Euro kurbanları

Herşey küresel ekonomik krizin patlak vermesi ile başladı. Açgözlü bankaların sorumsuzca aldığı riskler çok sayıda ülkenin ekonomisini derinden sarstı. Resesyona giren Avrupa ülkeleri krizde üretimden çok tüketime yönelik bir ekonomi politikası izleyince Euro Bölgesi büyük bir açmaza girdi. Aslında daha basit bir ifade ile Avrupa'nın kuzeyi üretime yönelik verimli bir ekonomik politika izlerken Güney Avrupa daha çok kuzeyin ürettiğini tüketmeyi tercih etti. Kurtarma yardımları ve kemer sıkma politikalarına rağmen mali kriz batağından bir türlü kurtulamayan ülkelerin bu durumu Avrupa'da adeta domino etkisi yarattı. Şimdi yapılan hataların ve verimlilik ekonomisine paralel bir politika izlemeyen ülkeler birer birer faturaları ödemeye başladı.

SAYI GİDEREK ARTIYOR
İflasın eşiğine gelen çok sayıda Euro Bölgesi ülkesinde liderler ardı ardına koltuğunu kaybediyor. İşin kötü tarafı şu an sayıları 6'yı bulan kurban sayısının daha da artacak olması. İrlanda Başbakanı Brian Cowen euronun ilk kurbanı oldu. Uluslararası Para Fonu (IMF), Avrupa Merkez Bankası (ECB) ve Avrupa Birliği'nden (AB) kurtarma yardımı alan ülkelerin yaşadığı mali krize politik kriz de eklenince kurban listesinde İrlanda'yı Portekiz, İspanya, Slovakya, Yunanistan ve İtalya izledi. Şimdi gözler kemer sıkma önlemleri ile bütçe açığını kontrol altına almaya çalışan ve kredi notunu korumaya çalışan Sarkozy hükümetine çevrildi.

ARAP BAHARI DA 3 LİDER DEVİRDİ
İlk kıvılcımın Aralık 2010'da Tunus'ta çakıldığı ve neredeyse tüm Ortadoğu ve Kuzey Afrika'yı kapsayan Arap Baharı, politik olduğu kadar ekonomik krizin de etkisiyle 3 diktatörü koltuğundan etti. Artan işsizlik, gıda enflasyonu, siyasi yozlaşma, usulsuzlükler ve kötü yaşam koşulları yüzünden halk sokaklara döküldü. Önce Tunus lideri Zeynel Abidin Bin Ali, ardından Mısır Cumhurbaşkanı Hüsnü Mübarek devrildi. Koltuğunu bırakmayarak isyancılarla çatışmayı seçen Libya lideri Muammer Kaddafi ise hayatını kaybetti.

EURONUN İLK KURBANI OLDU
Euro Bölgesi'nin geleceğini tehdit eden mali krizin ilk kurbanı İrlanda'dan çıktı. Kamu borcunun gayri safi yurtiçi hasılaya oranı yüzde 96'yı aşan ülke, IMF denetiminde tasarruf önlemlerine başvurdu. İrlanda'da halkın sosyal yardımlarındaki kesintiler İrlanda Başbakanı Brian Cowen'ın başbakanlığını sona erdirdi. Mart 2008'de iktidara gelen ve Mart 2011'de seçimi kaybeden Cowen'ın yerine Enda Kenny seçildi.

IMF YARDIMI SOCRATES'İ KURTARAMADI
Mali krizden kendi başına çıkamayarak IMF-AB yardımına sarılan Portekiz'de bir yıl içinde ardı ardına 4 kemer sıkma programını meclise taşıyan Başbakan Jose Socrates kendi ipini de çekmiş oldu. Son kurtarma paketi mecliste kabul edilmeyen Socrates 2005'te göreve geldiği başbakanlıktan Mart 2011'de istifa etmek zorunda kaldı. Kamu borcunun gayri safi yurtiçi hasılaya oranı yüzde 93'ü bulan Portekiz'de haziran ayında yapılan seçimlerde muhafazakar partiden Pedro Passos Coelho başbakan seçildi.

