Ayakkabı sektörü S.O.S. veriyor! Dayanacak gücümüz kalmadı

Türkiye ayakkabı sektörü, ekonomik kriz ve yüksek maliyetler nedeniyle ciddi bir darboğaza girdi. Türkiye Ayakkabı Sanayicileri Derneği (TASD) Başkanı Berke İçten, fabrikaların şu anda yüzde 50’nin altında kapasiteyle çalıştığını ve sektörün ayakta kalmakta zorlandığını açıkladı.

İçten, “Zaman alehimize işliyor. İki yıldır ayakta durmaya çalışıyoruz. Artık takatimizin, direncimizin, dayanağımızın son noktalarındayız. Elimizdeki malı ucuz pahalı demeden veriyoruz, stoklarımızı ve hammaddemizi eritiyoruz, fabrikamızı satmak zorunda kalanlar var” dedi.

Sektör ihracatı da ciddi şekilde geriledi. 2021’de 220 milyon çift olan ihracat, bu yıl ilk 8 ayda 105 milyon çifte düştü. Toplam üretim ise 2024’te 470-480 milyon çift iken, bu yıl 400 milyon çifte gerileyebilir. Bu durum, pek çok işletmenin kapanması ve istihdamın azalması anlamına geliyor.

TASD Başkanı İçten, “Günde 1.000 çift ayakkabı üretmek üzere kurulan bir fabrikanın kapasitesi 500 çifte düştüğünde maliyetler artıyor, fiyat yükseliyor, siparişler düşüyor. Bu sarmaldan çıkmak zor” diye konuştu.

Ayakkabıda rekabet dezavantajı da büyüyor. Vietnam’da 11 dolara üretilen bir spor ayakkabı, İstanbul’da aynı model 20 dolara mal ediliyor. Üretimdeki yüksek maliyetler ve hammadde fiyatları nedeniyle ithalatın cazibesi artıyor; 2024’te ithal ayakkabı sayısı 76 milyon çifti buldu, yıl sonunda 80 milyona ulaşması bekleniyor.

Sektördeki üretici sayısı da hızla düşüyor. 2021-2022’de 14-15 bin civarında olan firma sayısı, şu anda 11-12 bine geriledi; yıl sonunda 10 binin altına inebilir. Çalışan sayısı ise 350 binden 200 bine düştü. İçten, “Ortam çok sıkıntılı, ürünlerimiz pahalı, ihracat yapamıyoruz, iç piyasa daraldı. Ödeme vadeleri 1,5 yıla kadar çıktı. Vergilere rağmen ithalat daha ucuz” ifadelerini kullandı.

Sektör temsilcileri çözüm için döviz kuru istikrarı, hammaddeye hızlı erişim ve kayıt dışı üretimin önlenmesini istiyor. TASD Başkanı İçten, “Çakma ayakkabı pazarı yaklaşık 2 milyar doları buluyor. Bu ürünler kayıt dışı satılıyor. Devletin organize şekilde denetim yapmasını bekliyoruz” dedi.

Nefes'ten Şehriban Kıraç'ın haberine göre ayakkabı sektörünün geleceğine ilişkin öngörüler de karamsar. İçten, “İç piyasada talep daraldı. 2026’da da sektör savunma pozisyonunda kalacak. Zamanımız çok daraldı, takatimizin son noktalarındayız. Fabrikalarımızı ve istihdamı kaybetmemeye çalışıyoruz. Mevcut kapasiteyi kaybedersek üretim altyapısı çöker” uyarısında bulundu.

129 yıllık ayakkabı mağazası tarihe karışıyor

150 yıllık ayakkabı devi iflas etti