EKONOMİDE YILIN OLAYLARI -3-

Ekonomide yılın üçüncü çeyreğinde ABD'de derinleşen kriz, Avrupa bankalarını da sıkıntıya soktu. ABD'de yüksek riskli konut kredisi sektöründe başlayan kriz, önce Avrupa bankalarını etkilemedi, fakat daha sonra küresel likidite sıkıntısının baş göstermesi nedeniyle Avrupa bankaları da krizden etkilenmeye başladı. İngiltere'de B&B bankasının devletleştirilme kararının ardından, Avrupa'nın en büyük bankalarından olan Fortis'e 11 milyar avronun üzerinde mali kurtarma paketi sağlanması, Hollanda'nın en büyük bankası olan ve Fortis bünyesindeki ABN Amro'nun mali yüklerinin artması, krizin Avrupa bankalarını da etkilemeye başladığının en büyük kanıtı olarak gösterildi. Krizin küresel çapta bir mali krize dönüşmesi üçüncü çeyreğe kadar küresel bankaların 400 milyar doları aşkın zarar etmesine yol açtı. Bu dönemde ABD'nin dördüncü büyük yatırım bankası Lehman Brothers, girdiği zor durumdan kurtulamayarak iflasını istedi. ABD'nin iki numaralı bankası Bank of America, küresel kredi krizi nedeniyle yaklaşık 46 milyar dolar zarar eden dünyanın en büyük aracı kurumu Merrill Lynch'i 50 milyar dolara satın alma kararı aldı. Dünyanın en büyük bankalarından 10'u 70 milyar dolarlık acil yardım fonu oluşturmaya karar verdi. Bank of America, Barclays, Citibank, Credit Suisse, Deutsche Bank, Goldman Sachs, JP Morgan, Merrill Lynch, Morgan Stanley ve UBS bankalarının her birinin 7 milyar dolar vermeyi kabul ettiği fon ile dünya piyasalarındaki panik havası önlenmeye amaçlandı. Türkiye yılın üçüncü çeyreğine elektrikte ilk dağıtım özelleştirmeleri ihalelerinin yapılmasıyla başladı. Bu çerçevede Başkent EDAŞ ve Sakarya EDAŞ'ın özelleştirme ihaleleri yapıldı. Mersin-Akkuyu'da kurulması planlanan Türkiye'nin ilk nükleer santral inşaatı ve işletimi için açılan ihalede tek teklif sahibi Rus Atomstroyexport oldu. Ham petrol fiyatları 11 Temmuz'da 147,27 dolarla tüm zamanların rekorunu kırdı. 1 Ocak 2009 tarihinden itibaren paradan "yeni" ibaresinin kaldırılacağı ve yeniden "Türk Lirası"na geçileceği açıklandı. Ekonomide yılın üçüncü çeyreğine ilişkin gelişmeler özetle şöyle: -ELEKTRİK DAĞITIM ÖZELLEŞTİRMELERİ BAŞLADI- 1 TEMMUZ: - Aralarında Elektrik Üretim A.Ş. (EÜAŞ), Türkiye Kömür İşletmeleri (TKİ), Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt A.Ş. (TETAŞ), elektrik dağıtım şirketleri ve BOTAŞ'ın da yer aldığı enerji KİT'leri, "Maliyet Bazlı Fiyatlandırma Mekanizması"na resmen geçti. - Elektrik dağıtım özelleştirmelerinde Başkent Elektrik Dağıtım A.Ş'nin (Başkent EDAŞ) özelleştirilme ihalesinde en yüksek teklifi, 1 milyar 225 milyon ABD doları ile Hacı Ömer Sabancı Holding A.Ş.-Österreichische Elektrizitatswirtschafts-Aktiengesellschaft (Verbund)-Enerjisa Enerji Üretim A.Ş. Ortak Girişim Grubu verdi. Sakarya EDAŞ'a ise en yüksek teklifi 600 milyon ABD Doları ile Akcez Ortak Girişim Grubu verdi. - Elektriğin kWh ücreti, konutlarda yüzde 21 artışla 17,944 YKr, sanayide yüzde 21,56 artışla 16,143 YKr'ye yükseldi. - Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) verilerine göre, Türkiye'nin Haziran ayı ihracatı yüzde 34,88'lik artışla 12 milyar 74 milyon dolar oldu. - 16 yaş ve üstündekiler için asgari ücret, brüt 608,40 YTL'den 638,70 YTL'ye, 16 yaşından altındakiler için 515,40 YTL'den 540,60 YTL'ye yükseldi. 2 TEMMUZ: - Merkez Bankası, Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) ve Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) başkanlıkları ile Vakıflar Bankası Genel Müdürlüğünün İstanbul'a taşınmasına dönük düzenlemeyi içeren Türkiye Vakıflar Bankası Türk Anonim Ortaklığı Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı, TBMM başkanlığına sunuldu. - İsviçre Yüksek Mahkemesi, Motorola şirketinin Telsim'in eski sahibi Uzan ailesinden alacaklarını, ailenin İsviçre bankalarındaki hesaplarından tahsil edebileceğine karar verdi. - Tarım ve Köyişleri Bakanı Mehdi Eker ve Rusya Tarım Bakanı Aleksiy Gordeyev, Rusya'ya girişi kısıtlanan bazı Türk sebze ve meyve ürünlerine yasağın kaldırılmasını öngören ve Rusya'ya ihracatın devamlılığını öngören memorandumu imzaladılar. 