Erkan'dan 'tek borsa olalım' çağrısı

Ece CEYHUN - DÜNYA Gazetesi Londra, New York ve Alman Borsası'ndan gelecek yatırımcı akışı Türkiye üzerinden Avrasya borsalarına uzanacak. Böylece Türkiye bir sermaye piyasası köprüsü oluşturacak. Kalkınma hamlesi başlatan İMKB Başkanı Hüseyin Erkan DÜNYA'ya yeni projelerini anlatırken Gelişen İşletmeler Piyasası'na (GİP) artık şirketleri beklediklerini, yeni pazar açılışları ve yeni ürünler üzerinde çalıştıklarını anlattı. İMKB, seans saatlerini Amerikan borsalarının açılışını yakalamak için uzatmaya hazırlanırken açılış ve öğle tatili saatlerinin de yeniden düzenlenmesi için aracı kurumların kapısını çalıyor. Erkan'ın önemli projelerinden biri de işlem gerçekleşmeden bir emiri iptal etmek. İMKB Başkanı Hüseyin Erkan ile Türk sermaye piyasalarının geleceğini konuştuk. Başkan şimdiye kadar belli mesafelere ulaştıkları projeleri ve aklındakileri anlattı. Erkan'ın çizdiği perspektif İstanbul Finans Merkezi Projesi'ni de destekliyor. Erkan, tüm sermaye piyasalarını tek bir platform altında toplama çalışmalarını anlatırken "Tek bir Türkiye sermaye piyasası oluşturmaya çalışıyoruz" dedi. İstanbul Altın Borsası ve Sermaye Piyasası Kurulu'nun da benimsediği proje ile aracı kurumlar tek bir teminatla her bir borsada işlem yapabilecek. Erkan, Türkiye sermaye piyasalarının bölgede bir güç olarak yerini sağlamlaştırması, gelişmiş piyasalarla entegre olması hedefiyle hayata geçirmeye çalıştıkları 'yekpare borsa' projesini şu sözlerle anlattı: "Yine borsalar mevcudiyetlerini devam ettirecekler yine kendileri piyasa ve ürün üretecekler ama aracı kurum ya da bankalar bütün borsalarda tek bir bağlantı ve tek bir teminatla işlem yapabilme imkanına kavuşacak. Önümüzdeki dönemde özel sektörün lisanslı depoculuk yapmaya başlaması ile emtialara dayalı standart kontratlar gelecek. Takasbank elektronik makbuz üretebilir TOBB, VOB, İAB, İMKB ve TSPAKB ortak olabileceği bir şirkette bizde alt yapıyı kurabiliriz. Bunun getireceği sinerji bizim sermaye piyasamızı 5-6 kat büyütür. Coğrafi kavgalardan vazgeçerek mutabakat sağlasaydık çok ilerlemiştik. Londra Borsası, Güney Afrika borsasını 3 bin km öteden işletiyor. Bizde çevremizdeki bazı ülkelere böyle hizmet vermeyi düşünüyoruz. Bakü Borsası'na bizde sizi işletelim diyoruz." Uluslararası borsalara tam entegre olalım İşin yekpare bir Türkiye borsası kurmakla da bitmeyeceğini ve ondan sonraki adımın dünyanın en büyük borsalarına bağlanmak olacağını vurgulayan Erkan, bu borsalarla da bizzat görüşmeler yürttükleri bilgisini verdi. Londra Borsası ile İtalya Borsası; Nasdaq ile OMX, NYSE ile Euronext'in birleşerek büyük gruplar haline geldiğini de hatırlatarak "Bu üç büyük borsa ve Deutsche Borse'ya projemizi anlattık. Hepsi ortak olmak istedi. Biz ise 'hiç birinize özel bir hak vermeden eşit uzaklıkta kalarak bağlantı sağlamayı planlıyoruz buna varmısınız' dedik hepsi 'varız' dediler. Dünya piyasaları ile bu işbirliğini yaparak buradan oraya, oradan buraya aracı kurumlar üzerinden emir akışı sağlayacak bir sistem üzerinde çalışıyoruz şu an. Burada da kalmayacağız. Şu anda Avrasya Borsalar Federasyonu'nun başkanlığını yürütüyoruz. 32 borsamız var. Bunların arasında 10 borsayı bir araya getirerek Türkiye'ye ve dünyaya bağlamayı planlıyoruz. Buyrun size İstanbul Finans Merkezi Projesi" dedi. Erkan, projelerini üretirken yatırımcı neyi talep eder neyi görürse daha fazla sermaye piyasalarına gelir diye düşünerek hareket ettiklerini anlattı. GİP örneği Londra'dan alındı, sıra şirketlere geldi Kamuoyunda daha çok KOBİ borsası olarak bilinen, Gelişen İşletmeler Piyasası 'nda (GİP) önceki gün Resmi Gazete'de yönetmeliğin yayımlanması ile birlikte işlem görmek isteyen şirketlerin başvurularını alma noktasına geldiklerine dikkat çeken Erkan, "Bu piyasanın işleyişi farklı olacak ve biz doğrudan piyasa yapıcılığı sistemi ile