BDDK dışarıdan ortalıyor

BDDK önceki gün bir dizi karar aldı. Bankalar tarafından verilen kredilere ilişkin olarak karşılık ve sermaye yeterlik oranlarını yükseltti. Yapılan düzenlemelere bakılırsa risk ağırlıklı bir düzenleme olduğu dikkat çekiyor. İkincisi de; risk ağırlıklı bir düzenlemeye dayanması, bankacılıktaki rekabet koşullarını görece daha az etkileyen bir düzenleme olmasını sağlamış. Peki ya makroekonomik etkisi?
Her düzenlemede sorulacak soruların başında, ‘ne için’ sorusu gelmeli. BDDK’nın açıklamalarında, hane halkının finansal yükümlülüklerinin finansal varlıklarına oranında hızlı bir artış gözlendiği vurgusu var. Bunun kaynağı da bireysel kredilerdeki artış. Bireysel kredilerin toplam tasarruf mevduatına oranında hızlı artış bu kararda etkili olmuş. BDDK, bireysel kredilerdeki büyümenin ana kaynağının ise (artışın yüzde 50’den fazlası) ihtiyaç ve diğer tüketici kredilerinden kaynaklandığını işaret ediyor.
İhtiyaçtan konut kredisi
Malum, ihtiyaç kredisi taşıt ya da konut kredisi gibi arkasında belli bir varlık teminatı içeren bir kredi türü değil. Kredi kartı gibi, gelire ve gelecekteki ödeme gücüne dayanıyor. Teminatı kefalet. BDDK’nın bir süredir, ihtiyaç kredisinde son dönemdeki ‘hülleci’ eğilimlerin arttığını kamuoyuna anlattığını da anımsatalım. BDDK Başkanı Tevfik Bilgin, son dönemde bazı bankalarca, konut kredisi kullanmak isteyenlere yüzde 75 banka kredisi yanında, kalan yüzde 25 için de ihtiyaç kredisi kullandırımı yapıldığını anlatmıştı. Oysa BDDK’nın son düzenlemesine göre, kredi kullanmak isteyen potansiyel konut alıcısının, bankaya gittiğinde konut bedelinin yüzde 25’lik dilimi cebinde olmalıydı.
İhtiyaç kredilerine odaklanma söz konusu. Bunlar, konut ve finansmanı alanında giderek artan bir finansman ihtiyacı ve de sorunu olduğunu, dolaylı ve teminatsız finansman yollarına gidildiğini, bundan da BDDK’nın rahatsız olduğunu düşündürüyor. Daha kestirmesi, BDDK ilerideki olası bir ‘konut finansmanı mağdurları’ tablosundan çekinip, önlemin bir bölümünü buraya odaklamış görünüyor.

Maliyet artar
Bir düzenleme sonrasında sorulacak soruların ikincisi, ‘etkisi ne olacak’ olmalıdır. BDDK’nın aldığı kararları değerlendiren TEB ekonomistleri, belli başlı bankaların bu kararlardan etkileneceklerini, tüketici kredilerinde faiz oranlarına 0.75 ila 1 puan artış getireceğini düşünüyorlar. Ayrıca önlemler gözle görülür bir etki yaratacak.
BDDK olasılıkla başından beri dışında kaldığı için, aldığı kararların makroekonomik çerçevesini de pek sahiplenir bir söylem sergilemiyor. Alınan bu kararların tabii ki kredi yavaşlamasına etkisi olacak. Birkaç nedeni var. Birincisi, maliyet arttırıcı bir karar. İkincisi de, bugüne dek Merkez Bankası’nın aldığı kararların en başından beri etkili olması beklenmiyordu. Bu yüzden yeni önlem beklentisi egemen oldu. “Seçim sonrası yeni önlem gelecek” beklentisi de zamana yayılabilecek kredi talebini öne çekti. 3 Haziran haftası öncesindeki 4 haftaya bakılırsa TL kredilerdeki yıllık yüzde 52.5’lik eğilimdeki artış sürpriz değil. Bu kararlardan sonra, kayda değer bir kredi yavaşlaması olursa şaşmayalım.
Peki, BDDK bu kararı aldıktan sonra ne beklemeli?
Hükümet olasılıkla yeni bir karar, yeni bir önlem alma niyetinde değil. “BDDK’nın kararlarının sonuçlarını bekleyelim” denilebilir. Merkez Bankası da politika faizini değiştirme eğiliminde olmayacaktır. Mart ayındaki sert karşılık artışının kısmen bir etkisi oldu. Buna ilave olarak BDDK’nın önceki günkü kararlarının maliyet etkisinin yansıması beklenecektir.
“Peki, enflasyona ne olacak” diye soranlar olacaktır. Onların da, “Enflasyon hedefle uyumlu seyrediyor” ya da “Gıda ve enerji fiyatlarındaki yüksek dalgalanma geçici, orta vadede hedefe yakınsayacaktır” klişelerinden birine razı olmaları gerekiyor!
uğur gürses- radikal