Türkiye, Cumhuriyetin 100'üncü yılı vesilesiyle geliştirilen 2023 vizyonu çerçevesinde çok ciddi ihracat hedefleri belirledi. TİM (Türkiye İhracatçıları Meclisi) 2010 yılında "Türkiye'nin 2023 İhracat Stratejisinin  Uygulamaya Aktarılması ve Performans Yönetimi" adıyla yaptığı çalışma ile 500 milyar dolarlık ihracat hedefine nasıl ulaşacağının yol haritasını belirledi. Bütün sektörler için ayrı ayrı çalışmalar yapıldı. Bu hedefler doğrultusunda ihracat rakamları her yıl artıyordu.

Ancak 2015'in ilk ayıyla birlikte ihracat gerilemeye başladı. Döviz kurlarındaki dalgalanma, euro/dolar paritesindeki değişim, dünya piyasalarında ve komşu pazarlarımızda yaşanan sıkıntılar ihracatın gerilemesinde önemli etkenler olarak karşımıza çıkıyor. Bu sıkıntılara rağmen 500 milyar dolar hedefinde revizyon söz konusu değil. Ama kafalarda soru işaretten oluşmaya başladı. Para Dergisi  olaya farklı bir açıdan bakarak bu hedeflerle ilgili kadın ihracatçılarımızın görüşlerini aldı. 17 ihracatçı işkadınına bu kez 2023 hedeflerini sordular. Sektörlerinde başarılı olan işkadınlarının önemli bir kısmı ihracat hedeflerinin tutma ihtimalini yüksek görüyor. Ancak ihracatın artmasına dönük bazı tedbirlerin alınmasını ve desteklerin artırılmasını da talep ediyorlar. işte, 17 ihracatçı iş kadının 2023 hedeflerine dönük yorumları..

“MARKALAŞMA ÜZERİNDE DAHA ÇOK DURMALIYIZ”

Ruken Mızraklı/İstanbul Deri ve Deri Mamulleri İhracatçıları Birliği (İDMİB) Yönetim Kurulu Üyesi-Gündüz Deri Kurucu Ortağı

2014 senesinde yaşanan Rusya ve Ukrayna krizinin, genel anlamda ekonomiye negatif etkileri oldu. Öyle ki, sadece bu ülkelerle iş yapan firmalar değil, en büyük müşterileri Ruslar olan Avrupa'nın büyük markalan da bu süreçten olumsuz etkilendi. Bu dönemde yaşanan dalgalanma dışında esasen ihracatımızda son yıllarda süregelen ivme 2023 deri ve deri mamulleri ihracat hedefimiz olan 10 milyar dolar mertebesine ulaşma yönünde doğru yolda olduğumuzun bir göstergesi.

Bu hedefe doğru çalışırken, markalaşma en çok üstünde durduğumuz konu. 2023 ihracat hedeflerimize ulaşmanın yolunun daha fazla inovasyon, daha fazla Ar-Ge ile marka algısı yükseltilmiş katma değeri yüksek ürünlerle ulaşabileceğimizin bilincindeyiz. Yani daha fazla konteynır doldurmaktansa, var olan konteynırları daha pahalı ürünlerle doldurmak asıl amacımız, inovasyon, tasarım, Ar-Ge ve markalaşmaya ağırlık vererek bu¬nu başaracağımıza inanıyorum.

"İNOVASYON ALTYAPISI OLUŞTURULMALI”

Aynur Ayhan/İstanbul Demir ve Demir Dışı Metaller İhracatçıları Birliği Denetim Kurulu Üyesi - Ayhan Metal Pres Döküm Ortağı

Sektörlerin 2023 hedefleri oluşturma çalıştaylarında ben de vardım ve bu etkinliklerde sektörler ilk defa süreçlere farklı bir gözlükle bakmaları gerektiğini gördüler. Artık firmalar kı¬sa, orta, uzun vade planlarının yanı sıra 2023'de nerede olaca¬ğız diye düşünür hale geldiler. Hedefe ulaşmak için kamu ve ihracatçının yapacakları belirlenmiş bulunuyor; her yıl için ya¬kılanlar değerlendirmeye alınarak düzeltmelerin yapılması gerekiyor. İnsanlar akıl erdiremedikleri işe kader diyorlar; her şey planlandığı gibi gitseydi zaten bugün hedef yakalanır mı sorusunu sormaz "Ne kadar geçeriz?" diye sorardınız. Demek ki kaderde öngörülemeyen global piyasaların etkileri bizi olumsuz etkilediği sürece hedefi yakalamamız zor. Durum tespiti doğru yapılmalı, çaresiz değiliz ama hızlı koşmalıyız. Hedefleri düşük teknolojik ürünler ya da fason üretim ile tut¬turmamız çok zor. Evet, katma değerli yüksek teknolojik ürünler üretmeliyiz ama bunun için de Ar-Ge ve inovasyon alt yapısının olgunlaşmış olması gerek ki biz daha gerçekçi olarak hedeflere ulaşabilelim.