başlayacağız. Önümüzdeki 1-1.5 ay içinde testler biter. Birkaç şirket hazırlığını tamamlarsa bu sene de piyasayı başlatırız. Önemli olan başvuruların gelmesi ve birkaç şirketin bu pazara girmesi. Tek şirket yerine birkaç şirket ile başlatmamızın daha uygun olacağını düşünüyoruz" dedi. Erkan söz konusu piyasanın hisse senetleri piyasasından ayrı bir piyasa olarak çalışacağını kaydetti. Bu piyasanın halka açılma prosedüründen, işlem görme esaslarına, kamuyu aydınlatma yükümlülüklerine kadar farklı bir yapı oluşturduklarını kaydeden Erkan, piyasaya KOBİ'lerin 'piyasa danışmanları' ile geleceğini de anlattı. GİP'i kurgularken yurt dışındaki örneklere baktıklarını ve bu konuda Londra hisse senetleri borsasının uluslararası gelişmekte olan küçük şirketler borsası AIM'i baz aldıklarını ifade eden Erkan, sermaye piyasalarının ilk defa bu pazarla beraber piyasa danışmanları ile de tanışacağını belirtti. Erkan şöyle devam etti: "Biz bir KOBİ danışmanının şirketler için çok faydalı olacağını düşünüyoruz. Piyasa danışmanları şirketlere kamuyu aydınlatma esaslarından halka açılma prosedürüne kadar kurumsal yönetim ilkeleri konusunda büyük destek sağlayacağını düşünüyoruz. Piyasa danışmanı eğer bir aracı kurum ise piyasa yapıcı olarak da devrede bulunabilecek. Bizim tercihimiz farklı olmasından yana. Bunun kurumsal yapıyı daha çok teşvik edeceğini öngörüyoruz. Tabi maliyetler dikkate alınarak karar verilecektir ama ikisini de bir kurum yapabilecek. Piyasa yapıcılığı GYO, YO ve BYF'lerle başlayacak Piyasa yapıcılığı sistemini tamamlama noktasına gelen İMKB son testleri yaparken işletim sistemi ve yazılımı komple değiştirmiş durumda. Bir çok alternatifleri aynı anda işletebilecek duruma gelen İMKB'de sürekli müzayede, piyasa yapıcılığı ve tek fiyat müzayedesi gibi farklı alım-satım yöntemleri aynı anda işleyecek. Yazılımı kullanmaya başladığından beri en köklü değişimlerini yapan İMKB, Kurumsal Ürünler Pazarı adı altında yeni bir Pazar da açmaya hazırlanıyor. Gayrimenkul yatırım ortaklıkları (GYO), borsa yatırım fonları (BYF) ve yatırım ortaklıkları (YO) şirketlerini bu pazarda bir araya getirecek olan İMKB, piyasa yapıcılığını da ilk burada uygulamaya başlatacak. Burada da testler sürerken Erkan sözkonusu hisse senetlerinin ihraçcılarının zaten bir piyasa yapıcısı gibi hareket ettiğini dolayısıyla sistemi ilk burada devreye alıp elde edilecek deneyimle likiditesi az diğer hisse senetlerine yaymayı planladıklarını anlattı. SPK ile İMKB yabancı yatırımcıyı ülkesinde dinliyor Bölgesel işbirliklerine çok önem verdiklerini ve SPK ile birlikte Azerbaycan ve Saraybosna borsaları ile görüştüklerini anlatan Hüseyin Erkan Bakü Borsası'na ortak olduklarını hatırlattı. İki ülke sermaye piyasası yetkililerinden oluşan ortak çalışma grupları oluşturulduğunu ve ortak endeks üretmekten Türk Hazine bonolarının Azerbaycan'da işlem görmesine kadar bir çok nokta üzerinde durduklarını söyledi. Erkan, yabancı kurumsal yatırımcı sayısını artırmak için haziran ayında Frankfurt'ta gittiklerini ve burada başta seans saatlerinin uzaması, emir iptali ve yeni TTK ve SPK düzenlemeleri ile yapılandırılacak olan şirketlerin kendi hisse senetlerinin borsadan geri satın alması başta olmak üzere bir çok konu üzerinde görüştüklerini anlattı. Frankfurt'ta yatırımcıların seans saatlerinin uzaması üzerinde ağırlıkla durmasının ardından Londra'daki bazı fonlarla da görüştüklerini ve konuyu böylece gündeme aldıklarını aktaran Erkan, yabancı kurumsal yatırımcılarla bu defa yüz yüze görüşmek için sonbaharda Londra'ya gideceklerini de belirtti. Emir iptali gelecek Yabancı yatırımcılardan gelen taleplerin bir kısmını belli bir takvim içerisinde kalanını ise ilerleyen zaman içinde devreye almaya hazırlanan İMKB'nin üzerinde sıkı bir şekilde çalıştığı noktalardan biri de işlem gerçekleşmeden önce girilen bir emirin iptal