'Diğer ülkelere göre güçlüyüz'

Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçı, Türkiye'de hane halkı tasarruflarının yetersizliğine işaret ederek, ''Hane halkının özellikle tüketicilerin aşırı borçlanmasının önüne geçer, buna mukabil kredileri firmalara, özellikle küçük ve orta boy firmalara verdirebilirsek, bankalarımıza bunu sağlayacak teşvik sistemlerini kurabilirsek o kadar rahat şekilde ekonomide hem iç hem dış talebin dengelenmesi konusu gerçekleşecek'' dedi.
Merkez Bankası ve Dünya Gazetesi ile Elazığ Ticaret ve Sanayi Odası'nın işbirliğinde Elazığ'da ''Para Politikaları'' konulu toplantı düzenlendi.
Başçı, buradaki konuşmasında, kendisinden önce söz alan Elazığ Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı'nın ''Bankalarımız KOBİ'lerimize birazcık kolaylık sağlayabilirler mi'' diye sorduğunu belirtti ve Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu'nun (BDDK) yakın zamanda yaptığı Basel2 düzenlemesini hatırlattı.
İş aleminin ilk zamanlarda bu düzenlemeden çekindiğini, bunun nedeninin de ilerleyen yıllarda şeffaf bilançoların gerekecek olması olduğunu anlatan Başçı, ama burada çekinilecek bir şey olmadığını söyledi.
Erdem Başçı, bu düzenlemenin gerçekten modern, önemli bir adım olduğunu, hem yeni Türk Ticaret Kanunu hem de Basel2 uygulaması ile özellikle küçük ve orta boy işletme kredilerine bir avantaj sağlandığını belirtti ve ''Tüketici kredilerine göre KOBİ kredileri biraz daha avantajlı muamele görecek BDDK açısından. Dolayısıyla bankacılarımız da bu tür kredileri vermekte daha rahat davranacaklar ve burada aslında bir teşvik sağlanmış olacak'' dedi.
Bu uygulamada kredi risk ağırlığının KOBİ'ler için 75'e düşürüldüğünü ifade eden Başçı, tüketici kredilerindeki risk aralıklarının ise değiştirilmediğine dikkati çekti. Başçı, ''Tüketici kredilerindeki risk aralıkları değiştirilmedi oldukça yüksek seviyelerde kalmaya devam ediyor. Bu doğru bir strateji'' diye konuştu.
Türkiye'nin tüketimi değil üretimi finanse etmeyi teşvik etmesinin ''doğru bir tercih'' olduğunu dile getiren Başçı, şöyle devam etti:
''Bizim şu anda mümkün olduğu kadar hane halkı tasarruflarını, firma tasarruflarını artırmamız gerekiyor. Bununla ilgili adımlar atılıyor, konjonktürel adımlar atıldı, yapısal adımlar da atıldı. Bunların yürürlüğe girmesi yakındır. Dolayısıyla biz burada ne kadar hane halkının, özellikle tüketicilerin aşırı borçlanmasının önüne geçer ve daha makul seviyede borçlanmalarına devam etmelerini sağlarsak, buna mukabil kredileri daha ziyade firmalar kesimine ve özellikle de küçük ve orta boy firmalara verdirebilirsek, bankalarımıza bunu sağlayacak teşvik sistemlerini kurabilirsek o kadar rahat şekilde ekonomide hem iç hem dış talebin dengelenmesi gerçekleşecek. Aynı zamanda da bizim (ılımlı) dediğimiz büyüme süreci yurt dışındaki şartlar kötü bile olsa devam edebilecek ve Türkiye makul büyüme hızlarını sürdürebilecek. Bu arada Merkez Bankası'nın temel işi de enflasyonu düşürmeye odaklanıp fiyat istikrarını sağlamaya odaklanmak olmaya devam devam edebilecek, işimiz daha kolay olacak.''
-''Çin'i kendi geçmişiyle karşılaştırmak lazım''-
Başçı, küresel ekonomik gelişmeleri değerlendirirken de yakın zamanda bütün dünyadan büyümeyle ilgili zayıf sinyaller gelmeye başladığını söyledi. Enflasyondaki görünümün ise nispeten daha aşağı yönlü olmaya başladığını, küresel enflasyonda bir miktar düşüş gerçekleştiğini ve bunun bir süre daha devam etmesinin beklendiğini bildirdi.
Başçı, emtia fiyatlarında da yakın zamanda bir miktar gevşeme olduğuna işaret etti.