KEMERİ SIKINCA KOLTUK GİTTİ
Avrupa'daki krizin kurbanlarından bir tanesi de İspanya'nın eski başbakanı Jose Luis Rodguez Zapatero oldu. İşsizliğin yüzde 21.5'i aşarak rekor seviyeye yükseldiği ülkede kamu borcunun gayri safi yurtiçi hasılaya oranı yüzde 60'ı aştı. Euro Bölgesi'nin zayıf halkalarından biri olarak gösterilen İspanya'da kemer sıkma programları uygulamaya kalkan Zapatero, sonunu getiren kararlara imza attı. Protesto gösterilerinin eksik olmadığı ülkede muhalefetin baskısıyla seçimleri dört ay öne çeken Zapatero, 20 Kasım'da yapılacak genel seçimlerde aday olmayacağını açıkladı.

OYLAMA KOLTUKTAN ETTİ
Avrupa Finansal İstikrar Fonu'nun (EFSF) genişletilmesine yönelik oylamada muhalefetin engeli ile karşılaşarak geçen ay Iveta Radicova başbakanlığındaki hükümetin yıkıldığı Slovakya'da geçici hükümet için pazarlıklar sürüyor. Euro Bölgesi'nin en yoksul ikinci ülkesi konumundaki Slovakya, dışarıdan gelen baskılar üzerine EFSF'nin genişletilmesine meclisinden onay alsa da martta erken seçim kararı aldı. Slovakya Devlet Başkanı Ivan Gasparovic, Başbakan Radicova'dan boşalan koltuğu doldurmak üzere geçici hükümet kurmaya yönelik partilerle görüşmelerini sürdürüyor.

ÇAREYİ ERKEN SEÇİMDE GÖRDÜ
İflasın eşiğindeki Yunanistan'ın 350 milyar euroyu aşan kamu borcu ülkenin ekonomik bağımsızlığının sonunu getirdi. İşten çıkarmalar ve kesintileri de kapsayan kemer sıkma önlemleri sonucu halkın sokağa döküldüğü ülkede iktidardaki PASOK partisi büyük kan kaybı yaşadı. Çareyi ülkeyi erken seçime götürmek üzere istifa etmekte bulan Papandreu sonrası Yunanistan'ın nasıl bir mali ve politik çizgi izleyeceği de merak konusu.

17 YILLIK SİYASETE SON VERDİ
Kamu borcunun gayri safi yurtiçi hasıla oranı yüzde 120'ye ulaşan İtalya'nın 1.9 trilyon euroluk kamu borcu ve iflasa yönelik artan riskler Başbakan Silvio Berlusconi'nin 17 yıllık siyaset hayatının sonunu getirdi. 3 kez başbakanlık koltuğuna oturan Berlusconi, mali refromların parlamentoda kabul edilmesinin ardından istifa edeceğini ve bir dahaki seçimlerde aday olmayacağını açıkladı. Berlusconi, 8 Mayıs 2008'den bu yana başbakanlık koltuğunda oturuyor.

SARKOZY'NİN ADAYLIĞI TEHLİKEDE
Euro Bölgesi'ndeki kriz, birliğin dev ekonomilerinden Fransa'da Cumhurbaşkanı Nicholas Sarkozy'nin de koltuğunu sallıyor. Kredi notunun düşürülmesi gündemde olan ve 100 milyar euroluk kemer sıkan Fransa'da kamu borcunun gayri safi yurtiçi hasılaya oranı yüzde 82'yi buluyor. Sarkozy'nin, 6 ay sonraki seçimlerde adaylığını açıklasa dahi seçilme şansının çok yüksek olmadığı belirtiliyor.
İrfan Donat / Sabah