3 TEMMUZ: - Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), bu yılın haziran ayında tüketici fiyatları endeksinin (TÜFE) yüzde 0,36 gerilediğini, üretici fiyatları endeksinin (ÜFE) yüzde 0,32 arttığını açıkladı. Yıllık enflasyon ise TÜFE'de yüzde 10,61, ÜFE'de yüzde 17,03 oldu. - Londra Brent tipi ham petrolün varil 146,69 dolara yükseldi. 4 TEMMUZ: - G-8 Zirvesi öncesi Dünya Bankası bir rapor yayımlayarak, yükselen gıda ve petrol fiyatları nedeniyle dünyanın tehlikeli bir döneme girdiğini duyurdu. - Et Balık Kurumu Genel Müdür ve Yönetim Kurulu Başkanlığına Bekir Ulubaş atandı. 6 TEMMUZ: - Enerji ve Tabii Kaynaklar eski bakanlarından Ersin Faralyalı vefat etti. -OYAKBANK "ING BANK" OLDU- 7 TEMMUZ: - Oyakbank'ı satın alarak Türk bankacılık sektörüne giren Hollanda kökenli ING grubu, Türkiye'deki faaliyetlerine "ING Bank" ismiyle başladı. 8 TEMMUZ: - Uluslararası piyasalarda petrol fiyatları, ABD dolarının değer kazanması ve Atlas Okyanusu'nda kasırga kaygılarının azalması nedeniyle yaklaşık 5 dolar düşerek 137 dolara geriledi. - AB ekonomi ve maliye bakanları, 2009 yılı başında 16'ncı üye olarak Avro Bölgesi'ne katılacak Slovakya için dönüşüm kurunu "1 avro = 30,126 Slovak Koronası" olarak belirledi. 9 TEMMUZ: - Mayıs ayında cari açık, geçen yılın aynı ayıyla karşılaştırıldığında yüzde 28,8 oranında artarak, 3 milyar 601 milyon dolardan 4 milyar 637 milyon dolara yükseldi. - TBMM'de kabul edilen Elektrik Piyasası Yasa Tasarısı ile cadde ve sokak aydınlatmalarına ait giderler Hazine bütçesine konulacak ödenekten karşılanacak. - Memur maaşlarında yılın ilk yarısı için verilen enflasyon farkı ve Temmuz zammı ile birlikte yüzde 3,96 artış yapıldı. 10 TEMMUZ: - Merkezi yönetim bütçesi, yılın ilk yarısında 1 milyar 917 milyon YTL fazla verdi. - Yılın ilk 6 aylık döneminde toplam taşıt aracı üretimi geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 31,8 artarak 708 bin 962 adede, ihracat da yüzde 45,5 oranında artarak 14,6 milyar dolara yükseldi. -HAM PETROL FİYATLARI 147,27 DOLARLA TÜM ZAMANLARIN REKORUNU KIRDI- 11 TEMMUZ: - Ulaştırma Bakanı Binali Yıldırım, TTNet haricindeki internet servis sağlayıcılara al-sat ve veri akış erişiminde yüzde 2,6 ile 3,8'lik indirim yapılacağını söyledi. - Uluslararası net doğrudan yatırımlar, ocak-mayıs döneminde, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 45,5 oranında düşüşle, 6 milyar 53 milyon dolara geriledi. - Uluslararası piyasalarda ham petrol fiyatları 147,27 dolarla tüm zamanların rekorunu kırdı. 14 TEMMUZ: - Mortgage krizi sonrasında büyük yara alan ABD'nin en büyük konut finansman şirketleri Fannie Mae ve Freddie Mac için büyük bir kurtarma operasyonu başlatıldı. - Belçika sermayeli Inbev, ABD sermayeli bira üreticisi Anheuser-Busch'u 52 milyar dolara satın aldı. 15 TEMMUZ: - Türkiye'de Nisan 2008 dönemi itibarıyla işsizlik oranı yüzde 9,6 olarak hesaplandı. - Avro, ABD Doları karşısında rekor düzeyde yükseldi. Avrupa para piyasasında avro, 1,6038 dolar düzeyinden işlem görerek, tüm zamanların en yüksek düzeyine ulaştı. - Japonya Merkez Bankası yüzde 0,5 olan gösterge faizini değiştirmedi. - Tarım ve Köyişleri Bakanı Mehdi Eker, buğdaya 5, arpa, yulaf ve çavdara 4, çeltik, kuru fasulye, nohut ve mercimekte 10 YKr prim ödeneceğini açıkladı. - Yabancılara mülk satışını yeniden başlatan Tapu Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkındaki Kanun Resmi Gazete'de yayımlandı. - Türkiye Kamu-Sen, enflasyon farkının iptali ve yürütmenin durdurulması için Danıştay'a dava açtı. 16 TEMMUZ: - İşçi ve Bağ-Kur emekli maaşlarına yüzde 7,2 zam yapılmasını öngören karar, Resmi Gazete'de yayımlandı. - Konut edindirme yardımını (KEY) da öngören, kamu finansmanı ve borç yönetimini yeniden düzenleyen kanun tasarısı TBMM'de kabul edilerek, yasalaştı. - Orta vadede 2009-2011 yıllarını kapsayan yatırım programına ilişkin Başbakanlık Genelgesi, Resmi Gazete'de yayımlandı. 