Merkez Bankası Başkanı, büyüme tarafına bakıldığında gelişmiş ülkelerle gelişmekte olan ülkeler arasında çok dikkat çekici bir durumun olduğunu, gelişmekte olan ülkelerin büyüme hızının her zaman ve her durumda gelişmiş ülkelere göre daha yüksek olduğunu söyledi.
''Burada uzun vadeli veya trend anlamında bir ayrışma söz konusu'' diyen Başçı, şunları kaydetti:
''Gelişmekte olan ülkeler daha hızlı büyüyorlar. Bu işin tabiatı gereğidir. Onların zaman içinde gelişmiş ülkeleri yakalaması gerekir. Kişi başı gelir farklarının azaltılması için daha hızlı büyümeleri normaldir ve olumlu bir gelişmedir, ancak konjonktürel dalgalanmalara baktığımızda hem gelişmiş ülkelerin hem de gelişmekte olan ülkelerin konjonktürel küresel dalgalardan etkilendiğini görüyoruz. Özellikle 2008 sonlarında başlayan Lehman krizinden hem gelişmiş ülkeler hem de gelişmekte olan ülkeler oldukça fazla miktarda etkilendiler.
Yakın zamana ilişkin bahsettiğim büyümeyle ilgili zayıflama sinyalleri de hem gelişmiş ülkeler için söz konusu hem de gelişmekte olan ülkeler için söz konusu. Özellikle en başta Çin ile ilgili nispeten zayıf veriler gelmeye başladı. Gerek öncü göstergeler gerek açıklanan büyümeyle, üretimle ilgili veriler nispeten daha zayıf bir görünüme işaret ediyor. Tabi Çin'i kendi geçmişiyle kıyaslamak lazım. Kendi geçmişinde her yıl yüzde 10 mertebesinde büyürken şimdi belki yüzde 8'lere yüzde 7'lere doğru bir azalma var büyümede. Onlar açısından bu bir yavaşlama esasında. Dolayısıyla böyle bir arka planda çalışıyoruz şu anda.''
Başçı, işsizlik tarafına bakıldığında da alınan onca politika tedbirine rağmen işsizlikteki düşüşlerin daha sınırlı kaldığını, özellikle Avrupa'da, ABD'de ve İngiltere'de nispeten sınırlı ve arzu edilenin altında bir resim bulunduğunu söyledi.
Başçı, Avrupa'da işsizlik oranının dikkat çekici bir şekilde artmaya devam ettiğini de dile getirdi ve ''Avrupa'da daha atılması gereken adımlar var. ABD de bir miktar iyileşme var ama o da kendi ifadeleri tatmin edici düzeyde değil işsizlikteki düşüş. İngiltere'de gene işsizlik yüksek seyretmeye devam ediyor'' diye konuştu.
Merkez Bankası Erdem Başçı, Türkiye'de yüzde 20'ler mertebesindeki ihracat artışının çok önemli bir başarı olduğunu belirterek, ''Bunun için ihracatçılarımızı tebrik etmek lazım'' dedi.
Merkez Bankası ve Dünya Gazetesi ile Elazığ Ticaret ve Sanayi Odası'nın işbirliğinde Elazığ'da düzenlenen, ''Para Politikaları'' konulu toplantıda konuşan Başçı, Orta Vadeli Program'daki projeksiyonlara göre Türkiye'nin bu yıl yüzde 4, gelecek yıl için de yüzde 5 büyüyeceğinin tahmin edildiğini belirterek, ''Merkez Bankası olarak biz buna katılıyoruz, halen bu tahminlerimizi değiştirmiş değiliz'' dedi.
Avrupa ile kıyaslandığı zaman Türkiye için beklentilerin daha olumlu olduğuna işaret eden Başçı, alınan bütün politika tedbirlerine rağmen Türkiye'nin iç dinamiklerinin son derece güçlü olduğunu, iş alemiyle konuştuklarında da morallerin Türkiye'de Avrupa'ya göre nispeten daha yüksek olduğunu söyledi.
Lehman krizi sonrasında Avrupa'da ve Türkiye'de alınan tedbirleri hatırlatan Başçı, enflasyon ve cari açığa ilişkin riskleri kontrol altında tutmak için likidite politikasında oldukça sıkı bir duruş izlediklerini, şu anda da temkinli bir duruş izlemeye devam ettiklerini bildirdi.
