Dolar kış uykusunda

Paranın sihirbazları doları kış uykusuna aldı Avrupa’nın önde gelen ekonomilerinin olumlu performansının yanı sıra ABD Merkez Bankası’nın (FED) tahvil alımı yaparak piyasaya 1 trilyon dolara varacak boyutta likidite sağlayacağına ilişkin beklentiler doları Euro karşısında zayıflatıyor. Doların kısa vadedeki seyrini FED’in kasım ayında açıklanması beklenen kararı ve Avrupa ekonomisine ilişkin gelişmeler belirleyecek. Murat Öğütçen/Ekonomist Uluslararası kur hareketleri küresel ekonominin önemli gündem maddesi olmayı sürdürüyor. Kur hareketlerine Euro/dolar paritesi özelinde baktığımızda bilhassa son aylarda inişli çıkışlı bir grafik göze çarpıyor. Avrupa ekonomilerinin borç sorunlarına ilişkin endişeler nedeniyle bu yılın haziran ayı içinde 1.1917’ye kadar gerileyen Euro/dolar paritesi daha sonra toparlanarak 14 Ekim tarihinde 1.4086’ya kadar yükseldi. Son haftalarda Avrupa borç sorunları ve Euro’nun geleceğine ilişkin endişeler bir kenara bırakılırken ABD Merkez Bankası’nın (FED) nicel gevşeme çerçevesinde piyasaya yeni para enjekte etmeye hazırlanması dolarda sert değer kayıplarına neden oldu. Euro Bölgesinin en büyük ekonomileri olan Almanya ve Fransa’da iktisadi aktivitelerin güçlenmesi de son gelişmeleri destekliyor. Peki gelecekte ne olacak? Doların baskı altında kalmaya devam edeceğine ilişkin görüşler olmakla birlikte Avrupa’nın borç sorunlarına ilişkin gelişmelerin takip edilmesi gerektiği belirtiliyor. Morgan Stanley’den Ron leven, FED’in kasım ayında ki toplantısında da ikinci nicel gevşeme politikasını devreye sokma ihtimalinin yüksek olduğunu bu durumunda doları baskı altında tuttuğunu söylüyor. Leven, “Temel ekonomi bir malın arzı arttığında fiyatı düşer der” diye görüşlerini özetliyor. Euro/dolar paritesinin 1.40 psikolojik sınırının üzerine çıkmış olmakla birlikte doların aşırı satıcılı bir seyir izlemiş olabileceği uyarısı da yapılıyor. Commerzbank döviz piyasasından sorumlu başekonomist Ulrich Leuchtmann, “FED’in amacı doları zayıflatmak değil. Fakat bu kesinlikle doların zayıflamasının temel nedenini oluşturuyor” diye konuşuyor. Konuya ilişkin sorularımızı yanıtlayan Anadolu Bank Hazine ve Perakende bankacılık Genel Müdür Yardımcısı Recep Atakan ise “piyasaların kısa vadeli beklentisi bu hareketin devam edeceği yolunda. Daha sonra düzeltme geleceğini düşünüyorum” diyor Faiz farkı açılabilir Euro/dolar hareketini daha iyi anlayabilmemiz için ABD ekonomisinin performansını ve FED politikalarını mercek altına almamız gerekiyor. Son haftalarda en çok konuşulan konuların başında FED yetkililerinin gerekli olduğu takdirde yavaş ekonomik aktiviteleri süratlendirmek maksadı ile Amerikan tahvillerini satın alma planı var. FED’in kasım ayında açıklanması beklenen karar çerçevesinde, zamana yayılacak şekilde, 500 milyar dolar ile 1 trilyon dolar arasında tahvil alımı yapabileceği konuşuluyor. Piyasaya daha fazla dolar çıkacak olması da doları zayıflatıyor. ABD doları, Japon yenine karşı son 15 yılın en düşük seviyesine düşerken, Euro karşısında ise bu yılın ocak ayından beri görülen en düşük düzeyden işlem görüyor. Doların değer kaybının bir diğer nedeni ise ABD’nin Avrupa’ya göre faiz artırımına geç başlayacak olması şeklindeki beklentiler. ING