17 TEMMUZ: - Merkez Bankası Para Politikası Kurulu, gecelik borçlanma faiz oranını yüzde 16,25'ten yüzde 16,75'e yükseltti. Borç verme faiz oranı yüzde 20,25 düzeyinde sabit tutuldu. - Samsun-Ceyhan ham petrol boru hattını İsrail'e uzatacak boru hatları fizibilitesi için anlaşma sağlandı. - Yabancıya mülk satışını yeniden başlatan genelge yürürlüğe girdi. -ÇİFTÇİYE KURAKLIK DESTEĞİ- 18 TEMMUZ: - Elektrik dağıtım ihalelerinde Meram Elektrik'e 16, Aras Elektrik'e 7 ortaklık teklif verdi. - AB Komisyonu rüşvet vererek ve diğer yollarla rekabeti engellediği için İntel'e soruşturma başlattı. - Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonunun (TMSF), Hazine'ye olan 90 milyar YTL'lik borcu silindi. - Halkbank, İstanbul'daki arsa için Toplu Konut İdaresine (TOKİ) 223,5 milyon YTL ödedi. 19 TEMMUZ: - "2008 Yılı İlkbahar Döneminde Türkiye'de Meydana Gelen Kuraklık Nedeniyle Zarar Gören Çiftçilere Nakdi Desteğin Hibe Olarak Verilmesine ve Bu Çiftçilerin T.C. Ziraat Bankası A.Ş. ile Tarım Kredi Kooperatiflerine Olan Tarımsal Kredi Borçlarının Ertelenmesine İlişkin Bakanlar Kurulu Kararı" yürürlüğe girdi. - Üst kurullarda ücret toplamı üst sınırı 4 bin 875 YTL'den 5 bin 25 YTL'ye yükseltildi. 21 TEMMUZ: - Merkezi yönetim brüt borç stoku, 2008 yılının ilk yarısında 348,2 milyar YTL olarak gerçekleşti. - Halk Bankası, Bağ-Kur'luya ucuz kredi için Sosyal Güvenlik Kurulu ile protokol imzaladı. - Roche, 44 milyar dolara Genentech'in tamamını alacağını açıkladı. 22 TEMMUZ: - 2,5 milyar avroluk 6 denizaltı ihalesini Alman sermayeli HDW ve Marine Force ortak girişim grubu kazandı. - Koç Holding, Koç Allianz Sigorta ve Koç Allianz Hayat ve Emeklilik'teki hisselerini 353,4 milyon avroya Allianz'a sattı. 23 TEMMUZ: - Vakıfbank, 12 ülkeden 25 bankayla 750 milyon dolarlık sendikasyon kredisi imzaladı. - Danimarka sermayeli Carlsberg, Türk Tuborg'u 80 milyon dolara İsrail sermayeli Central Bottling Company'e sattı. 24 TEMMUZ: - Toplu Konut İdaresi (TOKİ) iştiraki Emlak Konut Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı A.Ş tarafından gelir paylaşımı yöntemiyle tekrar satışa çıkarılan Mecidiyeköy'deki eski likör fabrikası arazisinin ihalesinde, 425 milyon YTL ile idareye en yüksek payı, Aşçıoğlu İnşaat-Ofton İnşaat-Meydanbey İnşaat-Omak İnşaat Ortak Girişimi verdi. - ABD'de tutsat mağduru 400 bin ev sahibini icraya düşmekten ve 2 tutsat devini (Fannie Mae ve Freddie Mac) çöküşten kurtarmayı amaçlayan tasarı, ABD Temsilciler Meclisi'nden geçti. - Porsche'nin, Volkswagen'deki payını yüzde 31'den yüzde 50'ye yükseltme talebine AB Komisyonu'ndan vize verildi. 25 TEMMUZ: - Hazine'nin 2009-2013 dönemini kapsayan stratejik planı açıklandı. 26 TEMMUZ: - ABD'de kredi krizi nedeniyle 2 bankaya daha el konuldu. First National Bank of Nevada ve First Heritage Bank of Newport Beach'in de eklenmesiyle bu yıl el konulan banka sayısı 7'ye çıktı. -KEY ÖDEMELERİ BAŞLADI- 27 TEMMUZ: - Konut Edindirme Yardımının (KEY) tasfiyesi kapsamında ödemeler başladı. 8,5 milyon kişiye 2,8 milyar YTL ödeme yapılacak. Konuyla ilgili 4'er kilogramlık 79 cilt, 2000 sayfalık Resmi Gazete yayımlandı. 28 TEMMUZ: - Rusya'nın petrol şirketi OAO Lukoil, Aytemiz Petrol bünyesindeki petrol dağıtım şirketi AKPET'in tamamını 500 milyon doların üzerinde bir fiyatla satın aldı. 29 TEMMUZ: - Merkezi yönetim bütçesinde hedefler revize edildi. 222 milyar 553 milyon YTL'lik gider hedefi, 232 milyar 899 milyon YTL'ye çıkarıldı. - Türkiye'nin turizm geliri yılın 6 aylık döneminde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 26,8 artarak 7 milyar 469,4 milyon dolara çıktı. - Dünya Ticaret Örgütü görüşmeleri, tarım ithalatındaki sınırlamalar konusundaki anlaşmazlık nedeniyle durdu. - Altay Milli İmkanlarla Modern Tank Üretimi Projesi Otokar'ın Sakarya Arifiye'deki tesislerinde imzalandı. - Lukoil, Akpet'i 500 milyon dolara satın aldı. 30 TEMMUZ: - Piyasalarda AK Partinin kapatılmayacağı beklentisiyle dolar 1,18 YTL'ye indi, borsa 41 binin üzerine çıktı. 