olarak gerçekleştiği gözlendi.
İSTİHDAMLARI YERİNDE SAYDI
İkinci 500’de ücretle çalışanlar sayısı 2012 yılında 2011 yılına göre yüzde 0.8 oranında arttı. Bu oran, birinci 500’de yüzde 3.7 artış düzeyinde olmuştu. İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu’nda istihdam verileri birinci 500’e göre çarpıcı farklılıklar gösteriyor. Örneğin birinci 500 büyük şirketin verilerinde taşıt araçları sanayiinde yüzde 10 gibi belirgin bir istihdam kaybı yaşanırken, ikinci 500’de yer alan sektör şirketleri bunun tam tersi bir performans sergiledi. İkinci 500’de istihdamın eksilere düşmemesinin en önemli nedenlerinden biri taşıt araçları sanayiinin yüzde 33’lük istihdam artışı sağlaması oldu. İstihdam artışında bu sektörü yüzde 21’e yaklaşan artışla metal eşyacılar izliyor. İkinci 500’ün istihdam performansını aşağı doğru en çok etkileyen sektör ise istihdamı 6 binlerden yüzde 73 gibi büyük orandaki düşüşle bin 500’lere gerileyen madencilik ve taş ocakçılığı oldu.
TOPLAM BORÇLAR/ÖZKAYNAK ORANI
2012 yılı birinci 500’de toplam borç/özkaynak oranı yüzde 112 iken, özel kuruluşlar için bu oran yüzde 134,1 ile daha olumsuz bir görüntü sergiledi. İkinci 500’de de oran yüzde 133,5 ile yüksek ve özel kuruluşlar için oran yüzde 134,9 ile birinci 500’le hemen hemen aynı düzeyde gerçekleşti. İSO Başkanı Erdal Bahçıvan, toplam borç/özkaynak oranları 2011 yılına göre nispi bir küçülme göstermişken, oranların hala oldukça yüksek seviyelerde seyrettiğine dikkat çekerek, oranların bu kadar büyük olmasının Türkiye ekonomisinde reel kesimin kaynak yapısının bozukluğunu ve dışa bağımlılığı göstermesi bakımından son derece önem taşıdığını belirtti.