Enflasyonda düşüş sürecek

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Ekim Ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu'nu yayınladı.
"Ekim ayında tüketici fiyatları yüzde 1,96 oranında artmış ve yıllık enflasyon yüzde 7,80’e gerilemiştir. Maliyet ve talep yönlü gelişmelerin etkisiyle temel enflasyon göstergeleri aşağı yönlü eğilimini sürdürürken hizmet fiyatları ılımlı seyrini korumuştur. Önümüzdeki dönemde enflasyondaki düşüşün süreceği tahmin edilmektedir" denilen raporda, şu bilgilere yer verildi: "Ekim ayında tüketici fiyatları yüzde 1,96 oranında artmış, yıllık enflasyon yüzde 7,80’e gerilemiştir. Bu dönemde enerji, işlenmemiş gıda, alkollü içecekler ve tütün ürünleri ile altını dışlayan ÖKTG-H endeksinin yıllık artış oranı yüzde 6,78’e, bu endeksten işlenmiş gıda ürünleri çıkarılarak elde edilen ÖKTG-I göstergesinin yıllık artış oranı ise yüzde 6,11’e düşmüştür.
Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde enerji grubunun katkısı yönetilen fiyat ile vergi artışlarının etkisine bağlı olarak 2,18 puana yükselmiş, buna karşılık gıda fiyatlarının katkısı (0,66 puan azalarak) 2,05 puana gerilemiştir. Bu dönemde hizmet grubunun katkısı 1,93 puan ile yatay seyrederken, temel mal grubunun katkısı (0,31 puan azalışla) 1,33 puana gerilemiştir. Bu ayda katkısı önemli ölçüde gerileyen bir diğer grup ise (tütün ürünleri fiyatları kaynaklı baz etkisinin ortadan kalkması neticesinde) alkol-tütün ve altın olmuştur.
Eylül ayında ek mali önlemler çerçevesinde akaryakıt, otomobil ve alkollü içeceklerden alınan ÖTV miktarları artırılmış, ayrıca 1 Ekim’den itibaren doğalgaz ile elektrik fiyatları yükseltilmiştir. Söz konusu ayarlamaların yıllık enflasyona toplam katkısının 1 ile 1,1 puan arasında olduğu tahmin edilmektedir.
Hizmet fiyatları Ekim ayında yüzde 0,74 oranında artarken, grup yıllık enflasyonu yüzde 7,12 olmuştur. Yıllık enflasyondaki bu yükselişte cep telefonu görüşme ücretleri kaynaklı haberleşme hizmetleri fiyatlarında gözlenen artışlar belirleyici olmuştur. Nitekim, haberleşme dışındaki hizmet grubu yıllık enflasyonu Eylül ayının ardından Ekim ayında da azalış göstermiştir. Özellikle, bu dönemde lokanta-otel ile ulaştırma yıllık enflasyonları azalış kaydederken kira yıllık enflasyonu sınırlı bir artışla yüzde 5,20 olmuştur. Sonuç olarak, bu dönemde mevsimsellikten arındırılmış hizmet fiyatlarının ana eğilimindeki ılımlı seyir korunmuştur. Öte yandan, hizmet fiyatlarına ilişkin yayılım endeksi artış eğilimini sürdürmüştür.
Temel mallar grubunda yıllık enflasyon yavaşlama eğilimini sürdürmüş ve Ekim ayı itibarıyla (1,32 puan azalarak) yüzde 5,09 olmuştur. Bu grubu oluşturan ana sektörlerin tamamında enflasyon yıllık bazda gerilemiştir. Giyim grubunda yeni sezon fiyat artışı bir önceki yılın altında kalırken, dayanıklı tüketim malları fiyatları Ekim ayında yatay seyretmiştir. Dayanıklı mallarda alt gruplar bazında mobilya fiyatları aylık yüzde 1,04 oranında yükselmiş, buna karşılık elektrikli ve elektriksiz alet fiyatlarındaki gerileme eğilimi sürmüştür. Otomobil fiyatları bu dönemde yatay seyretmiş, bu çerçevede Ekim ayı itibarıyla ÖTV artışının fiyatlar üzerinde belirgin bir etkisi gözlenmemiştir.
