Avrupa ayağa kalktı

Özellikle üç büyük şirket Fitch, Standart&Poors ve Moody's Türkiye'ye verdikleri kıt notlar nedeniyle 'sıfırcı hocalar' olarak anılıyor. Eleştirilerin temelinde ise Türkiye'ye hak ettiği notu vermemeleri, çok daha kötü durumda olan ülkelerin notlarını yüksek tutmaları var. Rating şirketleri, 2008 yılında patlayan dünyanın en ağır ekonomik kriziyle birlikte artık Batı'nın hedefi haline geldi. ABD'nin notunun düşmesiyle başlayan tartışma ve eleştiriler yerini yaptırımlara bırakmak üzere.
İLK KEZ İŞLERİNİ YAPIYORLAR
Çünkü Avrupa Birliği rating kuruluşlarına 'çekidüzen' vereceğini açıkladı. Avrupa Birliği Komisyonu İç Pazardan Sorumlu Komiseri Michel Barnier, kredi derecelendirme kuruluşlarınca verilen notların ekonomiye doğrudan etkisi olduğunu, bu nedenle Avrupa vatandaşlarının refahını da yakından ilgilendirdiğini söyledi. Kredi değerlendirme kuruluşlarının geçmişte büyük hatalar yaptığını belirten Barnier, bu kuruluşlara bağımlılığın azaltılması gerektiğini vurguladı.
Ağustos ayında da kABD, rating kuruluşlarının ekonomik krize yol açan mortgage balonunu şişirdikleri gerekçesiyle soruşturmalar başlatmıştı. Eleştirilere OECD Başekonomisti Pier Carlo Padoan da katılmış bu şirketleri 'Kendi kendine kehanette bulunarak' krizi ağırlaştırmakla suçlamıştı. Baskılara karşın ratingciler açıklama ve değerlendirmelerine devam etti. Moody's Avrupa ülkeleri maliye bakanlarına bir mektup göndererek kredi kuruluşlarına dönük yapılması düşünülen değişikleri eleştirdi. Kuruluş reform projesinin hayata geçmesi halinde Avrupalı şirketlerin ve ülkelerin piyasalara erişiminin engelleneceği uyarısında bulundu.
ÜLKE NOTLARI AYRINTILI AÇIKLANSIN
AB Komisyonu ülkelere ilişkin kredi notu değerlendirmelerinin borsaların kapalı olduğu saatlerde açıklanmasını istiyor ve 'ülke notlarının gerekçeleri daha ayrıntılı bir biçimde anlatılmalı' diyor. Şirketlerin nasıl çalıştıkları ve ulaştıkları sonucu nasıl elde ettiklerini de açıklanmasını isteyen Barnier, tahvillerin risk analizini de bankaların yapmasının doğru olduğunu söyledi.
İlk defa işlerini yapıyorlar ama bu kez de siyasi baskı görüyorlar
Kaan Sarıaydın: Moody's ve Lehman Brothers gibi kuruluşlarda çalışan Kaan Sarıaydınlar, rating kuruluşlarıyla ilgili 'İlk defa işlerini doğru yapıyorlar ancak bu kez siyasi baskıyla karşı karşıyalar' dedi. Rating kuruluşlarının yıllardır zor durumdaki ülkelere yüksek notlar verdiğini belirten Sarıaydın 'Bunları yaptıkları dönemde Türkiye'ye karşı önyargılı ve politik davrandılar. Türkiye'ye verdikleri notlar, iflasın eşiğinde olan ülkelerin bile altında. Şimdi işlerini yapmaya başladılar ancak bu kez Batı'dan baskı görüyorlar' dedi.
Hem hakim hem savcı olamazsın
REYTİNG kuruluşlarının Türkiye gibi siyasi çıkarları olan ülkelere olan karşı önyargısı öteden beri devam ediyor. Sonuçta bu kurumlarda çalışanlar da değerlendirme yapanlar da insan ve siyasi tercihleri de etkili oluyor. Bu son kriz bir şeyi daha gösterdi, ahbap-çavuş kapitalizmi, yolsuzluklar sadece Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde değil, gelişmiş ülkelerde de yaşanıyor. Avrupa ve Amerika şimdi bunun sıkıntılarını yaşıyor ve onlar da hem yatırım yapan hem not veren yani savcı ve hakimin aynı kişi olduğu bir sistemin değişmesi gerektiğini gördüler.
Bize karşı her zaman cimri davrandılar
Prof.Dr. Seyfettin Gürsel: REYTİNG kuruluşları Türkiye'ye karşı önyargılı davrandı, verdikleri notlar adil değildi, Türkiye ile aynı düzeyde bile olmayan ülkelere yüksek notlar verirken bize cimri davrandılar. Şu anda özellikle Avrupa Birliği ülkeleri ve ABD'ye dönük değerlendirmeleri doğru ancak baskı altına alınmaya çalışıyorlar. Buna karşı şu noktaya da dikkat çekmek gerekiyor: Rating kuruluşlarının notları kriz öncesi ve sonrasında farklı etki yapıyor. Kriz öncesinde etkisi daha azken şimdi yaşanan not değişimleri beklentileri çok daha ciddi etkiliyor, ekonomide kehanetlere yol açıyor. En ufak bir değişim borçları çeviremez hale getiriyor, ülkeleri daha hızlı bir şekilde iflasa sürüklüyor. Zamanında bu notları daha ince eleyip sık dokuyarak verselerdi belki de kriz ötelenirdi.
Yangına benzin döküyorlar
Uğur Ertürk-Ekonomi stratejisti: Reyting kuruluşlarının şu an yaptığı yangının üzerine benzin dökmek. Zaten ülkeler zor durumda, borçlarını ödeyemiyor, bu durumda kalkıp not düşürerek yangını artırıyorlar. Oysa iki yıl önce İtalya'ya 'bu bütçe açığıyla, bu borçla daha fazla gidemezsin, notunu düşürürüm' deseydi daha anlamlı olurdu. Türkiye'ye gelince, yaptıklarının çok anlamsız olduğu ortada. Türkiye, şu an İtalya hatta Fransa ile bile kıyaslanmayacak kadar iyi durumda. Özellikle borç ödeme konusunda, Türkiye'nin hiçbir sorunu yok, 2001 yılında bile borcunu ödedi. Cari açık diyorlar ancak bunun borç ödemesiyle direkt bir bağı yok.
KRİZ HÜKÜMETİNDE SİYASETÇİ YOK!
İTALYA'dateknokrat Mario Monti başkanlığında yeni hükümet kuruldu. Monti kabineyi sunmasının ardından yaptığı açıklamada, uluslararası piyasaların yeni hükümetin kurulmasıyla birlikte yatışmasını beklediğini, hükümetin İtalyan kamuoyu ve parlamentosunu uygulanacak kemer sıkma politikaları konusunda ikna etmesinin gerekeceğini söyledi. Saygın bir ekonomi profesörü olan Monti, ekonomiden kendisinin sorumlu olacağını belirtti. Monti ayrıca İtalya'nın en büyük mevduat bankası Intesa Saopaolo'nın CEO'su Corrado Passera'nın Sanayi ve Altyapı Bakanı olarak görev alacağını belirtti. Monti'nin kabinesinde siyasetçi bulunmuyor. Bazı analistler bu durumu parlamentoda oluşabilecek sürpriz muhalefet karşısında bir zayıflık olarak görüyor. Akşam