Böyle bir borsa dünyada var mı acaba

SİP güzellemesi
SİP diye bir şey var. Açılımı Serbest İşlem Platformu. SİP'te işlem görmeye başlayan Türkiye'nin önemli şirketlerinden biri olan Asil Çelik ilk günkü işlemleri sonucunda 24.8 milyar dolara ulaşmış. Garanti Bankası'nın 16.6, Telekom'un 14, İş Bankası'nın 12.4 milyar dolar olduğu düşünülünce ulaşılan rakamı hesap edin. Türkiye'nin en büyük şirketi! Bu fiyatın gerçek olduğuna inansalar ve gerçek bir piyasa varmış gibi alıcılar olsa, hâkim hissedarlar muhtemelen ellerindeki hisseleri sattıkları gibi açığa da satış yaparlardı. İlk günkü 250 liralık fiyat 1 haftalık işlemlerden sonra 85 liraya, şirketin piyasa değeri de 8.5 milyar dolara geriledi. Borsanın şirketlerin gerçek değerini yansıtma fonksiyonuna ne demeli acaba? Peki, neden böylesine garabet fiyatlar ortaya çıktı? Borsa'da uygulanmakta olan SİP kuralları nedeniyle.
SİP halka açık olduğu halde hisseleri Borsa'da işlem görmeyen şirketlerin hissedarları için getirilmiş, güya bir kolaylık. Halka açık olduğu halde borsaya gelmemiş 300'e yakın şirket vardı. Bu şirketlerin büyük çoğunluğu Anadolu'da faaliyet gösteren şirketler. Borsada olmadıkları için devlet de diğer halka açık şirketlerdeki kadar fazla ilgilenmiyor, fazla denetim yapmıyor. Ayrıca bu şekilde kamuoyu denetiminden kaçıyorlar. Böyle olunca bu şirketleri yönetenler şirketleri borsaya getirmek istemiyorlar. Yörenin insanları, ellerinde tuttukları hisselerden bir temettü alamadıkları gibi paraya çevirmek istediklerinde de hâkim hissedarlara ucuz fiyatla hisselerini kaptırmak zorunda kalıyorlar. SPK son derece isabetli bir şekilde bu hisselerin borsada işlem görmesini ve fiyatın arz-talebe göre belirlenmesini karara bağladı.
SPK'nın bu iyi niyetli girişimi sonradan dejenere oldu. SPK 83 şirketin borsada işlem görmesi kararını aldıktan sonra, İMKB 2011 sonunda bu tür şirketlerin işlem göreceği Serbest İşlem Platfomu diye bir şey yarattı. Bu şirketlerin yönetimleri borsada işleme açılmak istemedikleri için olsa gerek, borsaya girişler için basit kurallar getirildi. Hisselerin devri için ana sözleşmede engel varsa bu değişiklik yapılacak ve hissesini satmak isteyen ortak MKK'ya hissesini kaydettirecekti. Bu kadar basitlik yetiyordu. Ama anlaşılmaz bir şekilde bu şirketlerin hisselerinin farklı pazarda işlem görmesine karar verildi. SİP denilen bu pazarda tek fiyat denilen sistemle fiyat belirleniyor. Gün içinde 4 defa emir girilebiliyor ve kimse görmeden eşleşme yapılıp tek bir fiyat saptanıyor. Neden diğer hisseler gibi sürekli müzayede yapılmıyor, bilinmiyor. Yatırımcıyı korumak derken SİP'teki hisselerin nasıl dalgalanmalar gösterdiğini medyada gördüğümüz için tam tersi sonuç ortaya çıkıyor.
Şu anda 9 şirket SİP'te işlem görüyor. 1 ay içinde 4 TL'den 35 TL'ye çıkıp, tekrar 15 TL'ye düşen hisse var. Büyük bir kamu şirketi 2 ayda 2 TL'den 12 TL'ye çıkıp, tekrar 5 TL'ye düşüyor. Bir başkası aynı sürede 2 TL'den çıkıp, 23 TL'ye yükselmiş ve 5 TL'ye gerilemiş. Böyle fiyat dalgalanması olur mu? Böyle bir borsa dünyada var mı acaba? Bu tür fiyat hareketlerinin borsanın itibarına, prestijine, güvenilirliğine zarar verdiğini ilgililer bilmiyorlar mı? Yoksa farkında değiller mi? Hani İMKB'yi şirketleşip, ardından özelleştirecek ve bölgenin merkezi haline getirecektik? Böyle mi?
Yapılması gereken, iyi niyetle başlanan bu projeyi sürdürmek, ama SİP anlamsızlığından vazgeçip hisseleri normal pazarlara almaktır. Zaten artık borsada kotasyon şartı diye bir şey kalmadığı için pazar farklarını da kaldırıp, tek pazarlı borsa oluşturmak gerekiyor. Farklı pazarlarla kavram kargaşası yaratmak hiçbir fayda sağlamadı bugüne kadar. (İbrahim Haselçin /Habertürk)