GELİŞEN PİYASALARDAN PARA ÇIKACAK

2010 büyüme beklentilerini artırabileceğini açıklayarak geçen hafta küresel krizde dibin gördünüğü umutlarını yeşerten Uluslararası Para Fonu'nun (IMF) umutlandırdığı piyasaları dün Dünya Bankası (DB) ve Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) sarstı. Dünya Bankası, gelişen piyasalara "Dikkat, yabancı yatırımcı kaçacak, harcamaları kesmeyin" dedi, üzerine OECD'den "Çok zor bir 2009 yolda, işsizlik sorunları sürecek" açıklaması geldi. Avrupa Merkez Bankası Başkanı Jean Claude-Trichet de bu iki kurumun açıklamalarının ardından, dünya ekonomilerinin hala yavaşlama aşamasında olduğunu, belirsizlik ortamında bulunulduğunu, beklenmedik mali dalgalanmaların olabileceğini söyledi. DB, küresel resesyonun bu yıl mart ayındaki tahminlerinden de derin olacağını belirtti ve gelişmekte olan piyasalardan yabancı sermaye çıkışı olacağı yönünde uyarıda bulundu. 2007'de 1.2 trilyon dolar çeken gelişmekte olan piyasalardan bu yıl yaşanacak çıkışın ise 363 milyar doları bulması bekleniyor. Gelişmekte olan piyasalardan yaşanacak yabancı kaçışıyla bu ülkelerdeki fakir ve işsiz sayısının artacağının da altı çizildi. Bununla beraber DB tarafından gelişmekte olan piyasalara yapılan uyarılar arasında ise bu ülkelerdeki zayıflığın, toplumsal gerginlikleri artırma riski doğurduğu da yer aldı. Böylece DB, IMF'den daha kötümser bir izlenim sergilemiş oldu. Zaten, Dünya Bankası Başkanı Robert Zoellick, yaklaşık 2 hafta önceki açıklamasında bu revizyonun sinyallerini vermiş, 2009'da küresel ekonomideki küçülmenin üç ay önceki yüzde 1,75'lik tahminlerinin üzerine çıkacağını belirtmişti. Bu rapor, Zoellick'in açıklamalarının sağlaması oldu. Küresel büyüme beklentisi yüzde 2'ye düşürüldü DB'na göre, bu yıl gelişmekte olan ekonomilerin sadece yüzde 1,2 büyümesi bekleniyor. Gelişmekte olan ekonomiler 2007'de yüzde 8,1, geçen yıl ise yüzde 5,9 büyüme kaydetmişti. Çin ve Hindistan dışarıda tutulduğunda ise gelişmekte olan ülkelerin gayri safi yurt içi hasılası bu yıl yüzde 1,6 gerileyecek. Hindistan ve Çin önderliğinde gelişmekte olan ülkelerde ise büyüme 2010 yılında yüzde 4,4'e ve 2011 yılında ise yüzde 5,7'ye ulaşacak. Dünya ekonomisinin bu yıl yüzde 2,9 çakılmasını bekleyen DB, daha önceki tahmininde bu rakamı yüzde 1,7 olarak vermişti. DB'na göre küresel büyüme önümüzdeki sene yüzde 2'lik genişleme ile geri dönecek. Mart ayındaki raporda ise büyüme yüzde 2,3 olarak öngörülmüştü. Yani bankanın bir yıl sonraki büyüme beklentisi de düşürülmüş oldu. OECD ülkelerinde reel gayri safi yurtiçi hasıla yüzde 4,2 daralma gösterse de gelecek yıl için yüzde 1,2 ve 2011 yılı için ise yüzde 2,3 büyüme gerçekleşecek. Raporun tahminlerine göre, Euro Bölgesi 2009'da yüzde 4,5 daralacak, 2010'da yüzde 0,5, 2011'de de yüzde 1,9 büyüme yaşayacak. Japonya ekonomisi bu yıl yüzde 6,8 daralacak, ancak gelecek yıl toparlanma sürecine girmesi beklenen ekonomi yüzde 1, 2011'de de yüzde 2 büyüyecek. ABD ise bu yıl yüzde 3 küçülecek, gelecek yıl yüzde 1,8 ve 2011'de ise yüzde 2,5 büyüyecek. Kapasite iyileşene kadar teşviğe devam DB yetkilileri ise krizin en kötü zamanlarının geçtiği hissi uyandıran işaretlere rağmen gelişmekte olan ülkelerde ekonomilerin halen zayıf olduğu yönünde uyarıyor. Hükümetlerin ise yüzlerce milyar dolarlık harcama planlarına sadık kalmaları gerektiği belirtiliyor. Reuters haber ajansına konuşan Dünya Bankası baş ekonomisti Justin Lin, özellikle Avrupa ve Orta Asya'daki gelişmekte olan piyasalardaki zayıf dış finansman koşullarının ve artan borçlanma maliyetlerinin endişe verici olduğunu belirtti. Uzmanlar kapasite kullanımı normal seviyelere dönene kadar mali teşvik planlarının devam etmesi gerektiğini savunuyor. Aksi takdirde işsizliğin artacağı ve büyümenin yavaşlayacağı gözardı edilemez bir gerçek olacak. TÜRKİYE ÖNCE KÜÇÜLÜR SONRA BÜYÜR Küresel büyüme beklentisini mart ayındaki yüzde 2,3'lük tahmininden yüzde 2'ye düşüren DB, ABD'den Japonya'ya ve gelişmekte olan piyasalara kadar bir çok ekonomi için de kötümser bir tablo çizdi. Türkiye'nin bu yıl yüzde 5,5 küçüleceğini, 2010'da yüzde 1,5, 2011'de ise yüzde 3 büyüyeceğini öngören DB'nin Küresel Görünüm Raporu'nda yaptığı uyarılar ise sinirleri gerdi. Raporda bu yıl gelişen piyasalardan 363 milyar dolarlık yabancı sermaye kaçışı yaşanacağı uyarısında bulunuldu, hükümetlere ise artan bütçe açıklarına rağmen ekonomilerini toparlamak için harcamaya devam etmeleri tavsiye edildi. Oysa ki şu ana kadar yapılan yüzlerce milyar dolarlık harcamalar hem gelişmekte olan piyasalarda hem de Avrupa ekonomilerinin bütçelerinde ciddi yaralar açmış durumda. Dün Fransa'dan yapılan bir açıklamaya göre ülkede bütçe açığı GSYİH'nın yüzde 7'sine fırladı. Pazar günü Trichet de hükümetlerin daha fazla adım atacak yeri kalmadığını ve bütçe açıklarını azaltmaya başlamak zorunda olduklarını söylemişti. Aynı şekilde krizin merkez üssü olan ABD'de 2 trilyon dolara yakın kriz harcaması yapıldı bütçe açığı sorunu yaratıyor.