1 euro 1 dolar olur mu?

İlk kez 1999 yılında piyasaya çıktığında 1 avro 1 dolara eşitti. Bir yıl sonra 1 avro 0.82 dolara eşit düzeye gerilemişti. Yani avro dolara karşı değer kaybetmişti. Bu durum üç yıl sürdü. 2003 yılına kadar avro, piyasaya ilk çıktığında sahip olduğu 1 dolarlık pariteye gelemedi. Bu üç yıllık dönemde avronun dolara karşı en düşük olduğu düzey 26 Ekim 2000’deki 0.8252’lik paritedir. Bu tarihi dip noktayı izleyen dönemde avro dolara karşı değer kazanmaya başladı ve 15 Temmuz 2008’de paritenin doruk noktası olan 1.5990 dolarlık pariteye ulaştı. Avro’nun dolara karşı doruk noktasına ulaştığı tarih ABD’de krizin etkilerinin giderek artmaya başladığı dönemdir. ABD’de krizin giderek tırmanmasıyla birlikte doların rezerv para işlevi tartışılmaya başlandı ve bir yandan dolar öteki paralara karşı değer kaybederken bir yandan da doların yerini alacak en yakın rezerv para olarak görülen avro değer kazanmaya yöneldi. Bu gelişme avroyu dolara karşı giderek daha değerli bir rezerv para konumuna getirdi. Avronun dolara karşı değerli kalışı çok uzun sürmedi. Yunanistan’da yaşanan çöküş ve ardından Portekiz ve İspanya’nın da sıkıntı içinde olduğuna ilişkin görünüm avronun değer kaybetmesine yol açtı. Küresel sistemin aktörleri kriz sonrasında Avrupa’nın ABD’den daha iyi durumda olduğunu düşünürlerken olay birden tersine döndü ve bu kez ABD’nin daha hızlı bir toparlanma içine gireceği düşüncesi prim yapar oldu. Bu düşüncenin genel kabul görmeye başlamasıyla birlikte avro’nun dolar karşısındaki paritesi yavaş yavaş 1.50’nin altına geldi. Arada bir geçici yükselişler olmasına karşın düşüş devam etti ve avro dolar paritesi 1.40’ın da altına indi. Bu gerilemeye karşın düşüş durulmadı ve bu kez avro kritik eşik olarak adlandırılan 1.35’in altına indi ama sonradan yine o kritik eşiğin üzerinde dengelendi. Avro dolar paritesi yakın gelecekte ne yönde biçimlenecek? Bugünlerde en çok merak edilen en çok sorgulanan ve tartışılan soruların başında bu geliyor. Bu soruya doğru bir yanıt bulabilmek için Yunanistan’ın durumuna ve Avro bölgesinin önde gelen iki ekonomisi olan Almanya ve Fransa’nın Yunanistan’a olan yaklaşımına bakmak gerek. Yunanistan’ın durumu parlak görünmüyor. Hem bütçe açığı hem de cari açık yüzde 10’ların üstünde gidiyor. Ayrıca kamu kesimi borç yükü de yüzde 120’ler dolayında. Bu görünüm ekonominin zor durumda olduğunun en temel göstergesi. İlk iki gösterge yani yüksek bütçe açığı ve yüksek cari açık Yunanistan’ın hem iç hem de dış finansman konusunda sıkıntı içinde olduğunu üçüncü gösterge yani yüksek borç yükü göstergesi de bu finansmanın bulunmasının pek kolay olmayacağını ortaya koyuyor. Yunanistan, bütçe açığını denetim altına almak için bir ekonomik paket hazırlamış bulunuyor. Bu paket bütçe açığını daraltmak için ücretlerin dondurulmasından vergilerin artırılmasına kadar çeşitli önlemleri içeriyor. Ne var ki bundan sonraki dönemi etkileyecek olan bu önlemlerin bugünkü borç yüküne fazlaca olumlu bir katkısı olmayacak. Yunanistan’ın cari açığı ekonomideki daralmayla birlikte ister istemez düşecek gibi görünüyor. Buna karşılık bu düşüşün yakın geleceğe ilişkin dış finansman ihtiyacına bir katkısı olmayacak. Yunanistan şimdiye kadar alıştığı yöntemlerle Avrupa Birliğinden destek sağlamaya çalışmakla birlikte bu konuda çok başarılı olamadı. Hatta IMF’ye giderek avroyu IMF gündemine taşıma yolunda üstü kapalı olarak bir çeşit şantaja başvurdu ama Almanya Yunanistan’ın restini görerek IMF’e gidebileceğini belirtti. Bugün gelinen noktada Yunanistan’a IMF programı ve desteğiyle birlikte AB desteğinin de verilmesi gereği konuşuluyor. Avro’nun durumu rezerv para olarak doların yeniden itibar kazanmasına yol açtı. MAHFİ EĞİLMEZ-RADİKAL