31 TEMMUZ: - Doğal gaz fiyatları konutlara yüzde 16,88, sanayiye yüzde 18,77 oranında yansıyacak şekilde artırıldı. - Merkezi yönetimin toplam borç stoku, haziran sonu itibariyle 284 milyar 530 milyon dolar oldu. - ABD ekonomisi yılın 2. çeyreğinde yüzde 1,9 büyüdü. - AK Partinin kapatılmaması yönündeki kararı piyasalar, iş dünyası ve yatırımcılar tarafından olumlu karşıladı. İMKB endeksi 43 bini gördü, dolar 1,15 YTL'ye kadar indi. - TÜİK verileriyle, Türkiye'nin bu yılın Ocak-Haziran dönemindeki ihracatı, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 38,7 artarak 68 milyar 817 milyon dolar, ithalatı da yüzde 36,9 artarak 105 milyar 830 milyon dolar oldu. 1 AĞUSTOS: - Türkiye'nin 2008 yılı temmuz ayı ihracatı geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 38,77 artışla 12 milyar 268 milyon dolara yükseldi. - ABD'de işsizlik son dört yılın en yüksek düzeyine ulaştı. Temmuz ayı itibarıyla istihdamda 51 bin kişilik azalma oldu ve Temmuzda yıllık işsizlik yüzde 5,7 oranında gerçekleşti. - Uluslararası derecelendirme kuruluşu Standart&Poor's AK Partinin kapatılmaması yönündeki kararın ardından Türkiye'nin negatif olan görünümünü, durağana çevirdi. 4 AĞUSTOS: - TÜİK, temmuzda TÜFE'nin yüzde 0,58, ÜFE'nin yüzde 1,25 arttığını açıkladı. Temmuz ayı itibarıyla yıllık enflasyon ise TÜFE'de yüzde 12,06, ÜFE'de yüzde 18,41 oldu. 5 AĞUSTOS: - ABD Merkez Bankası, yüzde 2 olan gösterge faiz oranını değiştirmedi. - Bakü-Tiflis-Ceyhan petrol boru hattının Erzincan'ın Refahiye bölümünde yangın çıktı. -PETROL FİYATLARI DÜŞÜŞE GEÇTİ- 6 AĞUSTOS: - Ham petrol fiyatları, son üç ayın en düşük düzeyine geriledi. ABD ham petrolünün varil fiyatı, son üç ayın en düşük düzeyi olan 118,10 dolara indi. - Ar-Ge kanunu gelir vergisi stopaj uygulaması esas ve usulleriyle ilgili düzenleme Resmi Gazete'de yayımlandı. - IMF İcra Direktörleri Kurulu, program sonrası değerlendirme raporunu yayımladı. 7 AĞUSTOS: - Avrupa Merkez Bankası yüzde 5 olan, İngiltere Merkez Bankası yüzde 4,25 olan gösterge faiz oranlarını değiştirmediler. - Vestel, Danimarka sermayeli beyaz eşya firması Vestfrost'u satın aldı. 8 AĞUSTOS: - Türkiye'nin mayıs ayında cari açığı, geçen yılın aynı ayıyla karşılaştırıldığında yüzde 78,2 oranında artarak, 3 milyar 137 milyon dolardan 5 milyar 591 milyon dolara yükseldi. - Türkiye'nin sanayi üretimi, haziran ayında, 2007 yılının aynı ayına kıyasla yüzde 0,8 oranında arttı. Sanayi üretimindeki artış, 2007 yılının haziran ayında yüzde 2,9 olmuştu. - Bandrolsüz içki satana 5 yıl hapis cezası getiren tebliğ Resmi Gazete'de yayımlandı. 9 AĞUSTOS: - Türkiye Kamu-Sen'in araştırmasına göre, çalışan tek kişinin yoksulluk sınırı Temmuz ayında bin 323 YTL 45 YKr'ye yükseldi. 11 AĞUSTOS: - Tüketici Hakları Derneği, Enerji Sanayi ve Maden Kamu Emekçileri Sendikası ve Kamu İşletmeciliğini Geliştirme Merkezi 1 Ağustos'ta yürürlüğe giren yüzde 16,88'lik doğalgaz zammının iptali için Danıştay'da dava açtılar. -REKABET KURUMUNDAN AKARYAKIT SEKTÖRÜNE UYARI- 12 AĞUSTOS: - IMF, gözden geçirmeler sonrasında yayımladığı çalışma raporunda, son 5 yılda kamu ve özel sektördeki iyileşmelerin Türkiye'nin şoklara dayanıklılığını artırdığını, ancak dış risklerin hala devam ettiğini ve yakından takip edilmeyi gerektirdiğini bildirildi. - ABD'nin en büyük üçüncü bankası olan JP Morgan, haziran sonundan bu yana yüksek riskli tutsat (mortgage) krizi kaynaklı zararının 1,5 milyar dolar olduğunu bildirdi. - Uluslararası piyasalarda ham petrolün varil fiyatı ise 114 dolar oldu. - Rekabet Kurumu, EPDK'ya bir yazı göndererek, akaryakıt sektöründe uygulanan fiyatların çok yüksek olduğunu, bunun sektörde rekabetin sağlanmamasından kaynaklandığını bildirdi. - Dökme çay satışı yasaklandı. Uygulama için 1 yıl süre verildi. - Rusya-Gürcistan savaşı nedeniyle Bakü-Tiflis-Erzurum doğalgaz boru hattı akışı BP tarafından kesildi. - İddaa'yı 10 yıl oynatmak için Doğan-Lottomatica-Snai, Çukurova-Inteltek ve İngiliz sermayeli Ladbrokes-Lottos