Avrupa krizi ancak 20 yılda çözer

Avrupa ülkelerinin yaşadığı krizin borç krizi olduğunu, bunun bankacılık sistemi üzerinde ciddi sorunlar yarattığını ifade eden Garanti Bankası Ekonomik Araştırmalar Müdürlüğü Koordinatörü Ali İhsan Gelberi, Avrupa ülkelerinin bu krizin içinden çıkmasının 15 - 20 yıl alacağını söyledi.
Türkiye’nin Avrupa’daki bu krizden ihracat kanalından etkileneceğeni belirten Gelberi, Türk bankacılık sisteminin Avrupa krizinden etkilenmeyeceğini söyledi. Türkiye’nin en büyük riskinin büyüme ve cari açık olduğunu belirten Ali İhsan Gelberi, diğer önemli bir riskin de enflasyon olduğunu kaydetti. Enflasyon üzerindeki kontrolün Türkiye’nin kendi iç dengelerine bağlı olduğunu ifade eden Gelberi, önümüzdeki dönemde dolardaki artışın devam edeceğini de belirtti. Gelberi, Avrupa krizine ilişkin sorumuzu şöyle yanıtladı:
‘Büyüme ihtimalleri yok’
“Avrupa krizini ülkelerin borç krizi olarak değerlendirmek gerekir. Bu borç krizinin bankacılık üzerinde olumsuz etkileri var. Bankacılık krizi ile borç krizi birbirinin içine geçmiş durumda. Borç sorununu çözmenin yolları belli, yüksek faiz dışı fazla vereceksiniz, reel faizlerinizi düşüreceksiniz veya yüksek büyüme sağlayacaksınız.
Şu anda Avrupa’da reel faizler zaten düşük, bundan daha fazla düşürmek pek mümkün değil. Faiz dışı fazla verme, bütçeyi kısmayı yeni gelen hükümetler yapabilirler ama yapabilecekleri şeyler o kadar sınırlı ki, GSMH’nın yüzde biri ikisi kadar verilen faiz dışı fazlalarla borcu azaltmak mümkün değil. Burada işi çözecek olan daha çok büyüme. Bu ülkeler büyüyebilirlerse borçlarının GSMH’ya oranı düşebilir. Ancak şu anda Avrupa’da büyüme ihtimali gözükmüyor. Krizin çözümü dediğimiz şey borçların azalması değil, çünkü bu borçların azalması herşey çok iyi yapılsa bile 15 - 20 yıldan önce makul seviyelere gelmez. Avrupa için kast ettiğimiz şey borçların azalması değil, böyle bir ihtimal yok. 15 - 20 yıl en iyi senaryolarda görülen bir süreç.”
‘TL önümüzdeki yıl da değer kaybedecek’
Döviz kurunda ne olacak?
Merkez Bankası çoklu hedef uyguluyor. Bunun içinde kur da, cari açık da, krediler de var. Cari açığı azaltmanız için Türk Lirası’nın değer kaybetmesi lazım. TL bir noktadan sonra daha fazla değer kaybederse bu enflasyona yansıyacak. Enflasyonu kontrol etmek için faizi yükselteceksiniz. Bunu yaparsanız diğer hedeflerinizle çakışacak. MB’nin bir çok hedefi bir ararada optimize etmesi kolay değil.
Eğer cari açık yüksek seviyede devam etmeye devam ediyorsa bunu sürdüremedeğiniz zaman düzeltmesi kur ile oluyor. Şu anda ben önümüzdeki bir yılda TL’nin değer kazananacağını düşünmüyorum. TL’de bir miktar daha değer kaybı olabilir. Çünkü ilk gördüğümüz şeyler şu anda ekonomide yavaşlama olmuyor, cari açıkta azalma olmuyor. Demek ki kurdaki bir düzeltme henüz yeterli olmamış. Zaten uygulanan politikaların hiç biri de ‘TL değer kazansın’ hedefi üzerine değil, daha çok rekabet gücünü artırmaya yönelik. Kur artmaya devam eder. Ama nereye kadar?, bunu söylemek çok mümkün değil. En azından ben reel olarak TL’nin önümüzdeki yıl değer kazanacağını sanmıyorum.
‘Çözüm tüketici ve yatırımcıların güvenini yeniden kazanmaya bağlı’
Avrupa krizden nasıl çıkar?
Krizin çözümü dediğimiz şey aslında doğru adımların atılıp bunların sonuçlarını görüp tüketici ve yatırımcının güveninin yeniden oluşup risk iştahının oluşması ve tüketicinin yeniden harcamaya başlayıp ekonomiyi canlandırması ve ekonomilerin yeniden büyümeye geçmesi. Krizin çözümü olarak kast edilen olabilecek en iyi şey bu. Ekonomi büyümeye geçince de zaman içinde, 15 - 20 yıl içinde borçların seviyesi makul bir seyiye gelebilir. Dolayısıyla bence asıl sorun güven sorunu. Tüketici güvenini yeniden getirmeden, insanların yeniden ileriye olumlu bakmasını sağlamadan, yeniden harcama yapıp ekonomiye olumlu katkı yapmasını sağlamadan bu kriz bitmez.
Avrupa’dan nasıl etkileniyoruz?
İki şekilde etkileniyoruz. Ticari olarak etkileniyoruz. Avrupa’da şu anda Almanya dışında ekonomilerin hepsinde daralma var. Bizim ihracatımızın önemli bir kısmı hâlâ Avrupa’ya yapılıyor. Avrupa’daki kriz devam ettiği sürece bizim ihracat potansiyelimiz azalıyor. Bu devam ederse Türkiye’nin büyümesinde de ciddi sorunlar olur. Çünkü ekonomiyi sadece iç taleple büyütmeniz mümkün değil. İkinci etki finansman tarafından gelebilir. Türkiye yüksek cari açığı ve yüksek yurtdışı finansmana ihtiyacı olan bir ülke. Eğer dünyada kriz daha kötüleşir ve risk iştahı iyice düşerse bu Türkiye’ye gelen sermayeyi azaltabilir. Bizim partnerimiz olan ülkelerde kriz varken bizim bundan avantajlı çıkmamız pek mümkün değil. Etkinin en fazla olacağı alan büyüme olacaktır. Büyümenin negatife düşmesinin Türkiye’de daha büyük sorunlar yaratacağını düşünüyorum.
Enflasyon artacak mı?
Merkez Bankası da söylüyor, enflasyon bir süre daha yüksek seviyelerde devam edecek. Enflasyonu yalnızca bizim dengeler etkilemiyor, yurtdışı dengeler de etkiliyor. Emtia ve petrol fiyatları etkiliyor. Ancak dünyadaki büyümenin düşük olması nedeniyle emtia fiyatlarında hızlı artışlar olmayacak. Bu nedenle enflasyonun çok kontrolden çıkmasını beklemiyorum.
Gelberi kamuda da görev yaptı
Orta Doğu Teknik Üniversitesi İşletmecilik bölümünden mezun olan Gelberi, yüksek lisansını ABD Rochester-St.John Fisher Üniversitesi’nde tamamladı. 2002’de Hazine Müsteşarlığı’nda iç borçlardan sorumlu Genel Müdür Yardımcısı olan Ali İhsan Gelberi, Halk Bankası’nda Murahhas Aza, Ziraat Bankası’nda Yönetim Kurulu Üyeliği yaptı. Türkiye Tokyo Büyükelçiliği Ekonomi Müşavirliği ve İş Bankası Yönetim Kurulu Denetciliği görevlerinde bulunan Gelberi, Merkez Bankası Başkan danışmanı olarak da görev yaptı. milliyet