Son günlerde bankaların sermaye piyasasında bundan böyle aracılık faaliyetinde bulunamayacakları hakkında bir tartışma başladı. Habertürk Ekonomi'den Sefer Yüksel'in haberiyle başlayan tartışma piyasaya hareket getirdi. Biz bu konuyla ilgili olarak 24 Haziran'daki yazımızda, Sermaye Piyasası Kanunu Tasarısı'nda buna ilişkin hüküm bulunduğunu belirtmiştik.
Tasarının tanımlar maddesinde bankalar aracı kurumlarla beraber yatırım kuruluşu olarak sayılıyor. Tasarının 37. maddesinde de yatırım faaliyetleri sayılmış. Yatırım faaliyetlerinin yatırım kuruluşlarınca yapılması öngörülmüşken, yine tanımlar maddesinde, 37. maddedeki yatırım faaliyetlerinden sermaye piyasası araçlarının aracılık amacıyla alım satımında ve halka arza aracılıkta aracı kurumlar münhasıran yetkili kılınmışlar. Demek ki aracı kurumlar dışında hiçbir kurumun aracılık hizmetinde bulunması mümkün değil.
Bankalar da aracılık yapamayacaklar. Bankaların yapabileceği yatırım faaliyetleri portföy yöneticiliği (ki bu hizmeti de portföy yönetim şirketleri verecek), yatırım danışmanlığı, çok taraflı alım sistemleri ve borsa dışı piyasaların işletilmesi ve sermaye piyasası araçlarının saklanması kalıyor. Sonuçta bankalar aracılık hizmetinden uzaklaştırılmış olacak. Kanun hükmüne göre müşterilerine yatırım fonu katılma belgesi, hazine bonosu, devlet tahvili, özel sektör tahvili ve türev kontratları satamayacaklar, bunların aracılığını yapamayacaklar.
Tasarı piyasada görüşe açıldıktan sonra sektörden gelen tepkileri değerlendiren SPK, aracı kurumların münhasır yetkilerinin korunmasını haklı bulmuştu. Aracı kurumların münhasırlığı halka arzda ve hisse senedi aracılığında. Yani bankalar hisse senedi dışındaki yatırım araçlarında aracılık yapabiliyorlar. Aslında buradaki kaygı, tasarı yasalaştıktan sonra ortaya çıkacak yeni aracıların ve portföy yönetim şirketleri, yatırım ortaklığı gibi diğer sermaye piyasası kurumlarının aracılık yapmasının önlenmesiydi. Yani SPK gelen görüşlerle tasarıyı değiştirirken muhtemelen bankaların aracılık yapmasını engellemek niyetinde değildi. Eğer niyeti bu yönde olsaydı zaten kamuya açıklanan ilk taslakta da bu yönde bir hüküm olurdu.
Tasarının tanımlara ilişkin 3. maddesinde aracı kurumların 37. maddede sayılan yatırım hizmeti ve faaliyetlerini münhasıran yapacağı yazıyor. (Bu hükmü, "Aracı kurumlar sadece bu işleri yapar" diye yorumlamak doğru değil.) 37. maddedeki yatırım hizmet faaliyetlerini münhasıran aracı kurumlar yapacağına göre, bankalar bu faaliyetleri yapamayacak demektir. Tasarının 39'uncu maddesinde ise yatırım hizmetleri ve faaliyetlerinin banka ve aracı kurumlardan oluşan yatırım kuruluşları tarafından yapılacağı ifadesi var. Böyle olunca, tasarının 3 ve 39/1 maddeleri çelişiyor.
SPK istediği hükmü tercih edebilir ve bankalara bu faaliyetlerde bulunma izni verebileceği gibi vermeyebilir de. Ayrıca tasarının geçici 2. maddesi, faaliyette bulunan aracı kuruluşların (banka ve aracı kurumlar) SPK'dan onay almak üzere faaliyetlerine devam edebileceklerini de öngörüyor. Anlaşılacağı üzere, hatalı bir şekilde değiştirilen tasarı SPK'ya bankalar hakkında çok geniş bir inisiyatif veriyor gibi görünse de, tasarı böyle yasalaşırsa bankalar piyasadan çıkacaklardır.
Bankaların sermaye piyasasından uzaklaştırılması, SPK'nın ve hükümetin niyeti olamaz. Tasarı Meclis komisyonlarında görüşülürken muhtemelen kafa karıştırıcı hüküm düzeltilecektir. Hatta düzeltmenin bizzat SPK'nın vereceği önergeyle yapılacağına ilişkim duyumlar da var. SPK da anlaşılan bu tartışmadan rahatsız
İbrahim Haselçin/Habertürk
Yazdır