teklif verdi. -KAMUYA TASARRUFLU LAMBA- 13 AĞUSTOS: - Başbakanlık Enerji verimliliği kapsamında, aydınlatmada yüzde 80 enerji tasarrufu sağlamak için 80 bin kamu binasındaki akkor flamanlı lambayı tasarruflu lambayla değiştirme kararı aldı. - Özelleştirme İdaresi, özelleştirme geliri olarak Hazine'ye 4 milyar YTL aktardı. - TİGEM'e ait, içlerinde Yalova Atatürk Çiftliğinin de bulunduğu bazı taşınmazlar özelleştirme kapsam ve programına alındı. - Özelleştirme Yüksek Kurulu, Danıştay'ın iptal kararından sonra, Türkşeker'i yeniden özelleştirme programına aldı. 14 AĞUSTOS: - Merkez Bankası Para Politikası Kurulu faiz oranlarında değişikliğe gitmeme kararı alarak gecelik borçlanma faiz oranı yüzde 16,75'de, borç verme faiz oranı yüzde 20,25'de sabit tuttu. - İzgaz'ın özelleştirilmesi ihalesinde en yüksek teklifi 232 milyon dolarla Gaz de France verdi. 15 AĞUSTOS: - Türkiye'de Mayıs 2008 itibarıyla işsizlik oranı yüzde 8,9 olarak hesaplandı. - Akbank, 1 milyar avroluk sendikasyon kredisi aldı. - Mayıs ayı işsizlik oranı yüzde 8,9 olarak açıklandı. - Digicom, LG'ye 210 milyon YTL'lik tazminat davası açtı. -MEMURA 103 YTL EK ÖDEME- 16 Ağustos: - Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, en düşük memur maaşına 15 Ağustos 2008 tarihinden geçerli olmak üzere 103 YTL ilave ek ödeme yapılacağını bildirdi. Böylece en düşük memur maaşı 1119 YTL'ye, araştırma görevlisi maaşı ise 1553 YTL'ye çıktı. 18 AĞUSTOS: - Rekabet Kurulu, Botaş hakkında fiyat politikası nedeniyle rekabeti ihlal ettiği yönündeki şikayeti reddetti. Başkent ve Sakarya Elektrik özelleştirmeleri için izin verdi. 19 AĞUSTOS: - Danıştay, 9 otoyol ve 2 boğaz köprüsünün, işletme hakkı devri yöntemiyle özelleştirilmesine ilişkin ÖYK'nın 19 Nisan 2007 tarihli kararının yürütmesini oy birliğiyle durdurdu. - Merkez Bankası dahil olmak üzere Türk finans sektörünün aktif büyüklüğü Mart 2008 itibariyle bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 21 oranında artarak, 844,6 milyar YTL seviyesine ulaştı. 20 AĞUSTOS: - Merkezi Yönetim brüt borç stoku, 31 Temmuz 2008 itibariyle 345,8 milyar YTL olarak gerçekleşti. - Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı (KOSGEB), imalatçı esnaf ve sanatkara 25 bin YTL, kadın işverenlere 30 bin YTL'lik 125 milyon YTL'lik faizsiz krediyi başlattı. 23 AĞUSTOS: - SPK, ilk serbest yatırım fonu (hedge fon) talebini kayda aldı. -PARADAN "YENİ" İBARESİNİ KALDIRMA KARARI- 27 AĞUSTOS: - Merkez Bankası Başkanı Durmuş Yılmaz, 1 Ocak 2009 tarihinden itibaren paradan "yeni" ibaresinin kaldırılacağını ve yeniden "Türk Lirası"na geçileceğini bildirdi. 28 AĞUSTOS: - "İddia" ihalesinde Çukurova grubu şirketi Inteltek, İdiaa'yı yüzde 1,4 payla işletmeyi kabul etti. 29 AĞUSTOS: - Devlet Bakanı Kürşad Tüzmen, 1 Eylül pazartesi gününden itibaren Türkiye olarak Rusya'ya karşı tedbir paketinin uygulamaya konulacağını açıkladı. - ABD'li yatırım bankası Lehman Brothers'ın bu yıl 1,500 çalışanını işten çıkaracağı bildirildi. 1 EYLÜL: - TİM verilerine göre, Türkiye'nin 2008 Ağustos ayı ihracatı, geçen yılın aynı dönemine oranla yüzde 27,59 artışla 10 milyar 934 milyon 688 bin dolara yükseldi. - Uluslararası piyasalarda ham petrolün varil fiyatı, şiddeti devamlı yükselen Gustav Kasırgası'nın, ABD'nin açık denizdeki petrol üretimini olumsuz etkilemesi nedeniyle artış gösterdi. ABD Ham Petrolünün, Ekim ayı varil teslim fiyatı, 1 dolar 54 sentlik artışla, 117 dolara çıktı. 2 EYLÜL: - Reklam Kurulu, "Coca-Cola Zero" ile "Pepsi Max" reklamlarında kullanılan "sıfır şeker" tanımlamasını yanıltıcı ve aldatıcı bularak her iki reklama ayrı ayrı 60 bin YTL para ve reklam durdurma cezası verdi. - ABD'de Temmuz ayında inşaat harcamaları düştü. Yıllık bazda 357,8 milyar dolara gerileyen inşaat harcamaları, Mart 2001'den bu yana en düşük düzeyinde seyrediyor. 3 EYLÜL: - TÜİK, Ağustos'ta TÜFE'nin yüzde 0,24, ÜFE'nin yüzde 2,34 azaldığını açıkladı. Böylelikle enflasyon Ağustos'ta beklentilerin aksine eksi çıktı. Yıllık enflasyon ise TÜFE'de yüzde 11,77, ÜFE'de yüzde 14,67 oldu. -ABD'DE MORTGAGE KRİZİ DERİNLEŞİYOR- 5 EYLÜL: - ABD'de işsizlik oranı, son 5 yılın en yüksek düzeyine ulaştı. 