BM'den çarpıcı rapor: Filistin ekonomisi 22 yıl geriye gitti

Birleşmiş Milletler (BM) Ticaret ve Kalkınma Konferansı (UNCTAD) Genel Sekreter Yardımcısı Pedro Manuel Moreno ve Filistin Halkına Yardım Koordinatörü Mutasim Elagraa, işgal altındaki Filistin topraklarının ekonomisindeki gelişmelere ilişkin 2025 yılı raporunu, BM Cenevre Ofisi'nde düzenlediği basın toplantısında açıkladı.

İşgal altındaki Filistin topraklarında mevcut ekonomik durumun son derece endişe verici olduğunu kaydeden Moreno, uzun süredir devam eden İsrail saldırıları ve kısıtlamalar nedeniyle buradaki ekonominin, kayıtlardaki en derin düşüşe sürüklendiğini söyledi.

Moreno, işgal altındaki Filistin topraklarında altyapının, üretim varlıklarının ve kamu hizmetlerinin büyük bir kısmının hasar gördüğünü veya yok edildiğini belirterek "Onlarca yıllık ilerleme yok edildi. Sonuç, son yıllarda görülen en derin ve kötü ekonomik krizlerden biri yaşanıyor. Gazze, kayıtlardaki en hızlı ve yıkıcı ekonomik çöküşü yaşıyor. Gayrisafi yurt içi hasıla (GSYİH) 2024'te, 2023'e kıyasla yüzde 83 oranında daraldı. Bir önceki yılki keskin düşüşün ardından kişi başına düşen GSYİH, dünyadaki en düşük seviyelerden biri olan 161 dolara geriledi." dedi.

İşgal altındaki Batı Şeria'nın da kayıtlardaki en kötü ekonomik gerilemeyle karşı karşıya olduğunun altını çizen Moreno, artan güvenlik riski, erişim kısıtlamaları ve birçok sektördeki üretken fırsatların kaybı nedeniyle 2024'te GSYİH'de yüzde 17'lik bir düşüşe yol açtığını kaydetti.

Moreno, "(Batı Şeria'da) Kişi başına düşen GSYİH neredeyse yüzde 19 düştü. Aynı zamanda Filistin hükümetinin müdahale kabiliyeti daha da zayıfladı." diye konuştu.

İşgal altındaki Filistin topraklarında Ekim 2023'ten bu yana mali durumun keskin bir şekilde kötüleştiğinin altını çizen Moreno, 2024'ün, hükümetin karşılaştığı en zor yıllardan biri haline geldiğini söyledi.

Gazze Şeridi'nin yeniden inşasının maliyetinin 70 milyar doların üzerinde olduğunu aktaran Moreno, inşanın uzun yıllar sürebileceğini belirterek, savaş ve kısıtlamaların "Filistin ekonomisinde eşi görülmemiş bir çöküşe" yol açtığı uyarısında bulundu.

Moreno, "BM, Avrupa Birliği (AB) ve Dünya Bankasının tahminlerine göre, Gazze'nin yeniden inşası için 70 milyar dolardan fazla kaynağa ihtiyaç duyulacak. Bu rakam, hem yıkımın boyutunu hem de güçlü büyüme ve cömert yardımlarla bile uzun bir toparlanma sürecine işaret ediyor." ifadelerini kullandı.

Gazze'de, Ekim 2025'te varılan ateşkesin kalıcı olmasının, anlamlı bir toparlanma için şart olduğuna vurgu yapan Moreno, insani yardımların bir an önce bölgeye ulaştırılmasının önemine işaret etti.

Moreno, "(Gazze'de) Ateşkes, yalnızca milyonlarca insanın acısına son vermek için değil, aynı zamanda bu raporda özetlenen ekonomik zararla mücadeleye başlamak için de kritik bir fırsat sunuyor." dedi.

UNCTAD Genel Sekreter Yardımcısı Moreno, işgal altındaki Filistin topraklarındaki hızlı ekonomik çöküşü durdurmak, mali transferleri yeniden sağlamak, kısıtlamaları hafifletmek ve bölge için kapsamlı bir toparlanma planı geliştirmek için acil ve koordineli uluslararası eylem çağrısında bulundu.

"Kişi başına düşen GSYİH 2003 seviyelerine geriledi"

UNCTAD'nin Filistin Halkına Yardım Koordinatörü Elagraa ise Gazze ve Batı Şeria'daki durumun felaket seviyesinde olduğunu kaydetti.

Elagraa, tarihin Ekim 2023'te başlamadığını hatırlatarak 2023'ten bu yana yaşanan mevcut durumun, (İsrail'in Filistin topraklarındaki) 58 yıllık bir işgalin son bölümü olduğunu söyledi.

Filistin'de ulusal ekonominin bir bütün olarak 2019'daki seviyesine kıyasla yüzde 31 oranında gerilediğinin altını çizen Elagraa, "Kişi başına düşen GSYİH 2003 seviyelerine geriledi. Yani 2024'te kişi başına düşen GSYİH 2003'tekiyle aynıydı. Bu da 22 yıllık ekonomik ilerlemeyi sildi." diye konuştu.

Elagraa, Gazze'nin, son 2 yıldaki saldırılar nedeniyle GSYİH'sinin yüzde 87'sini kaybettiğini vurguladı.

Rapordan

Raporda, Gazze ekonomisinin 2023-2024 döneminde yüzde 87 daraldığı ve kişi başına gayri safi yurtiçi hasılanın sadece 161 dolar olduğu, bu rakamın küresel olarak en düşük seviyelerden biri olduğu belirtildi.

UNCTAD’ın raporunda "Askeri operasyonlar, gıdadan barınmaya ve sağlık hizmetlerine kadar hayatta kalmanın her temel unsurunu önemli ölçüde zayıflattı ve Gazze'yi insan eliyle yaratılmış bir uçuruma sürükledi." ifadeleri yer aldı.

İsrail’in saldırıları sonucu bölgede meydana gelen yıkımın boyutu "ekonomik, insani, çevresel ve sosyal krizleri tetikleyerek, bölgenin kalkınmadan tamamen yıkıma sürüklenmesine neden olduğunun" belirtildiği raporda, sürekli ve sistematik yıkımın Gazze'nin yaşanabilir bir alan ve toplum olarak yeniden yapılanma kabiliyetine ciddi şüpheler uyandırdığı aktarıldı.

Raporda, "Önemli düzeyde dış yardımla sağlanan çift haneli büyüme oranları gibi iyimser bir senaryoda bile Gazze'nin Ekim 2023 öncesi refah düzeyine dönmesi için birkaç on yıl gerekecek." değerlendirmesinde bulunuldu.

Gazze’de ateşkes sonrası bile her gün çocuklar ölüyor

İsrail ateşkese rağmen Gazze'yi vurdu

BMGK'den, Gazze'de "Uluslararası İstikrar Gücü" kararı