Çin’den G20’ye ‘yuan’ çalımı

MELİS ŞENERDEM / MİLLİYET

Çin Merkez Bankası’nın hafta sonu kur rejiminde daha esnek olacağını ve yuana dolar karşısında iki yıldır uyguladığı 6.83’lük çıpadan vazgeçtiğini açıklaması küresel piyasalarda iyimserlik havası yarattı. Bu durum hafta sonu Kanada’da düzenlencek G20 zirvesinin gündemini de tamamen değiştirdi.
Yuanın 2008 ortasından beri dolar karşısında belli bir aralıkta seyretmesine izin veren Çin, özellikle ABD ve Euro Bölgesi ülkeleri tarafından ticarette adil olmayan avantaj sağladığı için eleştiriliyordu.
Bloomberg’in analizinde Çin Devlet Başkanı Hu Jintao, 26-27 Haziran’da yapılacak G20 zirvesine artık daha rahat katılacak” denildi. Financial Times gazetesindeki analizde ise Çin’in kendisinden beklenen adımın asgarisini attığı ve yeni uygulamayla G20 zirvesine kadar geçecek 5 günde yuanın biraz değerlenebileceği ancak bunun Çin’e siyasi koz yaratmanın ötesine geçmeyebileceği yorumu yapıldı. Analizde, “Çin büyük ihtimalle 2005-2008 dönemindeki gibi bir döviz sepeti çıpasına dönecek. Bunun yüzde 70’inin dolardan oluşma ihtimali yüksek. Ama piyasalar yuan’daki değerlenmenin çok kademeli olmasını beklemeli. Neticede Merkez Bankası’nın hafta sonu yaptığı şifreli açıklamada ‘esneklik’ kelimesi üç kez, ‘istikrar’ kelimesi ise dört kez kullanılmıştı” denildi.’ 

Zirve seviyesini gördü
Yuan, Merkez Bankası açıklamasının ardından ilk işlem gününde son 20 ayın en hızlı yükselişini kaydetti. Yuan, dolar karşısında cuma günü ne göre yüzde 0.42 değer kazanarak 6.7976 seviyesini gördü. Çin Merkez Bankası’nın yeni uygulaması, yuanın günlük işlemlerde en fazla yüzde 0.5 değer kazanmasına ya da kaybetmesine izin veriyor.
Bu, Çin’in para biriminin 1980’lerde döviz işlemlerine başlanmasından bu yana gördüğü en yüksek seviye. Asya’da Hong Kong ve Şanghay borsaları yüzde 3 artıda kapandı. Avrupa borsalarında da yükseliş yaşandı. Ham petrolün varil fiyatı da yüzde 1.5 artarak 78.35 dolara çıktı.’ ’ 

Obama: Yapıcı bir adım
Washington merkezli Peterson Ekonomi Enstitüsü’nden Nicholas Lardy, “Açıklamanın önleyici taktik olduğunu ve G20 toplantısında para biriminin gündeme gelmesini engelleyeceğini düşünüyorum. Bence Çin en azından biraz zaman kazanmış oldu” dedi.
ABD Başkanı Barack Obama, Çin Merkez Bankası’nın kararıyla ilgili ilk açıklamasında “yapıcı bir adım” dedi. Çin’in en büyük ihracat pazarı ABD. Geçen yıl iki ülke arasındaki ticaret hacmi 366 milyar dolara yükselmişti. ABD Ticaret Bakanlığı verilerine göre Çin, ABD ile ticaretinde 226.8 milyar dolar fazla vermişti. Mayıs ayı verileri, ABD-Çin arasındaki ticaret dengesizliğinin daha da arttığına işaret ediyordu. Çin’in ABD’ye ihracatı bu dönemde bir yıl öncesine kıyasla yüzde 48.5 arttı.

İşte Çin’in G20 listesi
Yuan’a ilişkin eleştirileri daha G20 başlamadan savuşturmayı başaran Çin, toplantıda Uluslararası Para Fonu’nda (IMF) gelişmekte olan ülkelerin kotalarının artırılmasını, ticarette korumacılığın azaltılmasını ve küresel finans sistemine ilişkin yeni düzenlemeleri konuşmayı istiyor.

EKONOMİSTLER NE DİYOR?
Kenneth Rogoff, Harvard Ekonomi Profesörü:
Çin kurda ciddi bir değerlenmeye izin verse bile bu küresel dengesizlikleri düzeltmenin ilacı olamayacak. Çin’in hamlesi problemi çözmekten epey uzak.’ 

Jim O’Neill, Goldman Sachs Baş Ekonomisti:
Belki bugünden itibaren Çin’in başı diğer ülkelere kıyasla daha dik olacak. Bu aslında bazı şeylerin demokrasi yerine diktayla hayata geçirilmesinin daha kolay olduğunu gösteren bir gelişme. Benim beklentim yıl sonuna kadar yuan’ın dolar karşısında yüzde 5 civarında değer kazanacağı yönünde.

Nouriel Roubini, New York Üniversitesi Ekonomi Profesörü:
Çin’in kararı, yuan’ın ABD’nin istediği gibi güçlenmesi yerine tam tersine zayıflamasına neden olabilir. Bu son yıllarda Çin’den para politikasında değişikliğe gideceği yönünde gelen ilk sinyal olsa da Pekin hükümetinin bu değişikliği nasıl uygulayacağını bekleyip, görmek gerekiyor. Ben yuan’ın dolar karşısında en fazla yüzde 3 ya da 4 yükseleceğini tahmin ediyorum.