7 EYLÜL: - ABD yönetimi, geçen yıl patlak veren tutsat krizinden çok kötü etkilenen, 5 trilyon doları aşkın kredi büyüklüğüne sahip dev tutsat (mortgage) şirketleri Fannie Mae ve Freddie Mac'in denetimine, daha büyük bir krizin çıkmaması amacıyla el konulduğunu duyurdu. Şirketlerin denetimi Federal İskan Dairesine geçti. 8 EYLÜL: - ABD'de mortgage devleri Fannie Mae ve Freddie Mac'a el konmasının ülkedeki konut piyasasını istikrara kavuşturacağı ve dünya mali piyasalarını teşvik edeceği tahmini, New York Menkul Değerler Borsası'nda hızlı bir yükselişe yol açtı. - Türkiye'nin sanayi üretimi, Temmuz ayında, 2007 yılının aynı ayına kıyasla yüzde 3,4 oranında arttı. - Afşin-Elbistan C-D santral ihaleleri iptal edildi. - Tekfen İnşaat'ın yüzde 50'sinin 520 milyon dolara SOCAR'ın kuracağı şirkete satılacağı açıklandı. 9 EYLÜL: - Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) genel kurulunda seçimi Mehmet Büyükekşi 201 oyla kazandı. Adnan Dalgakıran 125 oyda kaldı. - Adabank'ın satış ihalesine Torunlar Gıda ve Kök Gayrimenkul teklif verdi. - Rekabet Kurulu, Beyaz Et Sanayicileri ve Damızlıkçılar Birliği ile 25 beyaz et üreticisi hakkında arzı kısıp fiyatları yükselttikleri gerekçesiyle soruşturma açtı. 10 EYLÜL: - TUİK, bu yılın ikinci üç aylık dönemine ilişkin büyüme hızını yüzde 1,9 (15 Aralık tarihinde yüzde 2,3 olarak revize edildi) olarak açıkladı. İlk çeyrekte yüzde 6,6 olarak açıklanan GSYH büyüme hızı yüzde 6,7 olarak revize edildi. - Merkezi yönetim bütçesi, ağustos ayında 6 milyar 10 milyon YTL fazla verdi. - Temmuzda cari açık, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 43,4 oranında artarak, 4 milyar 117 milyon dolara yükseldi. - Wall Street'in simgesi olan ABD'nin dördüncü büyük yatırım bankası Lehman Brothers'in şubat ayında 46 milyar dolar olan piyasa değeri, 6 milyar dolara indi. Lehman Brothers üçüncü çeyrekte 4 milyar dolar zarar açıklayınca dünya borsaları düşüşe geçti. İMKB 100 Bileşik Endeksi de 40 bin puanın altına geriledi. 11 EYLÜL: - Avro 1,40 doların altına inerek, dolar karşısında son 12 aydaki en düşük değeri gördü. - Tekstil, hazır giyim ve deri sektörü stratejik eylem planı açıklandı. Doğu ve Güneydoğu Anadolu'ya giden yüzde 50 ucuz enerji, KDV istisnası başta olmak çeşitli kolaylıklardan yararlanacak. - Kapasite kullanım oranı ağustos ayında 4,1 puan azalarak yüzde 76,2'ye düştü. 12 EYLÜL: - Deutsche Bank'ın, Deutsche Postbank'ın yüzde 29,75'ini 2,79 milyar avroya alacağı açıklandı. -ABD'DE KARA PAZARTESİ: LEHMAN BROTHERS İFLASINI AÇIKLADI- 15 EYLÜL: - ABD'nin dördüncü büyük yatırım bankası durumundaki Lehman Brothers, kredi krizi nedeniyle girdiği zor durumdan kurtulamayarak iflas başvurusunda bulundu. - ABD'nin iki numaralı bankası Bank of America, küresel kredi krizi nedeniyle yaklaşık 46 milyar dolar zarar eden dünyanın en büyük aracı kurumu Merrill Lynch'i 50 milyar dolara satın alma kararı aldı. - Dünyanın en büyük bankalarından 10'u 70 milyar dolarlık acil yardım fonu oluşturmaya karar verdi. Bank of America, Barclays, Citibank, Credit Suisse, Deutsche Bank, Goldman Sachs, JP Morgan, Merrill Lynch, Morgan Stanley ve UBS bankalarının her birinin 7 milyar dolar vermeyi kabul ettiği fon, dünya piyasalarında panik çıkmasını önlemeyi amaçlıyor. - ABD'de konut sektöründe başgösteren kredi krizinin daha sonra küresel çapta bir mali krize dönüşmesi, bankaların 400 milyar doları aşkın zarar etmesine yol açtı. - Amerikan sermayeli dev sigorta şirketi AIG, Amerikan Merkez Bankası'ndan 40 milyar dolar destek istedi. - Alman havayolları şirketi Lufthansa'nın, Belçika havayolları Brussels Airlines'i bünyesine katacağı açıklandı. - İşsizlik oranı haziran ayında yüzde 9 oldu. - Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürü İsmail Kemaloğlu istifa etti. -PETROL YENİDEN 100 DOLARIN ALTINDA- - ABD ham petrolünün varil fiyatı 3,18 dolar düşerek son altı ayın en düşük seviyesi olan 98 dolara, Londra Brent tipi ham petrolün varil fiyatı da 2,95 dolar gerileyerek 94,63 dolara indi. 16 EYLÜL: - Moskova borsası, ABD piyasalarından gelen olumsuz haberler yüzünden bugün yüzde 16'dan fazla değer kaybedince işlemler bir saatliğine durduruldu. - Uluslararası piyasalarda petrol fiyatları, küresel mali piyasalardaki dalgalanmanın petrol talebini aşındıracağı ve yatırımcıların daha güvenli limanlara sığınacağı endişelerinin artması nedeniyle yüzde 4'den fazla değer kaybetti. Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC), 2008 yılı için küresel petrol talebi büyümesini bu yıl altıncı kez azalttı. - Merkez bankaları piyasalara toplam 230 milyar dolar verdi. ABD Merkez Bankası, 50 milyar dolar, Avrupa Merkez Bankası 70 milyar avro, İngiltere Merkez Bankası 25,2 milyar avro, Japonya Merkez Bankası 24 milyar dolar, Rusya Merkez Bankası 12,9 milyar dolar, İsviçre Merkez Bankası da, piyasalara 5 milyar avro enjekte etti. - Amerikan Merkez Bankası, yüzde 2 olan gösterge faiz oranını değiştirmedi. - Bankaların suç gelirlerinin aklanması ve terörün finansmanının önlenmesi amacıyla uyum programı oluşturmalarına yönelik yönetmelik, Resmi Gazete'de yayımlandı. 17 EYLÜL: - Amerikan Merkez Bankası, ABD'nin ünlü sigorta şirketi AIG'ye 85 milyar dolar para aktardı ve şirketin hisselerinin yüzde 80'ini denetim altına aldı. - İngiliz sermayeli Barclays bankası, Lehman Brothers'ın 10 bin kişi çalışan bir kısmını 1,75 milyar dolara almaya karar verdi. - Hisse senetleri yüzde 50 düşen Moskova Borsası, 2 gün kapatıldı. - Japonya Merkez Bankası yüzde 0,5'lik gösterge faiz oranını değiştirmedi. - Fitch, TSKB'nin uzun vadeli yabancı para cinsinden kredi notunu BB eksiden BB'ye yükseltti. - TMSF'nin Trakya Sanayi ihalesinde en yüksek teklifi 42,5 milyon dolara Yıldızlar Holding verdi. - İstanbul serbest piyasada kapanış saatlerinde doların satış fiyatı 1,2800 YTL, avronun satış fiyatı 1,8100 YTL'ye yükseldi. - Lio Yağ Sanayi iflas etti. 18 EYLÜL: - Merkez Bankası yüzde 16,75 olan gecelik borçlanma faiz oranı ile yüzde 20,25 olan borç verme faiz oranını değiştirmedi. - ABD, Avrupa, İngiltere, İsviçre, Japonya ve Kanada merkez bankaları kısa vadede piyasaları 250 milyar dolar fonlayacaklarını açıkladı. - Amerikan Merkez Bankası, Avrupa Merkez Bankası ile 110, Japon Merkez Bankası ile 60, İngiltere Merkez Bankası ile 40, Kanada Merkez Bankası ile 10 milyar dolar geçici döviz takası yapma yetkisi aldı. - İngiliz sermayeli Lloyds TSB bankası, Halifax bankasını 12 milyar sterline satın alma kararı aldı. - EPDK, 1 Ekim tarihinden geçerli olmak üzere, konutta yüzde 9,07, sanayide yüzde 9,27, ticarethanede yüzde 9,35 zammı öngören kararı onayladı. - Türkiye ile Rusya arasında gümrük protokolü imzalandı. 19 EYLÜL: - ABD Sermaye Piyasası Kurulu (SEC) mali kuruluşların açığa satışını 2 Ekim tarihine kadar yasakladı. Gerekirse yasak 10 gün daha uzatılacak. Karar borsalarında büyük artışlar sağladı. - Moskova Menkul Kıymetler Borsası, endekslerin çok hızlı yükselmesi nedeniyle geçici olarak yeniden kapatıldı. 20 EYLÜL: - Erol Aksoy şirketleri yeniden TMSF yönetimine geçti. 21 EYLÜL: - ABD Başkanı Bush, mali sistemi düzeltmek için gerekli 700 milyar dolarlık kurtarma paketini Kongreye gönderdi. - Porsche, Volkswagen'deki hisseni yüzde 4,89 artırarak yüzde 35,14'e çıkardı. 22 EYLÜL: - Amerikan Merkez Bankası, ABD'nin en büyük iki yatırım bankası Goldman Sachs ve Morgan Stanley'i kendi denetiminde çalışan bankacılık holding şirketlerine dönüştürüldü. İki banka da mevduat bankası oldular. - Çeltik fiyatı ton başına 870 YTL, prim 100 YTL, avans yüzde 30 olarak açıklandı. - Japon Nomura, Lehman Brothers'ın Avrupa ve Orta Doğu'daki hisseleri ve yatırım bankacılığı faaliyetlerini almak için anlaştı. - Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürlüğüne vekaleten Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Mesut Köse atandı. 