"HEDEFLERİ TUTTURMAK HİÇ DE ZOR DEĞİL”

Derya Pala/Ege Su Ürünleri ve Hayvansal Mamuller İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Üyesi-Derya Tavukçuluk ortağı

Ben bu hedeflerin yakalanacağını düşünüyorum çünkü Türkiye çok hızlı büyüyor. Bu durum hemen her sektör için geçerli, hatta belki ihtiyaçtan da fazla büyüyor. Dış pazar ağırlığımızı artırmak kaçınılmaz. Diğer taraftan Türk malları kaliteleriyle de oldukça revaçta. Tanıtım grupları aracılığı ile pazarlar genişliyor. Dolayısıyla tüm bunları göz önünde bulundurduğumuzda bu hedefimizi tutturmak zor olmayacaktır.

“AR-GE DESTEKLERİ SÜRDÜRÜLMELİ”

Şerif İnci Eren/Otomotiv Endüstrisi İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Üyesi-İnci Holding Yönetim Kurulu Üyesi

2023 hedeflerine ulaşmada yeni kapasiteler belirlenirken iç ve dış pazar dinamikleri ve gelişmeleri birlikte göz önünde bu¬lundurulmalı. Uygun vergi politikaları ile düzenlenmiş istikrar h bir iç pazarın ihracatta sürekliliğin ve küresel rekabet gücü¬nün temelini oluşturduğu da aynı şekilde göz önünde bulundurulmalı. Türk otomotiv sanayinin, AB ülkelerinde yaşanan maliyet artışları ve ekonomik kriz ortamını da çok yakından takip etmesi gerekiyor. Yeni yatırımları ülkemize çekmek için uygun ortamın sağlanması ve uzun vadeli planlar yapılması için de Ar-Ge konusundaki desteklerini çeşitlendirilerek devamı yaşamsal öneme sahip.

Türkiye'de otomotiv sektörü 1.2 milyon adet üretim, 45 milyar dolarlık iş hacmi, 23 milyar dolarlık ihracatı ile 350 bin kişilik istihdam yaratıyor. Sektörün daha da gelişebilmesi için yapılması gerekenleri şöyle özetlemek mümkün. Ekonomik istikrar sürdürülmeli, teşvik sistemi adil ve cazip olmalı, vergi yükü azaltılmalı, kurumsallaşma ve nitelikli iş gücü sağlanmalı, lojistik altyapısı güçlendirilmeli, girdilerde dışa bağımlılık azaltılmalı, yerli üretime destek verilmeli, stratejik alt sektörler yetkinlikler seçilerek uzun vadeli bir strateji çerçevesinde geliştirilmeli ve desteklenmeli...

"ZORLUKLARI AŞABİLİRİZ"

Ayşegül Çapan / İstanbul Demir ve Demir Dışı Metaller İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Üyesi - Korumaz Kardeşler Alüminyum Sanayi Yönetim Kurulu Üyesi

Allah istemeden kul isteyemezmiş ve Allah vermeyeceğini istetmezmiş. "Türk milleti çalışkandır, Türk milleti zekidir" diyen Atatürk'le hemfikirim. Mevcut konjonktür bizleri zorlasa da, benim Türk milletinin yaratıcı zekasına güvenim tam. Yüksek katma değerli yeni üretim malları ve farklı ihracat kanalları ile zorlukları aşıp, içimizde ki gücü açığa çıkarıp hedeflere ulaşacağımıza yürekten inanıyorum.

