Faiz eridi milyonlar ev ve araç aldı

2001 krizinin getirdiği en büyük değişim mali piyasalarda oldu. Özellikle bankacılık sektöründe yapılan reformlara siyasi istikrar da eklenince 10 yılda enflasyon yüzde 6.4’lerde kadar düşerken, Türkiye faizde yıllarca yaşanan kısır döngüyü de yenmeyi başardı. Tüketicinin aylık yüzde 12 ile ihtiyaç kredisi, yüzde 8 ile de ev ve otomobil kredisi bulabildiği 2001’de bu tür kredileri kullanmak o günün şartlarında astarı yüzünden pahalı bir konumda bulunuyordu.

TÜRKİYE FAİZDE NAM YAPMIŞTI

Yine 2001 ve öncesinde bankalardan kullandırılan krediler ağırlıklı olarak grup şirketlerine gidiyor, kamu bankaları bile birbirine kredi vermekten kaçınıyordu. İhracatçıların daha da düşürmesi için çağrı yaptığı Merkez Bankası’nın bugün yüzde 6.25’lerde seyreden politika faizi ise o tarihlerde yüzde 273’ü bile görmüştü. O tarihlerde aylık belirlenen bu oranla Türkiye ‘dünyanın en yüksek faiz veren ülkesi’ unvanı elde etmişti.

10 KAT DÜŞÜŞ YAŞANDI

Aradan geçen 10 yıllık süreçte Türkiye’de finansman modelleri çeşitlendi. Türk insanı mortgage gibi yepyeni bir enstrümanla tanıştı. 10 yıl önce aylık yüzde 12’ler seviyesinde seyreden ihtiyaç kredisi yüzde 0.80’lere kadar indi. Aynı şekilde otomobil ve konut kredilerinde de 10 kata kadar varan düşüş yaşandı. Bu kredilerin faizi de aylık yüzde 8’lerden yüzde 0.60’lara kadar geriledi. Düşen kredi faizlerinin tüketiciye yansıması şüphesiz büyük oldu.

Özelleştirmede 10 yılda 40 milyarlık gelir

Türkiye’nin özelleştirmeyle tanıştığı 1985’ten bu yana, 50 milyar dolarlık gelir elde edildi. Söz konusu tutarın 40 milyar dolardan fazlası 2001 krizinden sonra gerçekleştirildi. Verilen bilgiye göre 2008 yılına kadar ‘geçmiş dönemden gelen kuruluşların temizlenmesi’ gerçekleşti. 2008 yılından sonra ise sektörel bazlı özelleştirmeler gündeme geldi. 

Paranın seyri nasıl değişti?

                                                      2001    2010

Faiz ve kurlar       

Merkez Bankası döviz rezervi (Milyar $)    18,8    82,1

Merkez Bankası faizi (%)    273    6,25

3 aylık mevduat faizi    92,04    7,4

Dolar kuru (Yılsonu)    1,44    1,55

Kredi faizleri (Aylık %)

Tüketici    12,00    0,80

Taşıt    8,00    0,62

Konut    8,00    0,80