23 EYLÜL: - Irak, dünyanın en büyük petrol şirketlerinden biri olan Royal Dutch/Shell petrol şirketiyle 4 milyar dolarlık doğal gaz anlaşması imzaladı. - TOKİ'nin Ataköy arazisi ihalesinde 850 milyon YTL ile en yüksek teklifi Sinpaş-Kat Turizm Ortaklığı verdi. - Çukurova Grubu, Interbank'ın 533 milyon dolarlık borcuyla ilgili olarak TMSF ile 400 milyon dolar ve 8 yıl vade konusunda anlaştı. -NÜKLEER SANTRAL İHALESİ YAPILDI- 24 EYLÜL: - Amerikan sigorta şirketi AIG, 85 milyar dolara yüzde 79,9'unu Hazine denetimine geçiren anlaşmayı imzaladı. - Mersin-Akkuyu'da kurulması planlanan Türkiye'nin ilk nükleer santral inşaatı ve işletimi için açılan ihaleye teklif veren tek firma Rus Atostroyexport oldu. - Amerikan Federal Soruşturma Bürosu (FBI), Fannie Mae, Freddie Mac, Lhman Brothers ve AIG hakkında soruşturma başlattı. FBI, incelemesinde kurumları tutsat krizi konusunda müşterilerine karşı yeterince aydınlatıcı olmamakla suçluyor. - ABD Merkez Bankası, Avustralya ve İsveç merkez bankalarıyla 10'ar, Norveç ve Danimarka merkez bankalarıyla ise 5'er milyar dolarlık geçici döviz takası anlaşması yaptı. - Enerji KİT'leri "borcumu zamanında ödeyeceğim" protokolü imzaladı. 25 EYLÜL: - Meram Elektrik A.Ş'nin özelleştirme ihalesinde en yüksek teklifi 440 milyon dolarla Alsim Alarko Sanayi Tesisleri ve Ticaret A.Ş. verdi. - ABD hükümeti, 307 milyar dolar varlığa sahip ülkenin en büyük mevduat bankalarından Washington Mutual'a el koydu. ABD'nin en büyük tasarruf ve kredi bankası Washington Mutual'ın varlıkları ise JPMorgan tarafından 1,9 milyar dolara satın alındı. 26 EYLÜL: - Amerikan Merkez Bankası piyasalara 30 milyar dolar verdi. Avrupa Merkez Bankası 35, İngiltere Merkez Bankası 30, İsviçre Merkez Bankası 9 milyar dolar vereceğini açıkladı. - Yapı Kredi Bankası libor artı 0,75 ile 1 milyar dolarlık sendikasyon kredisi aldı. - ABD'de 56,2 milyar dolarlık teşvik paketi senatoda reddedildi. 27 EYLÜL: - Washington Mutual, JPMorgan'ın satın almadığı bölümler için iflas başvurusunda bulundu. - MASAK, kara para aklama ve terörün finansmanıyla daha etkin mücadele edilebilmesi için şüpheli işlemler tebliğini yeniledi. - Bizim Toptan Mağazalar zincirinin yüzde 20'si Güney Afrika şirketi Standard Bank Group'a bağlı SU Private Equity'ye satıldı. -KURTARMA PAKETİNE RED- 29 EYLÜL - ABD'de Temsilciler Meclisi, 700 milyar dolarlık finans sektörünü kurtarma paketini 205'e karşı 228 oyla reddetti. - New York Menkul Kıymetler Borsasında Dow Jones, tarihinde ilk kez 777,68 puan kaybetti. - Amerikan Merkez Bankası (Fed) öncülüğündeki dünya merkez bankaları piyasalara 620 milyar dolar vereceklerini açıkladılar. 330 milyar doları Fed, 290 milyar doları ise Avrupa Merkez Bankası ve 8 merkez bankası verecek. - ABD hükümeti tarafından el konulan Wachovia'nın bankacılık kesiminin 42 milyar dolara Citigroup'a satılacağı açıklandı. - Belçika-Hollanda sermayeli Fortis Bank 11,2 milyar avroya kamulaştırıldı. Belçika 4,7, Hollanda 4, Lüksemburg 2,5 milyar avro verdi. - İzlanda, ülkenin üçüncü büyük bankası Glitnir'in yüzde 75'lik hissesini devletleştirdi. - AB Komisyonu, 2008-2010 yılları arasında Türkiye'ye ayırdığı 1 milyar 758,8 milyon avroluk hibeyi onayladı. - İngiltere, zordaki Bradford and Bingley bankasına el koyacağını resmen açıkladı. 91 milyar dolarlık konut kredisi ve kredi hesabı devletleştirilecek. 30 EYLÜL: - BOTAŞ, konutlarda kullanılan doğalgaz fiyatına yüzde 4,55, sanayide kullanılan doğalgaza yüzde 4,69 oranında zam yaptı. - Sermaye sıkıntısı çeken Dexia'ya Belçika ve Fransa 3'er milyar avro aktarma konusunda anlaşırken, Lüksemburg da 376 milyon avro katkıda bulunma kararı aldı. - Kısa süre önce 3 kez işlemlere kapatılan Moskova Borsası'nda işlemler yine durduruldu. - ABD Başkanı Bush'un 700 milyar dolarlık kurtarma paketi Temsilciler Meclisine takılınca ülkede borsalar çöktü. Amerikan sermaye piyasasındaki kayıp 1,1 trilyon doları buldu. - İrlanda, finansal krizle mücadele için 400 milyar avroluk paket oluşturdu, mevduata tam garanti getirdi.