DTÖ’de yeni başkanın derdi büyük

FINANSGUNDEM.COM – DIŞ HABERLER SERVİSİ

Roberto Azevêdo yedi yıl önce Dünya Ticaret Örgütü'nün başkanı olmak için kampanya yaparken, örgütün belirsiz zamanlardaki en önemli kurum olduğunu söyleyerek ve DTÖ’nün "korumacı politikalara karşı sahip olduğumuz en iyi savunma" olarak nitelendirmişti.

O zamandan beri küresel ekonomide ve dünya siyasetinde yaşananlar göz önüne alındığında, halefi ciddi bir sorunla karşı karşıya kalacak gibi gözüküyor. Financial Times’ın haberine göre korumacı politikalar ve ekonomik belirsizlik, kovid-19 salgını sürecindeki küresel ticaret ve ABD ve Çin arasındaki ticaret savaşındaki ateşkes olasılığının her zamankinden daha uzak görünmesi yeni DTÖ başkanını oldukça zorlayacak.

Azevêdo'nun görev süresi bitiminden bir yıl önce istifa etmesinin ardından başkanlık için yarışan sekiz kadın ve erkek bu hafta hazırlıklarının sonuna geliyorlar. Uluslararası ticaretteki gergin süreçte zaman ciddi bir önem taşıyor. Ancak DTÖ, hızlı hareket etmesiyle tanınan bir kurum değil ve süreç sonbahardan önce bitmeyecek.

İsviçre merkezli uluslararası kurum 1995 yılından beri uluslararası ticaret merkezi olarak faaliyet gösteriyor. 164 üyeye sahip olan DTÖ, ticarette çok taraflı, kurallara dayalı dünya düzenini denetlemeyi ve ülkeler arasındaki anlaşmazlıkları çözmeyi amaçlıyor. Bu da gelecek dönemde örgütün bir başka sorununu daha gözler önüne seriyor. İngiltere’nin anlaşmasız olarak yıl sonunda Avrupa Birliği ile ilişkisinin bitmesi halinde DTÖ’nün ortaya koyacağı şartlar iki taraf için uyulması zorunlu kurallar haline gelecek.

ABD Başkanı Donald Trump göreve geldiğinden beridir yerleşik ticaret sistemini sarsma konusundaki kararlılığını gizlemiyor. Eleştirisinin tamamen lafta kalacağı yönündeki ilk iyimserliğe rağmen Trump DTÖ’nün istenilen şartlarda "şekillenmemesi" halinde ABD’nin geri çekileceğini açıkça dile getirmişti.

ABD önderliğindeki süren kampanyanın DTÖ'nün temyiz organı olan küresel ticaretin yüksek mahkemesini felç etmesiyle gerginlik yıl başında tırmandı. Yeni bir dava açılması için üç yargıç gerekiyor ve genellikle kadrosunda yedi tane bulunuyor. Fakat şimdi sadece bir yargıç var. Washington sürekli olarak atamaları onaylamayı reddederek, örgütün işleyişine zarar veriyor.

ABD’nin Dünya Ticaret Örgütü’ne yönelik suçlamaları örgütün sınırlarını aştığı, ülkelerin ticari sübvansiyonlarını engellemekte başarısız olduğu ve Çin de dahil olmak üzere kendileri için gelişmekte olan ekonomilere ayrıcalıklar sunulduğu yönünde.

Tüm bunlara kolay bir çözüm olsaydı, muhtemelen Başkan Azevêdo tarafından da değerlendirilebilirdi. Bu noktada adaylar siyasi kimlik bilgilerini ortaya çıkarıyorlar ve hepsi de kazananın örgütü uçurumun eşiğinden döndürmek için diplomatik bir ipte yürümesi gerektiğinin farkındalar.

Yeni başkan için en büyük zorluk, anlaşmazlıklar için çözüm zeminini oluşturmak, çok taraflı müzakereleri yeniden başlatmak ve arabuluculuk reformu olacak. Değişim arzusu neredeyse oybirliğiyle kabul edilse de neyin değişmesi gerektiği ya da nasıl değişeceği konusunda geçerli bir görüş yok. Uzlaşı üzerine kurulu bir örgüt içinse bu oldukça önemli.

Eylül ayında örgütün yetkilileri başkan seçimi için oylamayı son çare olarak düşünüyor. Bunun yerine, üyeler arasında geniş destek gören bir aday belirlenmeye çalışılacak.

Yani adaylar hem başkanlık yarışında hem de görevde başarılı olmak için fikir birliği oluşturmak zorunda kalacaklar. Dünyanın en büyük iki ekonomisinin anlaşmazlığı sürerken ve korona virüs salgını dünya ticaretinde tarihi bir düşüşü tetiklerken, bu hiç de iyi bir iş değil. Korumacılık ve belirsizlik geniş çapta en büyük sorun olmaya devam ediyor.

En güçlü aday bir kadın

Kenya’nın Eski Dışişleri ve Ticaret Bakanı Amina Mohamed DTÖ başkanlığını kazanması en muhtemel aday olarak gösteriliyor. Şu anda Kenya Kültür ve Spor Bakanlığı yapmakta olan Mohamed uzun süredir DTÖ çevresinde bilinen bir isim. Kenyalı bakan aynı zamanda 2011-2013 yılları arasında Birleşmiş Milletler Genel Sekreterliği Yardımcılığı görevini yaptı.

DTÖ içerisinde Amina Mohamed’in görevi başarıyla yerine getirmek için bütün yeteneklere sahip olduğu ve ülkelerarası anlaşmalara farklı yaklaşımlarda bulunarak anlaşma zemini oluşturabileceği savunuluyor.

Amina Mohamed’in DTÖ başkanı olması halinde örgüt ilk kez Afrika kökenli biri tarafından ve bir kadın tarafından yönetilmiş olacak.

DTÖ Genel Direktörü Azevedo görevinden ayrılacak

DTÖ: Küresel ticaret bu yılın ilk yarısında sert daralacak

DTÖ'den ticaret savaşını kızıştıran onay