Türkiye'yi Avrupa'dan ayrıştıran en önemli faktörlerden birinin da kamu borç yükü olduğunu kaydeden Merkez Bankası Başkanı, Türkiye'de kamu borç yükünün yüzde 40'ın altında olduğunu kaydeden Başçı, bunu korumak için dikkatli politikaların devam etmesi gerektiğini dile getirdi. Başçı, 2012 yılının sonunda da yüksek ihtimalle yüzde 37 civarında bir yere gelineceğini vurgulayan Başçı, şöyle konuştu:
-Bankaların tahsili gecikmiş alacakları
Bankaların tahsili gecikmiş alacakları konusunda da bilgi veren Erdem Başçı, 2009 yılı sonlarında firma tahsili gecikmiş alacakların yüzde 5, tüketici tahsili gecikmiş alacaklarının da yüzde 4'ler seviyelerinde olduğunu hatırlattı.
Şu anda İspanya'da bu oranın tüketici kredileri için yüzde 8'ler mertebesinde olduğuna işaret eden Başçı, ''Tahsili gecikmiş alacak oranları Türkiye'de şu anda tüketici kredileri için yüzde 2, firma kredileri için ise yüzde 2,6 seviyelerine kadar düştü. Düşük seyretmeye de devam ediyor. Bu bizim için çok önemli. Bu bir yerde Türk bankacılık sektörünün çok iyi durumda olduğunu, vatandaşlarımızın da borcunu bankalara ödeyebildiğini gösteriyor'' dedi.
-Çek rakamları
Çeklerle ilgili rakamları biraz dikkatli okumak gerektiğini anlatan Başçı, Merkez Bankası'nın web sayfasında yayımlanan istatistiklerdeki artışlarla ilgili şu bilgileri verdi:
''Onlarda mahkemelerle ilgili olan istatistiklerde olağanüstü bir artış var, onu olağan karşılamak lazım. Yani mahkemelerde bu dosyalar birikmişti. Hapis cezasının kalkıp kalkmayacağı belli değildi, mahkemeler o kararlarını erteliyorlardı. Karar çıkıp da hapis cezası kalktıktan sonra mahkemelerin yapması gereken şey, gerçekten eğer bir yasaklama kararı gerekiyorsa çek yazma yasağı getiriyor hapis cezası yerine şu anda. Hızla mahkemeler birikmiş olan o dosyalarını eritmeye başladılar. Dolayısıyla oradaki artış onu dikkatli yorumluyorlar. Oradaki olağanüstü artış mahkemelerde birikmiş dosyaların temizlenmesidir. Bu bu şekilde biraz daha yüksek seyretmeye devam edecek birkaç ay daha.''
Karşılıksız çeklerin kendisinde de bir miktar artış olduğunu kaydeden Başçı, burada da karşılıksız çeklerin toplam çeklere oranına bakılması gerektiğini söyledi.
-Dış denge için alınan tedbirler cevap vermeye başladı
Dış denge açısından bütün alınan tedbirlerin cevap vermeye başladığını kaydeden Başçı, 2010 yılı sonunda ithalatın çok hızlı, ihracatın ise çok yavaş arttığını, bugün ise Türkiye'de ihracatın yüzde 20'ler mertebesinde artış olduğunu, ithalatın ise daha yatay bir seyir izlediğini dile getirdi.
Yüzde 20'ler mertebesindeki ihracat artışının çok önemli bir başarı olduğunu da vurgulayan Merkez Bankası Başkanı, ''Bunun için ihracatçılarımızı tebrik etmek lazım. Çünkü çok hızlı bir şekilde zor piyasalardan, Avrupa piyasalarından başka piyasalara ihracatlarını kaydırıyor. Buna da büyük ihtiyaç var şu anda. Çünkü avro dolara karşı ciddi bir şekilde değer kaybetti. Avrupa'daki talep de düşmeye başladı. Böyle bir ortamda ihracat artışı gerçekten büyük bir başarı'' diye konuştu.
-Cari denge
Enerji hariç cari dengeye bakıldığı zaman neredeyse oradaki açığın kapandığını ve sıfıra yakın bir noktaya gelindiğini, enerji dahil cari açığın ise azalmaya devam ettiğini kaydeden Başçı, Orta Vadeli Programda bu yıl için 65 milyar dolar civarında bir cari açığın öngörüldüğünü, gelişmelere bağlı olarak konun biraz daha izleneceğiz, fakat yıl sonunda bu rakamın biraz daha altında bir cari açığın görülebileceğini bildirdi.