"TEMEL KONULAR ÇÖZÜMLENMELİ”

Sultan Tepe/İstanbul Tekstil ve Hammadde İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Üyesi -Tepar Tekstil Yönetim Kurulu Başkanı

Ben 2023 için 500 milyar dolar hedefinin tutmayacağını düşünüyorum. Kendi firmamızın konusu yüksek nitelikli iplik üretimi olduğu için, ülkemizin Ar-Ge ve inovasyon konusunda gelişmiş ülkelerin ne kadar gerisinde olduğunu iyi biliyorum. Dünya çapında markalarımız olmadan, teknoloji konusunda tamamen dışa bağlıyken ve üretim konusunda yapısal reformları yapmadan bu hedef gerçekleşemez. Bütün bunlara ilave olarak nitelikli eğitim konusunda da dünyanın en geri ülkeleri arasında yer alıyoruz. Ben ancak bu temel konuların çözülmesi halinde büyük hedeflerin gerçekleşmesinden bahsedilebileceğini düşünüyorum.

"SANAYİYE YATIRIM ŞART”

Zeynep Erkunt Armağan/Orta Anadolu Makine ve Aksamları İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Üyesi - Erkunt Traktör Genel Müdürü

Bu hedefe bugünkü yapı ile zor ulaşılır diye düşünüyorum. Hep söylüyorum, artık sanayinin önemi kavranmalı. Sanayiye yatırım yapılmalı. Sanayiye yatırım yapmak cazip hale getirilmeli. Türkiye'de mühim bir sermaye problemi, en az onun kadar mühim bir kalifiye işgücü sorunu var. Enerji pahalı, başlangıç yatırımlarının maliyeti çok yüksek. Bunlar yatırım fikrini doğmadan öldürebiliyor veya olması gerekenden çok daha kü¬çük boyutta kalmasına yol açabiliyor. Ama işi daha da zorlaştıran şey Türkiye'de yüksek teknoloji ürün üretemiyor olmamız. Biz hala ihracatımızın kilosunu ortalama 10 dolardan yapıyorsak, burada hızla üzerine düşülmesi gereken ciddi bir problem var demektir. Bu arada hep ihracatın 500 milyar dolar olmasından bahsediyoruz ama bu ihracatın sebep olacağı ithalat artışı¬nın önünü nasıl keseceğimizi konuşmuyoruz.

"DEVLET POLİTİKALARI GELİŞTİRİLMELİ”

Elvan Ünlütürk/Ege Hazır Giyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Üyesi - Sun Tekstil Ortağı


Bu hedefin yakalanması gerçekçi değil. Zaten ne yazık ki üretimi gerçek anlamda artırmaya yönelik bir devlet politikası ha¬la ortada yok. Bunlar olmadan bu hedef yakalanamaz. Devlet bölgesel teşvik vererek bunu gerçekleştirmeye çalıştı, ama bu yeterli değil. Özellikle bizim sektörümüzde fabrikaları 6. Bölgeye taşımak gerçekçi değil. Emek yoğun sektörlerde firmanın gerçek kaynağı insanlar. Onlar olmadan başarılı olunamaz. Farklı politikalar üretilmeli.

"SEKTÖREL STANDARTLARIMIZI KORURSAK BAŞARIRIZ”

Pınar Taşdelen Engin/Uludağ Tekstil İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu başkan Yardımcısı-Taşdelen Group Yönetim Kurulu Üyesi

Tekstil sektörü adına konuşmam gerekirse, sektörümüz global pazarda son derece güçlü bir imaja sahip. En son teknolojilere sahip makine parkımız, esnek üretim kabiliyetimiz, çok çeşitli özel ürünler tasarlama ve üretme yeteneğimiz ve yüksek nitelikleri olan bir işgücümüz var. Günümüzde Türk tekstil sektörü, kendi özel koleksiyonlarını Avrupa ve Kuzey Amerika gi¬bi rekabetin çok yoğun olduğu doygun pazarlara başarıyla ihraç ediyor. Bununla birlikte sektörümüz yakın bir zamana kadar yükselen pazarlar olan Bağımsız Devletler Topluluğu ve Orta¬doğu ülkelerine de başarıyla ihracat gerçekleştirmekteydi ve önümüzdeki yıllarda jeopolitik konumumuz sayesinde dengeler tekrar oturduğunda bu başarının tekrarlanmaması için bir sebep göremiyorum.

Ağırlıklı olarak üst segment ürünlerle Uzakdoğu pazarlarından da pay aldığımızı göz önünde bulundurursak, sektörümüzün dünyadaki konumunun ne kadar önemli olduğunu açıkça görebiliriz. Dünyanın pek çok ülkesinde birçok insan, özellikle de üst segment ihtiyaçlarında ürünlerimizi memnuniyetle kullanmakta. Bu bağlamda sektörümüzün temel amaçlarından bi¬risi, hem geleneksel pazarlarımızda hem de yükselişte olan ye¬ni pazarlarda kendi markalarımız ile başarılarımızı uzun vadeli olarak devam ettirmek. Sektörümüz bu standartlarını korudukça bu hedefin yakalanmaması için hiçbir sebep göremiyorum.

