100 yıllık teori boğalardan yana

Mart ayından bu yana küresel piyasalarda süre gelen ralliye teşhis koymaya çalışan uzmanlar 100 senelik bir teoriyi de raftan indirdi. 1900'lü yıllarda The Wall Street Journal gazetesinin ünlü editörü Charles Dow'un geliştirdiği ve teknik analizin de "ata"sı olarak bilinen "Dow Teorisi"ne göre şu anda yaşanan ralli "boğa piyasasının" başladığının işareti. Dow Teorisi'ne göre 30 sanayi şirketinin izlendiği Dow Jones (DJ) Sanayi endeksi ile 20 ulaştırma sektörü şirketinin takip edildiği Dow Jones Ulaştırma endeksinin aynı zamanlarda direnç seviyelerini kırması "boğa"nın, yani yukarı yönlü hareketin işareti. Son verilere bakıldığında ise hem Dow Jones Sanayi hem de Dow Jones Ulaştırma endeksi ocak ayından bu yanaki en yüksek seviyelerine çıkmış durumda. DJ Sanayi endeksi 3 hafta önce zaten 9 bin puan baraşını aştı. Nihayet DJ ulaştırma endeksi de geçen cuma gelen ABD istihdam verilerinin beklentilerden iyi çıkmasının etkisiyle 3 bin 711 puan ile 6 Ocak'tan bu yanaki en yüksek kapanışını gerçekleştirdi. Bu yeni yukarı yönlü trend de piyasa için "boğa"sal bir göstergeyi temsil ediyor. DJ Sanayi endeksinin yükselmesi bu şirketlerin karlarının ve dolayısıyla da üretimlerinin arttığının işareti. Bu ürünlerin tüketicinin eline geçebilmesi için aradaki zincir görevi gören ulaştırma sektörü de sanayi sektöründeki gelişmelerden etkileniyor. Yani ulaştırma endeksinde de yükseliş yaşanıyorsa gerçek bir boğa piyasası başlamış oluyor. DJ Ulaştırma endeksinde yer alan şirketler arasında ise Union Pasific gibi demiryolu şirketleri, Southwest Airlines gibi havayolu şirketleri, FedEx gibi kargo şirketleri ve Overseas Shipholding gibi deniz taşımacılığı şirketleri bulunuyor. Bu şirketlerin hisselerinde de son aylarda ciddi kıpırdanmalar var. Teori bugünü anlatıyor Teoriye göre boğa piyasasına geçişin ilk aşamasında yatırımcı iyileşme beklentisi ile yüklü alımlara başlıyor. Bu satın almalar da genellikle piyasaya ilişkin karamsar görüşlerin yoğunlaştığı dönemlerde fiyatların iyice ucuzladığı günlere denk geliyor. Şirket karlarında artış görülmeye başlanınca ise riskten kaçan yatırımcılar da alımlara başlıyor. Dow Teorisi'ne göre aslında mart ayından bu yana da aynen bu alım rüzgarı yaşanıyor. Teori, boğa piyasasına geçişte son aşama olarak ekonomiden gelen iyi sinyallerle birlikte şirketlerden rekor kar açıklamaları gelmeye başladığını savunuyor. Bu aşamada ralliyi başlatan uzman yatırımcılar kar realizasyonuna gidiyor ve piyasalarda düşüşü fiyatlamaya başlıyor. Balon 3 yılda patlayabilir Küresel piyasaların gösterge endeksi Dow Jones 9 bini, S&P 500 ise 1000'i geçtiğinden beri bir "düzeltme" ihtimali sürekli gündemde. Yani hisse senetleri piyasalarının aşırı değerlendiği ve bunun bir balona dönüşmeye başladığı, yakın zamanda ise kar realizasyonu satışlarının gelebileceği yönündeki uyarılar artıyor. Bazı ekonomistler piyasalardaki aşırı değerlenmelerin adını koydu bile: "Bu bir balon ve bu yeni balon da 2012'de patlayabilir!". Uzmanlara göre türev piyasalardan gölge bankacılık sistemine kadar bir çok alanda yaşanan boğa rallisinin patlamasıyla oluşacak etki ancak 3 yıl sonra görülebilecek. Marketwatch'a göre de, boğa piyasası ile ortaya çıkan şu andaki balon önceki balonlardan daha hızlı bir şekilde şişiyor ve olası bir patlama da 2012 yılında gerçekleşebilir. Daha önce 1998, 2000 ve 2007 yıllarında balonlar patlamıştı. 2000 yılında teknoloji hisselerine sert satışlar gelmiş ve bu tarihe "dot.com krizi" olarak geçmişti. 2007'de subprime balonun patlaması ise bugüne kadar süregelen küresel krizi ateşlemişti. Düzeltmede GOP paraları zarar görür Öte yandan balonun en fazla şiştiği yerler de en fazla riski taşıyor. Bunların başında ise şu sıralar emtia piyasaları ile gelişmekte olan piyasalar var. Güvenli limanlardan çıkan yatırımcı gelişmekte olan piyasaların para birimlerini de bir kaç aydır şişiriyor. Emtia fiyatlarında mart ayından bu yana küresel ralli ile süren yükseliş de ekonomisi tarıma büyük ölçüde bağlı ve dolayısıyla da para birimi emtia piyasasına dayalı olan ülkelerin paralarına ciddi çıkışlar getirdi. Küresel rallinin bir düzeltme yaşayabileceği endişeleri artarken, bu durumda bu para birimlerinde de sert düzeltmeler bekleniyor. Bu para birimlerinin başında ise Avustralya ve Kanada Doları, Norveç Kronu, Şili Pesosu ve Güney Afrika Randı var. Teori bir editörün 255 makalesi üzerinden türetildi 1900'lü yılların başında The Wall Street Journal'ın editörlerinden Charles Dow tarafından geliştirilen Dow Teorisi hisse senedi fiyatlarının hareketlerini izleyen ve şimdiki zamanda "teknik analiz" olarak bilinen bir teori olarak gösteriliyor. Uzman muhabir olan Dow'un 1900'lü yılların başında yazdığı 255 makalesi üzerinden türetilen teori, Dow'un ölümünün ardından yeniden geliştirildi. Buna karşılık Dow Teorisi'ne akademik camiada fazla destek verilmiyor. 1930'lu yılların başında Dow Teorisi'nin popüler olduğu dönemlerde bazı akademisyenler "editöryal tavsiye" üzerine yatırım yapmanın olabileceğinden daha az kazanç elde edilmesine neden olacağını ileri sürmüşlerdi. 1902 ila 1929 yılları arasında Dow Teorisi'ni izleyerek hareket eden yatırımcının sağladığı kazanç yüzde 12 olmuştu. Sıla Özçelik/ Referans