Avrupa’nın geri dönüşüm yarışı: Kim önde?

“Azalt, yeniden kullan, geri dönüştür” sloganı, atık yönetiminde farkındalığı artırmak için sıkça vurgulansa da, döngüsel ekonominin temel taşı olan geri dönüşüm, hâlâ beklenen düzeye ulaşmış değil. Döngüsel ekonomi modeli, ürün ve malzemelerin kullanım ömrünü uzatarak kaynak israfını azaltmayı hedefliyor.

Avrupa’da durum ne?

Avrupa İstatistik Ofisi Eurostat’ın verilerine göre, 2024’te Avrupa Birliği’nin döngüsellik oranı yaklaşık yüzde 12,2 seviyesinde. Yani AB genelinde kullanılan hammaddelerin yalnızca küçük bir kısmı geri dönüştürülmüş malzemelerden elde ediliyor. Karşılaştırma yapmak gerekirse, bu oran küresel ölçekte yüzde 6,9 olarak kaydedilmiş durumda.

Avrupa’nın oranı 2023’e göre 0,1, 2015’e kıyasla ise 1,0 puan artış göstererek şimdiye kadarki en yüksek seviyeye ulaştı. Metal cevherleri, metal dışı mineraller ve fosil enerji malzemeleri, geri dönüşümde en yüksek başarıyı gösteren gruplar arasında yer alıyor. AB, Döngüsel Ekonomi Eylem Planı ile 2030 yılına kadar bu oranı iki katına çıkararak yüzde 24’e ulaşmayı hedefliyor.

Önde giden ülkeler

2024’te Hollanda, kullanılan malzemelerin yaklaşık üçte birinin (%32,7) geri dönüştürülmüş kaynaklardan geldiği oranla AB’de lider konumda. Ülke, 2015’ten bu yana oranını 5,3 puan artırdı. Belçika (%22,7) ve İtalya (%21,3) da yüksek oranlarıyla öne çıkıyor. Almanya ise disiplinli geri dönüşüm kültürüne rağmen yüzde 15 ile ortalama seviyede kaldı.

Son yıllarda en hızlı yükselişi kaydeden ülkeler de dikkat çekiyor. Malta, 2015’ten bu yana döngüsellik oranını 14 puan artırarak en büyük ilerlemeyi gösterdi. Çekya ve Slovakya’da da sırasıyla 7,9 ve 7,2 puanlık artışlar gözlendi. Genel olarak AB’de 21 ülkenin tamamında döngüsellik oranı yükseldi.

Geri kalan ülkeler

Öte yandan bazı ülkeler hâlâ düşük geri dönüşüm oranlarıyla dikkat çekiyor. Romanya, yalnızca yüzde 1,3 ile listenin en altında yer aldı. İrlanda, Portekiz ve Finlandiya da düşük performans sergiliyor. Euronews'in haberine göre Finlandiya’da tablo geriye gitmiş durumda, son dokuz yılda geri dönüşüm oranı 3,2 puan düştü. Polonya’da da benzer şekilde 4,2 puanlık bir gerileme yaşandı.

Raporda, AB ülkeleri arasındaki farklılıkların, çıkarılan yeni kaynaklarla ekonomiye kazandırılan malzemeler arasındaki dengenin değişmesinden kaynaklandığı vurgulanıyor.

Bakanlık açıkladı: Geri dönüşümde hedef yüzde 60

Küresel bir yalan: Geri dönüşüm aldatmacası