"KENDİMİZİ İYİ İFADE ETMELİYİZ”

Bengi Özdem Yaşar/Uludağ Meyve Sebze Mamulleri İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Üyesi-Marsal Gıda Yöneticisi

2023 hedefi bence bir hesaplama yolu ile gelen bir hedef değildir. Tamamen siyasi bir hedeftir. Dileğim ülkesini seven bir vatandaş olarak 500 milyar değil, iki katı kadar ihracat olması. Bunun için de ülke olarak kendimizi çok iyi ifade etmemiz gerekiyor. Avrupa bizim sektörümüzde çok önemli bir pazar. Kendimizi siyasi ve ekonomik olarak çok iyi tanımlamamız gerekiyor. Dış ilişkilerle ilgili çok ciddi ve temkinli davranmalıyız. En ufak bir açıklamanın bile ihracatçıya nelere mal olduğunu geçtiğimiz dönemlerde gördük. Türkiye Cumhuriyeti inanılmaz bir maden, entegrasyonu son derece yüksek ve Atatürk'ün kurduğu ilkeler doğrultusunda muasır medeniyete ulaşmış bir ül¬ke. Bu imajı asla zedelememek gerektiğini düşünüyorum.

"İMKANSIZ DEĞİL”

Yasemin Taş/Akdeniz Kimyevi Madde ve Mamulleri İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Üyesi - Mersin İlaç Ecza Deposu Dış Ticaret Başkanı

2023 hedeflerine ulaşmak zor ama imkansız değil. Ben belirlenen hedefe ulaşmanın kilit noktasının imalat sektörü olduğunu düşünenlerdenim. Önümüzdeki on yılda yapısal bir dönüşümü gerçek¬leştirebilmemiz gerekiyor. İmalat sektörümüz innovasyon yaparak ve Ar-Ge yatırımları ile katma değeri yüksek ürünler üretmediği sürece hedefi yakalamamız mümkün değil. Bununla birlikte, gümrüklerde 500 milyar dolarlık ihracat yoğunluğunu kaldırabilecek sistem ve altyapı oluşturulması, ihracat ile alakalı tüm kurum ve kuruluşla¬rın ihracatçılara yeni pazarlar ve müşteriler bulma konusunda rehberlik etmesi, özellikle ticaret ataşelerimizin görev yaptıkları ülkelerden ihracatçılarımıza güncel ve doğruluğu onaylanmış veriler aktaran, ihracatçıya rehberlik eden bir misyonu üstlenmesi büyük önem arz ediyor. Türkiyeli ihracatçılar imkansız ve zor denileni hep başarmıştır, 2023 hedefi de imkansız değildir, tek gereklilik katma değeri yüksek ürünlerdir.

"EĞİTİMİN ÖNEMİ BÜYÜK”

Hatice Suzan Erman/ Ege Hazır Giyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Üyesi – Derma Deri Yönetim Kurulu Üyesi

2023 yılı için öngörülen 500 milyar dolarlık hedefi gerçekleştirmemiz zor. Fakat Türkiye'nin çok çalışkan ve dinamik bir iş çevresi var; eğer bunlar desteklenir, istihdam ve enerji üzerindeki yükler azaltılırsa ihracattaki artış dünyadaki sıkıntılı ekonomik duruma rağmen devam eder. Diğer taraftan orta uzun vadede, teknoloji ağırlıklı sektörlere dönüşümü gerçekleştiremezsek, sıkıntılarımız büyür. Eğitimin önemi büyük. Ezberci değil hayal gücü geniş nesiller yetiştirmeliyiz. Bu bağlamda üniversitelerimizin önü maddi ve manevi olarak açık olmalı.

"DİNAMİKLER BİRLİKTE KORUNMALI”

Nilgün Özdemir/İstanbul Hazır Giyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği Denetim Kurulu Üyesi-Selöz Tekstil Ortağı

Türkiye İhracatçılar Meclisi bu hedefi belirlerken çok çalıştı, 24 farklı ihracat sektörü üzerinden tek tek stratejiler belirlendi. Bizim sektörümüzün hedefinin belirlenmesinde ben de görev aldım. Hedeflerin yakalanabilmesi için belirlenen stratejilere uyulması lazım. Bu topyekun tüm taraflarca uyulması gereken bir belge. Sektör, devlet, üniversite tüm kesimler birlikte hare¬ket etmeli, dinamikler birlikte korumalı.

