Döviz büroları para bastı

Halk arasında "döviz büfesi" olarak bilinen yetkili müesseselerin işlem hacmi, geçen yıl, 2009 yılına göre yüzde 49,3 artarak 85 milyar 507 milyon dolara yükseldi. İşlem hacminin yüzde 72’si İstanbul’da gerçekleştirildi.
Ankara ve çevre illerde faaliyet gösteren bazı döviz büfelerinin üye olduğu Yetkili Müesseseler Derneği (Dövizder) Başkanı Timur Çalık, cari açığın risk olarak değerlendirilmesinden sonra döviz büfelerinin iş hacminin ortalama yüzde 70 arttığını belirterek, "Bu bize biraz can suyu gibi oldu" dedi.
Geçen yıl 18,8 milyon lira kar eden yetkili müesseseler, devlete 16,8 milyon lira vergi ve harç ödedi.Hazine Müsteşarlığı Banka ve Kambiyo Genel Müdürlüğünün yetkili müesseselerin 2010 yılı faaliyetlerine ilişkin 2010 yılı raporuna göre, geçen yıl sonu itibariyle Türkiye’de 755 olan faaliyet gösteren yetkili müessese sayısı, bu yıl Haziran’da 751’e düştü.
Mevzuat uyarınca, yetkili müesseselerin, Mayıs ayı başına kadar bir önceki yılın faaliyet raporunu Hazine’ye göndermeleri gerekiyor. Geçen yıl sonu itibariyle faaliyet gösteren toplam 755 yetkili müesseseden derlenen verilere göre, 2009 yılında 57 milyar 258 milyon lira olan bu kurumların toplam işlem hacmi, geçen yıl, yüzde 49,3 atışla 85 milyar 507 milyon dolara yükseldi. Bu işlem hacminin 42,9 milyar doları döviz alım, 42,5 milyar milyon doları da döviz satışı şeklinde oldu.
Yetkililer, işlem hacmindeki artışın, TL’nin değerlendiği dönemlerde yatırımcıların fazla miktarda döviz satmasından, döviz kurundaki hareketlerden kaynaklandığını söyledi.
Geçen yıl 85,5 milyar dolarlık toplam işlem hacminin yüzde 72’lik bölümü, 61,4 milyar doları 342 yetkili müessese bulunan İstanbul’da gerçekleştirildi.
Yetkili müesseselerin yıllık işlem hacmi, 2008’de 44 milyar 194 milyon dolar, 30 milyar 873 milyon dolar, 2006’da 27,1 milyar dolar, 2005 yılında ise 23,5 milyar dolar düzeyindeydi.
Rapordaki verilere göre, geçen yıl faaliyet gösteren 755 yetkili müessese ve 58 şubesinin yüzde 45,2’si, 342’si İstanbul’da, 53’ü Ankara’da bulunurken, kalan bölümünün turizmin geliştiği şehirlerde yoğunlaştığı görülüyor. Geçen yıl, Antalya’da 48, İzmir’de 33, Muğla’da 34, diğer illerde ise toplam 245 döviz büfesi faaliyet gösterdi.
Türkiye’de, 2008 yılında 256, 2009 yılında da 755 yetkili müessese faaliyet gösteriyordu.
Verilere göre geçen yıl yetkili müesseseler 18 milyon 865 bin lira net kar elde etti. Kar önceki yıla göre yüzde 10 artarken, bu durumun döviz kurlarında belirgin bir dalgalanma yaşanmaması ile paralellik gösterdiği kaydedildi. Yetkili müesseseler, 2009’da 17,1 milyon lira, 2008’de ise 43 milyon lira kar ederken, 2007’de toplam 653 bin lira zarar bildirmişti.
Bu kurumlar devlete, 5 milyon 458 bin lirası kurumlar vergisi olmak üzere toplam 16 milyon 802 milyon lira vergi ve harç ödedi.
Ödenmiş sermayeleri toplamı 585 milyon 72 bin lira olan yetkili müesseselerde, geçen yıl sonu itibariyle 3 bin 142 kişi istihdam ediliyordu.
KURULUŞLARI HAZİNE İZNİNE BAĞLI
Yetkili müesseselerin kuruluş, faaliyet ve denetimlerine dair esaslar, Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Karar’a ilişkin tebliğler ile belirleniyor ve bu müesseselerin kurulmaları ve faaliyete geçmeleri Hazine Müsteşarlığı’nın iznine tabi bulunuyor. Bu müesseseler anonim şirket olarak asgari 250 bin lira ödenmiş sermaye ile kuruluyor, şube açmaları halinde her bir şube için ödenmiş sermayeye 250 bin lira ilave etmeleri gerekiyor.
Yetkili müessese ve her bir şube için Ziraat Bankası nezdinde açılan yetkili müesseseler hesabına ilgili şirket tarafından 80 bin avro yatırılıyor ve bu tutar, şirket faaliyette olduğu sürece bu hesapta tutuluyor, herhangi bir faiz işletilmiyor.
Düzenleme kapsamında halen Türkiye genelinde 751 adet yetkili müessese ve 58 adet de şubesi faaliyet gösteriyor ve Ziraat Bankası nezdindeki döviz hesabında yaklaşık 65 milyon avro tutarında faizsiz bir fon tutuluyor.
Bir takvim yılı içinde, bu müesseselerin merkez ve şubelerinin her birinin satın aldıkları döviz tutarının asgari 3 milyon doları veya eşiti döviz olması gerekiyor.
Özellikle 1994 yılında döviz alım ve döviz satım belgelerinin Vergi Usul Kanunu uyarınca düzenlenmesi zorunlu belgeler kapsamına alınmasıyla ve Hazine Müsteşarlığınca bu yönde yapılan düzenlemelerle bu sektörün döviz alım-satım işlemlerinin kayıt altına alınması, böylece söz konusu sektörün Kurumlar Vergisi matrahında önemli artışlar sağlandı.
Harçlar Kanunu uyarınca, yetkili müesseselerden her yılın Ocak ayında izin belgesi harcı alınıyor. Harç tutarı 2011 yılı için 14 bin 887,30 lira olarak tespit edildi.