edilmesi. Erkan, "Gelişmekte olan bir ülke borsasında işlem miktarını garantilemek açısından emir iptali yapılmaması yatırımcılara gerçek emir konusunda güven verir. Asgari likiditenin sağlanmasına yardımcı olacağını düşünerek bunu yıllardır uyguluyorduk. Ama artık likit bir piyasa haline geldik, derinlik arttı ve emir iptalinin olmaması rahatsız eder hale geldi" dedi. Erkan, emir iptali olduğunda piyasada neler görüleceğinin sorulması üzerine ise şöyle konuştu: "Verilen emirlerin gerçekleşen emirlere oranı bizim piyasamızda 1.5'e 1'dir. Dünya ortalaması özellikle gelişmiş ülkelerde 100 de 1'dir. Yani 100 emirden 1 i gerçekleşir. Londra Borsası'nda bu oran 120' ye 1'dir. New York'da 100-110 arasıdır. Emir iptalini izin verdiğimizde emir sayısında artış olacağını düşünüyoruz. Bu bizdeki oranın hemen 1.5'e 1'den 100'lere çıkacağı şeklinde de algılanmamalı. Emir büyüklüklerinde azalmalar olacak. Emir iptalini izin verdiğimizde fiyat aralıklarını da daraltmayı düşünüyoruz." İMKB'deki değişiklikler sadece teknoloji yatırımı ya da yeni pazar açılışları ile de bitmiyor. Borsa bir taraftan da elini kolunu bağlayan yönetmeliklerde gerekli değişikliklerin yapılması için çalışıyor. Yabancı kurumsal yatırımcıya Büyük İşlemler Pazarı geliyor Erkan, Londra ve diğer finans merkezlerinde büyük kurumsal yatırımcılar arasında Türkiye üzerine bir piyasa oluştuğunu ve dark pool denilen bu tezgahüstü piyasalarda işlem yapıldığını kaydederek bu hacmi Türkiye'ye çekmek istedikleri bilgisini verdi. Erkan, yabancı kurumsal yatırımcıların İMKB'ye fazla şeffafsınız dediğini belirterek "Özellikle büyük kurumsal yatırımcılar kendi emirlerinin bu kadar ortada olmasını istemiyor. Yatırımcılar, 'Bizim olduğumuzu gören arkamızdan geliyor ve yapıcı değil menfi bir durum oluşuyor' dediler. Bizde o zaman Büyük İşlemler Pazarı diye ayrı pazar hazırlayalım dedik onu da çalıyoruz. Toptan Satışlar Pazarı'na benzer bir yapı olacak. Borsadan geçen miktarı belli, bilgi paylaşımı daha sınırlı bir pazar olacak" diye konuştu. Varant pazarı da işleme açılmak için gün sayıyor SPK'nın tebliğini çıkardığı İMKB'nin ise genelgesini hazırladığı Varant Pazarı'nın da 1.5 ay içinde açılacağını ifade eden Erkan, bu piyasanın da piyasa yapıcılığı sistemi ile devreye alınacağını bildirdi. Varant, SPK tarafından yetkilendirilmiş aracı kuruluşlar tarafından ihraç edilebilen ve elinde bulunduran kişiye dayanak varlığı veya göstergeyi önceden belirlenen bir fiyattan belirli bir tarihte veya belirli bir tarihe kadar alma veya satma hakkı veren bir sermaye piyasası aracı. Fark Kontratları'nın İMKB'de Işlem görmesi planlanıyor SPK ile görüşülerek Fark kontratlarının (Contract For Differences) çıkartılması ve bunların işlem göreceği Fiyat Farkı Pazarı'nın oluşturulması için de düğmeye battıklarını kaydeden Erkan, "Hisse senedi fiyatlarının alım ve satım fiyatları arasındaki fark üzerine bir kontrat çıkartalım dedik. Bu hisse senetlerine likidite getirecek bir imkan" dedi. Takasbank bünyesindeki Ödünç Piyasası'nın da daha aktif çalışması için kurumla dirsek teması içinde olduklarını da anlatan Erkan, "Ödünç piyasası var ama yeterince çalışmıyor çünkü havuzda yeterli hisse senedi bulunmuyor. Takasbank bu havuzu genişletmek ihtiyacı ile merkezi karşı taraf uygulamasına geçmeye çalışıyor yani her yapılan işlemin karşısında Takasbank garantör taraf olarak devreye girebilecek. Böylece kurumsal yatırımcı Takasbank'a güvenerek hisselerini ödünç verebilecek" bilgisini verdi. Repoya kağıt bazında esneklik sağlanacak Tahvil tarafında da çalışmalar yapan İMKB'nin Repo II çalışması ise bir tür Hazine bonosu ödünç piyasası gibi işleyecek. Erkan, Hazine, TCMB, TBB ve TSPAKB ile ortak yürüttükleri çalışma hakkında şunları söyledi: "Şimdi menkul kıymetin birebir kendisi repoya konu olacak. Bu hem likidite getirecek hem de kağıt bazında bankalar esneklik sağlanacak."