Enerji fiyatları Ekim ayında yüzde 5,37 oranında artmıştır. Bu gelişmede, yükselen elektrik ve doğalgaz tarifeleri (sırasıyla yüzde 9,78 ve 9,84) ile vergi düzenlemesine de bağlı olarak artan akaryakıt fiyatları (yüzde 5,88) etkili olmuştur. Bununla birlikte, etkisi daha sınırlı olmakla beraber, Ekim ayında tüp gaz ve katı yakıt fiyatları ile belediyelerce belirlenen su tarifelerinde de yükseliş gözlenmiştir. Sonuç olarak, bu dönemde enerji grubu yıllık enflasyonu 1,93 puan yükselerek yüzde 14,64 seviyesine ulaşmıştır.
Gıda ve alkolsüz içecekler grubunda yıllık enflasyon 2,52 puanlık azalışla yüzde 7,87’ye gerilemiştir. Bu gelişmede geçmiş yıllarda Ekim ayında yüksek oranda artan sebze fiyatlarının bu dönemde yatay seyretmesi belirleyici olmuştur. Nitekim mevsimsel etkilerden arındırılmış işlenmemiş gıda fiyatları Temmuz ayından beri süren artış eğiliminin ardından Ekim ayında gerilemiş, yıllık işlenmemiş gıda enflasyonu 5,5 puan azalmıştır. İşlenmemiş et fiyatları aylık bazda bu dönemde de gerilerken süt fiyatlarındaki yüksek oranlı artış eğilimi sürmüştür.
İşlenmiş gıda fiyatlarında aylık artış oranı yükseliş eğilimini korumuş ve grup fiyatları Ekim ayında yüzde 1,26 oranında artmıştır. Buğday fiyatlarındaki yükselişin yansımaları ekmek ve tahıllar grubunun genelinde süregelen fiyat artışları ile izlenmektedir. Bunun yanında, bu dönemde ekmek ve tahıllar dışı işlenmiş gıda fiyatlarındaki artış eğilimi belirgin bir şekilde hızlanmıştır. Özellikle peynir ve diğer süt ürünleri ile işlenmiş et ürünleri fiyatlarında yüksek oranlı artışlar (sırasıyla yüzde 3,54 ve 1,91) gözlenirken son dönemde gerileme eğiliminde olan katı-sıvı yağ fiyatlarında da yükseliş kaydedilmiştir. Sonuç olarak yıllık işlenmiş gıda enflasyonu yüzde 9,42’ye yükselmiştir.
ÜFE
Ekim ayında üretici fiyatları yüzde 0,17 oranında artmış, yıllık enflasyon 1,46 puan azalarak yüzde 2,57 olmuştur. Bu dönemde tarım fiyatları mevsimsellikten arındırılmış olarak gerilemiştir. Bu gelişmede meyve ve sebze fiyatları etkili olurken, bazı tarımsal ürünlerin fiyatlarındaki yükseliş dikkat çekmiştir. Özellikle, son beş aylık dönemde yüzde 12,2 oranında artan yurt içi buğday fiyatları tarihi yüksek seviyeye ulaşmıştır. Ekim ayında pamuk ve tütün fiyatları da belirgin oranda artmıştır. Bu dönemde canlı hayvan fiyatları yatay seyrederken süt fiyatları ivmelenmiştir.
Ekim ayında emtia fiyatlarındaki azalışın etkisiyle imalat sanayi fiyatları yüzde 0,37 oranında artmıştır. Bu dönemde uluslararası gelişmelerin etkisiyle petrol ürünleri fiyatları gerilerken ana metal fiyatları düşüş eğilimini korumuştur. Bu ürünler dışlandığında ise imalat sanayi fiyatları artış oranı aylık ve yıllık bazda azalmıştır.
MIGS sınıflamasına göre incelendiğinde, fiyatların dayanıklı mallarda sınırlı bir oranda gerilediği diğer gruplarda ise arttığı gözlenmektedir. Ekim ayında imalat sanayi fiyatlarındaki yükselişe en çok katkı yapan dayanıksız tüketim ürünleri üretici fiyatları, temelde süt ürünleri fiyatlarındaki artışın etkisiyle yükselmiştir. Sermaye malları fiyatları motor ve motor parçaları fiyatlarına bağlı olarak artarken ara malları fiyat artışı demir-çelik fiyatlarındaki gerilemeyle sınırlanmıştır. Bu dönemde dayanıklı tüketim malları fiyatlarındaki gerilemede televizyon fiyatlarındaki azalış etkili olmuştur. Sonuç olarak, yıl başından bu yana yüzde 1,82 ile tarihi düşük bir oranda artan imalat sanayi fiyatları tüketici fiyatları üzerinde imalat sanayi kaynaklı baskıların ılımlı seyrettiğine işaret etmiştir. "