Euro 1.80'leri görecek mi

Ne sevineceğim yahu! Euro 1.95'e düştü; aslında bir ekonomist olarak sevinmem gerekir. Çünkü bu durumu daha üç ay öncesinden öngörmüş ve bu konuda yazılar yazmıştım. Ama sevinmeme olanak yok! Çünkü Euro kurunun aşağıya gitmesi birçok Türk firması olumsuz etkiliyor. Çünkü Türk firmalarının çoğu TL maliyetleri ile üretip Euro ile uluslararası pazarlara satıyorlar. Düşünsenize kur 2.20 TL iken hesap yapılmış; fiyatlama yapılmış. Ona göre fiyat verilmiş. Şimdi kur 1.95 TL! Yani yüzde 13 geriye düşmüşsünüz. Hangi işte yüzde 13 kazanç var ki döviz kurundan kaynaklanan bu fark kapanabilsin. Ah be güzelim; ithalatçı olmak varmış! Şimdi Euro ile mal ithal edip TL ile satanlardan olsaydık "köşeyi dönmüştük"! 100 TL mal satınca eskiye göre yüzde 13 daha fazla para kazanıyor olacaktık… İşin daha kötüsü Euro serbest düşüşe geçti… Yani Euro kurunun değer yitirmesi daha sürecek. Nerede duracağını da kimse öngöremiyor. Her şey Yunanistan ve diğer Euro bölgesi ülkelerine (İspanya, Portekiz, …) bağlı. Herkesin beklentisi Yunanistan Parlamentosunun IMF ve A.B tarafından "önerilen" kurtarma paketi kemer sıkma önlemlerini onaylamasıdır. Böylece Yunanistan için hazırlanan yardım paketi devreye girecektir. Yunanistan iflas etmekten (borçlarını ödeyememekten) kurtulacaktır. Açıkçası yaşamımda Yunanistan'a sadece üç kere gittim; ama Yunanlı dostları iyi tanıdığımı düşünüyorum. Yunanlı dostlar biz Türkler gibi itaatkar değiller. Kamu otoritesine baş kaldırmayı çok iyi biliyorlar. O nedenle de ne olursa olsun Yunanistan IMF tarafından önerilen acı reçeteyi kesinkes uygulayamaz! Bu da böyle biline… Euro ile ilgili öngörüler buna göre yapılmalıdır. Ben "Yunanistan, Avrupa'nın şımarık çocuğu" tanımlarına pek itibar etmem. Ama işin gerçeği de budur. Gerçek bu olmasa Yunanistan'da çalışanların yüde 60'ı memur olabilir mi ? Ya da ulusal geliri Türkiye'den çok da fazla olmayan Yunanistan'da 3.000 Euro (6.000 TL) memur maaşı; 2.500 Euro (5.000 TL) emekli maaşı olabilir mi ? Türkiye'de ortalama memur maaşı 1.500 TL; ortalama emekli maaşı 900 TL değildir! Yani Yunanistan yıllarca (şımarık çocukluk sayesinde) olmayan refahı harcamış. Şimdi bunun acısı bir yerlerden çıkacak. Ama Yunan halkı bunun olmasına bizce izin vermeyecek. Başından beri bunu söyledim; hala da söyleyeceğim. Avrupalı dostlar başka bir yöntem bulmalılar. Ya Yunanistan'a para hibe etmeliler, ya da dayattıkları acı reçeteyi tatlılaştırmalılar. Yoksa hiçbir zaman EURO'nun değer kaybetmesinin önüne geçemezler. Ha tabi bir de (bizim desteklediğimiz) Yunanistan'ı EURO'dan atma seçeneği var. Kimine göre bu bir seçenek değilmiş. Yani EURO'dan bir ülke çıkarsa EURO artık eskisi gibi olmazmış! Açıkçası ben bu görüşe katılmıyorum. Türkiye 2001'de çok derin bir ekonomik kriz geçirdi; ama kriz önlemleri (acı reçete), sıkı bütçe ve TL'nin devalüe olabilmesi sayesinde bu krizden hızla kurtuldu. Ardından hızlı bir ekonomik büyüme dönemine girildi. Yunanistan hem önlem almak istemiyor, hem de parasını (Euro) devalüe edemiyor. O zaman bu krizden nasıl çıkacaklar ki? Taşıma su ile (ödünç para ile) değirmen mi döner? Ha bir de "ayrışma" ya da "bulaşma" konusu var. Elimiz yazmaya bile varmıyor; ama bu krizden Türkiye ayrışamaz. Bu kriz eninde sonunda mutlaka Türkiye'ye bulaşır. Türk ekonomisi de bu krizden olumsuz etkilenir. 1997 Uzak Doğu ve 1998 Rusya krizlerinde bunun örneğini gördük. Türkiye'de ciddi bir sıkıntı yokken bu krizler Türkiye'yi etkiledi. Şimdi de benzer bir durum (mutlaka ve ne yazık ki) olur. Zaten Türkiye'de şu anda gerçek / reel olmayan bir ekonomik büyüme havası var. Yunanistan krizinin etkileri bizi vurunca bu ekonomik büyüme tamamen durur ve şimdilerde toz pembe olan resim hemen kara bulutlara döner. ERTUĞ YAŞAR-REFERANS