Faiz riski devreye girdi mi?

TANER BERKSOY -RADİKAL Yok geçen yıl üst düzeyde berbat bir yıl olduysa bu yıl daha iyi olacak dediğiniz zaman gelen yılın berbat değil ama kötü olacağını söylemiş olursunuz. Dolayısıyla soruları bu tür kıvırtma bir cevapla karşılayınca bir cevap verilmiş ama pek de bir şey söylenmemiş olur. Bu opaklık önünüzü pek net görmüyor olmanızdan kaynaklanır. Önünüzü görmeyince kıvırtan analizler yapmak durumunda kalırsınız. Yeni yılın ilk çeyreğinin son ayı içindeyiz. İtiraf etmeliyim ki hala biraz kıvırtmak durumunda kalıyoruz. Zira dünyada ve Türkiye’de hala önümüzü çok net görmüyoruz. Yılın başında ortaya çıkan krizden çıkış işaretleri bu yılın geçen seneden daha iyi olacağını gösteriyordu. Bunu söyledik. Hala söylüyoruz. Ama bazı risk odaklarının varlığı yıl içinde durumun bozulma olasılığına işaret ediyordu. Bu risklere de dikkat çektik. Son sıralarda gelişen bazı olaylar ve ortaya çıkan yeni bilgiler söz konusu risklerin devreye girmeye başladığı izlenimini veriyor. *** 2010 yılında krizden çıkışı tehdit edecek iki temel riski vurgulamakta israrcı olduğumu hatırlarsınız umarım. Bunlardan birisi krizden çıkış sürecinde enflasyonun yeniden canlanma riskiydi. Krizde gevşetilen iktisat politikalarının zamanından önce sıkılaştırılmasını gerektirebilecek bir riskti bu. İkinci risk de bu noktada devreye giriyordu. İktisat politkalarında zamansız sıkılaştırma kriz çıkışında zaten tereddütlü biçimde büyümeye başlayan ekonomilerin yeniden durgunluğa kayması sonucunu doğuracaktı. Her iki riskin de gerçeklik kazanması için gerekli koşullar zaten mevcuttu. Krizde gerekli olan talep-harcama enjeksiyonunu sağlamak için hem para hem de maliye politikalarında olağan ötesi gevşeme yapılmıştı. Bu ölçekte gevşemenin krizin erken sonlanmasını sağladığı noktasında fazla bir tereddüt yok. Ama bu politikaların enjekte ettiği harcama ve likidite fazlaları da hala ekonomide duruyor. Büyümenin devreye girmesiyle küçülmeye başlayan arz açığı karşısında bu harcama-likidite bolluğunun sürdürülmesinin riskli olacağı açık. Yükselmeye başlayan enflasyon politikalarda gecikmiş ve dolayısıyla daha büyük ölçekli bir sıkılaştırmayı zorunlu hale getirir. Politika dönüşünde gecikmenin bedelide yeniden yavaşlamakla ödenir. *** Bugün itibarıyla ortaya çıkan yeni bilgiler bu tür bir dönüş noktasına oldukça yaklaşıldığı izlenimini veriyor. Enflasyon sayıları yükseliyor. Ancak biz de dahil hemen bütün ülkelerde bu sayılar henüz çok düşük düzeylerde. Yani şimdilik ipi kopmuş bir enflasyon tehdidi yok. Dolayısıyla enflasyon sayılarının bir süre daha gerçek bir enflasyon tehdidini tanımlamaktan çok mesela para politikasındaki olası dönüş noktasını belirlemek amacıyla kullanılmasının doğru olacağı kanısındayım. Başka bir deyişle, yükselmeye başlayan fiyat artış hızını enflasyon korkuları üretme aracı olarak kullanmak yerine politikalarda dönüşün zamanlamasını belirleme aracı olarak kullanılmasının daha faydalı olacağını düşünüyorum. Böyle bir değerlendirme çerçevesinde bakınca yeni açıklanan şubat ayı enflasyon sayılarını korku ve panik duygularıyla okumak yerine olası politika dönüşünü kestirme niyetiyle okumanın daha doğru olacağı anlaşılıyor. Enflasyonun elden kaçtığını, yılbaşından beri vurgulanan risklerin en sonunda devreye girdiğini düşünüp paniklemek istiyorsanız yıllık bazda çift haneli rakamlara yükselen enflasyon görünümü size bu imkanı verir. Ama para politikasındaki dönüşün zamanlamasını, yani Merkez Bankası’nın faizi ne zaman yükseltebileceğini kestirmek istiyorsanız genel enflasyon sayısını bir yana koyun, çekirdek enflasyona bakın. Bu size son enflasyon zıplamasının arızi nedenlerden kaynaklandığını, para politikasına konu olan fiyatlarda bir sorun olmadığını, faiz yükselmesini tetikleyecek bir enflasyon baskısının henüz devreye girmediğini, yani faizin yükseltilmesi için henüz zaman olduğunu gösterecektir. Bu koşullarda olası bir enflasyon-yüksek faiz sarmalı korkusuna kapılmanın manasız olduğunu anlayacaksınız.