ABD’deki büyük risk: K şeklinde ekonomi

FINANSINGUNDEMI.COM – DIŞ HABERLER SERVİSİ

ABD işgücünde ücret eşitsizliği yeniden artıyor. Barron’s’un haberinde, Amerikan iş gücünün en tepesindeki yüzde 25’lik kesimin yıllık yüzde 4,6 oranında ücret artışı aldığı, en alt çeyrek dilimlik kesiminse sadece yüzde 3,6 artış gördüğü belirtiliyor. Bu durum, ekonomistler arasında “K-şekilli ekonomi” olarak adlandırılan bir tabloyu ortaya çıkarıyor. Diğer bir deyişle üst tabakadaki kesimin geliri yükselirken dar gelirlilerinse geliri düşüyor.

Haberde yer alan araştırma verileri dar gelirli haneler üzerindeki baskının arttığını gösteriyor. Bank of America’ya göre, düşük gelirli hanelerin yüzde 29’u maaşlarını zar zor yetiştiriyor. Cox Automotive verileri 2024’te araç geri alımlarının 1,7 milyona ulaştığını ve bu rakamın 2009’dan bu yana en yüksek seviye olduğunu ortaya koyuyor. Subprime kredi borçlularında da rekor seviyeler kaydedildi. 

TransUnion verileri ise kredi notlarının uç kesimlerindeki birikmenin sürdüğünü, yani bazı tüketicilerin “superprime” (en düşük riskli krediler) bazıların ise “subprime” (en yüksek riskli krediler) kategorisinde yoğunlaştığını gösteriyor.

Öte yandan üst gelir grupları Amerikan ekonomisini destekliyor. Moody’s Baş Ekonomisti Mark Zandi, en üst yüzde 20’nin harcamalarının enflasyonu yakalayıp aştığını ve en zengin yüzde 3’ün artık çok daha güçlü olduğunu belirtiyor. Bu durum, Amerikan ekonomisindeki büyümenin sürdürebilmesinde üst gelirli tüketicilerin kritik rol oynadığını ortaya koyuyor.

Zandi “Üst gelirli tüketiciler harcamaya devam ettiği sürece ekonomi resesyona girmeyebilir. Ama bu grubun harcama davranışında bir çekilme olursa, ekonomi ciddi risk altında kalır” diyor.

K şeklinde ekonominin etkileri

ABD Merkez Bankası (Fed) yetkilileri ve büyük şirketler, K şeklindeki ayrışmanın etkilerini yakından izliyor. Philadelphia Fed Başkanı Anna Paulson, ekonominin giderek daha fazla yüksek gelirli tüketicilere bağlı hâle geldiğini vurguladı.

Paulson, “Dar gelirli tüketiciler yüksek fiyatlar nedeniyle harcamalarını kısıtlıyor, yüksek gelirliler ise harcamaya devam ediyor. Bu durum büyümenin dar bir tabana oturmasına yol açıyor” dedi.

Fed Başkanı Jerome Powell da benzer bir değerlendirme yaparak, “Tüketicilerin alt kesimi zorlanıyor, üst kesim ise harcama yapıyor. Bu durum ekonomide iki farklı hızda büyüten bir tablo yaratıyor” ifadesini kullandı.

Şirketler de bu harcama farklılıklarını gözlemliyor. McDonald’s CEO’su Christopher Kempczinski, düşük gelirli tüketicilerden gelen trafiğin azaldığını, yüksek gelirli tüketicilerden gelen talebin güçlü kaldığını söyledi. Coca-Cola COO’su Henrique Braun ise, nakit sıkıntısı çeken tüketiciler için “mini kutu” ürünlere yöneldiklerini açıkladı. Bu tür ürünler, alt gelirli tüketicilerin harcama kapasitesini sınırlarken, şirketlerin satışlarını sürdürebilmeleri için yeni bir araç sağlıyor.

K şeklindeki ekonominin getirdiği büyük risk

Enflasyon, alt ve orta gelirli haneler üzerinde daha büyük bir yük oluşturuyor. RSM Ekonomisti Joe Brusuelas, ABD’de kira, elektrik ve temel gıda fiyatlarının son bir yılda ciddi şekilde arttığını belirtiyor. Bank of America’ya göre, bu gruplarda ücret artışları da enflasyonu yakalayamıyor. Dolayısıyla tüketicilerin satın alma gücü sınırlanıyor. Yale Üniversitesi’nin bütçe laboratuvarı, ABD’de tarifelerin 1934’ten bu yana en yüksek seviyeye çıkmasıyla hane halklarına yılda ortalama 1.800 dolarlık ek maliyet getirildiğini hesapladı.

K şeklindeki ekonomi, ekonomi yönetimi için ciddi bir zorluk yaratıyor. FED’in araçları genel ekonomik koşulları iyileştirmek için tasarlanmış olsa da alt gelirli gruplara özel müdahale yeteneği bulunmuyor. Faiz indirimleri varlık sahiplerini desteklerken, alt gelirli tüketicilerin harcama kapasitesine sınırlı etki yapıyor.

Brusuelas, eylül ayı Tüketici Fiyat Endeksi raporunu değerlendirirken, “Ortalama enflasyon düşük görünse de orta ve düşük gelirli haneler hâlâ temel ihtiyaçlar için daha fazla harcama yapmak zorunda. Bu gruplar için gıda, yakıt ve enerji fiyatları kritik” dedi. Üst gelirli haneler ise artan gelirleri ve servetleri sayesinde mevcut ekonomik ortamdan avantaj sağlıyor.

K şeklindeki ekonomi ABD’de büyümeyi destekleyen unsurların daraldığını gösteriyor. Alt gelirli hanelerin maruz kaldığı finansal baskısı ise ekonominin genelindeki talebi sınırlıyor. Üst gelirli haneler sayesinde ekonomi büyümeye devam edebilse de, bu durum ABD için daha oynak ve riskli bir ekonomik yapı oluşturuyor.

ABD, 4 Latin Amerika ülkesiyle ticaret anlaşması çerçevesinde uzlaştı

ABD'de 230 yıl sonra gelen değişim: 1 sente elveda

ECB'den küçük bankalara yönelik düzenleme çağrısı