Bank Başekonomisti Sengül Dağdeviren, “Avrupa’da faiz artırım beklentimiz 2011’in son çeyreğinde, ABD’de ise 2012’in ikinci çeyreğine kadar faiz artırımı beklemiyoruz” diyor. Halen ABD’de kısa vadeli faiz yüzde 0 ile 0.25 arasında olduğunu Avrupa Merkez Bankası’nın faiz oranının ise yüzde 1 olduğunu hatırlatalım. Temel sorun işsizlik ABD’de temel sorun ekonomik büyümenin işsizlik düzeyini arzulanan seviyeye düşürecek düzeyde güçlü olmaması. ABD’de işsizlik yüzde 9.6 düzeyinde bulunurken, işsizliğin artmaması için ülke ekonomisinin yüzde 2.5 büyümesi gerekiyor. Yılın ikinci çeyreğinde yüzde 1.7 büyüyen ABD’nin yılın tamamında ise, IMF tahminine göre, yüzde 2.6 büyümesi bekleniyor. ABD için 2011 büyüme tahmini ise yüzde 2.3 FED’de bu durumda ekonomik büyümeye ivme katabilmek ve işsizlik seviyesinde gerilemeyi görmek istiyor. Yurtdışı belirleyici olacak Euro/dolar paritesindeki gelişmelere ilişkin sorularımızı yanıtlayan Finansbank başekonomisti İnan Demir, paritede yılbaşından beri görünen seyirde farklı etkilerin devrede bulunduğunu söylüyor. Demir, “Geçen yılın son ve yılın ilk aylarında ABD’de genel olarak büyüme endişelerinin devam ediyor olması, Euro Bölgesi’ne kıyasla ABD’nin performansının biraz daha zayıf olması gibi endişeler ön plandaydı. Sonra bu endişelerin yerini Avrupa’daki borç krizine bıraktı ve paritede hızlı bir gerileme gördük. Son haftalarda ise yeniden ABD’deki büyüme endişelerine bağlı olarak FED’in daha fazla varlık alımına gideceği beklentileri paritede yönü belirliyor” diyor. Peki bu gelişmelerin Dolar/TL kuru üzerinde ne gibi etkisi olacak. ING Bank başekonomisti Sengül Dağdeviren, sepet bazında bakıldığında TL’nin değerlenmesinin çok daha ılımlı olduğunu söylüyor ve şöyle devam ediyor: “ABD ekonomisindeki belirsizlik, FED üzerinde hala para basma baskısı yaratıyor. Bu da doları olumsuz etkiliyor. Dolar/TL kurunun ise Euro/dolar paritesinden çok etkilendiğini görüyoruz. Sepet bazında (Euro ve dolar birlikte değerlendirildiğinde) bakarsanız TL’nin değerlenmesi çok daha ılımlı. Güçlü sermaye girişi, beklentilerin iyileşmesi ile 1.72’den, 1.69’a gelindi ama önümüzdeki dönemde aşağı sert hareketler görme olasılığımız zayıf görünüyor. Sepette bir yerde duracağımızı düşünüyorum. Ama Euro/dolar paritesi 1.50’lere giderse dolar/TL’de çok ciddi baskı olacaktır (TL ,dolar karşısında daha da değerlenebilecektir).” İnan Demir Finansbank Başekonomisti 2011 sonu tahminimiz 1.24-1.25’ler “Parite hareketine (Euro/dolar) kısa vade de bakıldığında en önemli unsur FED’in piyasa beklentilerini yerine getirip getirmeyeceği. Yani daha fazla para basarak bilançosunu daha da büyütüp büyütmeyeceği… İlk takip edeceğimiz tarih ise 3 Kasım FED toplantısı. FED bu toplantı da eğer piyasanın beklentileri dahilinde tahvil alımları gerçekleştirirse parite yukarı çıkabilir (dolar değer kaybedebilir). Ama daha uzun vadeye bakılacak olursa piyasaların odağının (FED kararı sonrasında) yeniden Euro Bölgesi’nin sorunlarına kayacağını düşünüyorum. FED’in tahvil alımlarına odaklandıktan sonra bir süre yeniden Euro Bölgesi’ndeki borç sorunları ve büyüme sorunlarının piyasanın odağına geleceğini düşünüyorum. Bu yüzden de 2011 sonu için bizim parite beklentimiz 1.24- 1.25’ler seviyesinde.