"ENDÜSTRİYEL TARIMA AĞIRLIK VERELİM”

Melisa Tokgöz Mutlu/İstanbul Yaş Meyve Sebze ihracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı - Cherry Valley ve Accract Ortağı

Ürettiğimiz ürünlerle hem iç piyasanın ihtiyaçlarını karşılıyor hem de ihracat yaparak dünya pazarında en iyi şekilde yer almaya çalışıyoruz. Taze meyve sebzenin yanı sıra, günümüzde paketlenmiş nihai ürüne talep giderek artmakta. Hem tazede sürdürülebilirliği sağlamak hem de mamul için yeteri hammadde temin edebilmek için sözleşmeli tarım ve endüstriyel tarımın önemi giderek artıyor. 2023 yılı hedeflerimizi gerçekleştirmek için uluslararası platformlarda ve ülkemizde çalışmalarımıza devam ediyoruz.

"SEFERBERLİK İLAN EDİLSİN"

Jale Tuncel/İstanbul Hazır Giyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği - Şahinler Holding Yönetim Kurulu Üyesi

Türkiye İhracatçılar Meclisi tarafından hazırlanan 24 adet ihracat sektörü strateji haritasından bir tanesi olan hazır giyim ve konfeksiyon sektörü çalıştaylarına katıldım. Sektörler olarak Türk markala-mm bilinilirliğinin arttırılmasının yanı sıra mevcut pazarlardaki paylarımızın arttırılması da hedeflenmişti. Diğer taraftan yeni hedef pazarlara ait arayışlarımız, ihracata yönelik faaliyet gösteren yabancı sermayenin ülkemize çekilmesi, inovasyon ve Ar-Ge faaliyetleri ile ihracat kilogram fiyatlarımızın arttırılması da hedefler arasındaydı. İhracat için altyapı açığının (lojistik maliyetleri, yeni yatırımlar, kapasite artışları, elektrik enerjisi kurulu gücünün yeterli olması, çevre ile ilgili yatırımlar) dengelenmesi ve çevreye ilişkin yükümlülüklerin uyumlu hale getirilmesi gerekiyor. İkili ve çoklu ticaret iş-ediklerinin (Serbest Ticaret Anlaşmaları, Karma Ekonomik Komisyon sayısı, Tercihli Ticaret anlaşmaları, ticaret ve alım heyetleri) artırılması, ticarete engellerin kaldırılması için mevzuat ve yasal dü¬zenlemelerinin yapılması şart. İhracata verilen finansman destekle¬ri, ihracatçılara yönelik eğitim programları, kamu/özel sektör/STK ve üniversite işbirliklerinde tam bir seferberlik ilan edilmeli. Bunlar gerçekleşirse hedefin tutmaması için bir neden kalmaz.

"YENİLİKÇİ ÇALIŞMALARA ODAKLANILMALI"

Adalet İnanç/Orta Anadolu Hububat Bakliyat Yağlı Tohumlar ve Mamulleri İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Üyesi - Etsun Entegre Tarım Ürünleri Genel Müdürü

500 milyar dolarlık ihracat hedefinin yakalanmasını kolay görmüyorum. Siyasi beklentilerden uzak durulmalı. Tamamı ile dış dünyaya endeksli, inovatif çalışmalara odaklanmak gereki¬yor. Bu şekilde 500 milyar dolarlık hedefler yakalanabilir. Siya¬set ve iş dünyasının liderlerinin el ele ülke tanıtımını yapması lazım. Objektif kriterlere dayalı, sağduyulu, hızlı hareket edil¬meli. Giderek genişleyecek pazarlarda elbirliği ile hareket edi¬lirse hedefler tutar. Aksi halde tutmaz.

"DESTEKLER YENİDEN DÜZENLENİRSE UMUT VAR"

Şendağ Uzun/Uludağ Yaş Meyve Sebze ihracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Üyesi - Figer Meyve Sebze Müşavirlik Ortağı

500 milyar dolar hedefi için ihracatçılar açısından devlet desteklerinin yeniden düzenlenmesi, yeni teşvikler çıkarılması, ihracatın artmasında önemli rol oynayacağından bu hedef rakamına yaklaşılacağım umut ediyorum.
(İDRİZ ÇOKAL/PARA DERGİSİ)