CARİ açıkla mücadele kapsamında başta Merkez Bankası ile Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu’nun (BDDK) ekonomiyi soğutma tedbirleri çerçevesinde kredi büyümesine getirilen yüzde 25’lik sınırın çeşitli yöntemlerle delindiği ortaya çıktı. Bazı bankaların, zorunlu karşılıklar başta olmak üzere yeni ek tedbir alınmasın diye kredilerdeki büyüme oranını düşük tutmak için şirketlere verdikleri büyük montanlı kredileri faktoring ve leasing gibi iştiraklerine kaydırdığı belirlendi. Yapılan bu tespit üzerine, faktoring ve leasing şirketleri hem BDDK hem de MASAK tarafından çapraz incelemeye alındı.
Şirket kredileri dikkat çekti
BDDK uzmanları, banka bazında yaptıkları incelemede önceden bankalardan kredi kullanan mali durumu güçlü bazı şirketlerin alınan tedbirler sonrası faktoring ve leasing şirketlerine yöneldiğini tespit etti. BDDK uzmanları, bankaların ‘yeni fren tedbirlerinin’ önünü geçmek ve ‘cezalardan’ kurtulmak için, bazı büyük kredileri iştirakleri üzerinden kullandırmaya başladıklarını belirledi. BDDK kaynakları, yan şirketlerin de kredilerinin yakından takip edildiğini belirterek, ancak bu kuruluşlardan açılan kredilerin tam olarak bilinmesi için konsolide edilmesi gerektiğini kaydetti. Dolaysıyla yan şirketler, kredilerin kısmen gizlenmesini sağlıyor.
Murakıplar incelemeye başladı
Bu bulgular üzerine BDDK murakıpları, Türkiye’de faaliyet gösteren tüm faktoring ve leasing şirketlerini de inceleme kararı aldı. İncelemenin ardından, bu şirketlerle ilgili de yeni tedbirlerin alınması gündeme gelebilecek. Yetkililer, faktoring sektörünün yüzde 63’lük kısmının bankaların kurduğu faktoring şirketlerine ait olduğunu belirterek, dolaysıyla bu sektörde yaşanacak olumsuz gelişmelerin bankaların bilançolarını da olumsuz etkileyeceğini bildirdiler.
Yönetici maaşı iştirakten
Faktoring şirketlerinin hesapları üzerinde yapılan incelemelerde, banka yöneticilerinin ballı ek gelir sağladığı ortaya çıktı. Bazı banka yöneticilerinin yönetim kurulu üyesi olarak görev yaptıkları faktoring şirketlerinden 40-50 bin lira ek ücret aldıkları saptandı. BDDK, bankacılık sektöründeki ücretleri de yakın markaja almış ve bankaları riske atacak ücretlere sınırlamalar getirmişti.
MASAK da izlemeye aldı
Faktoring şirketlerini BDDK’nın dışında Mali Suçları Araştırma Kurulu (MASAK) da kara para incelemesine tabi tuttu. Haziran ayı başından itibaren başlayan MASAK incelemesinde, faktoring şirketlerinin yükümlülüklerine yerine getirip getirmediği araştırılıyor. Bu çerçevede, işlemlerde kimlik bildirimi istemeyen şirketlere, işlem başına 12 bin 500 liralık ceza kesiliyor.
Merkez durdu dolar durmadı
Merkez Bankası Para Politikası Kurulu (PPK), politika faizi, gecelik borçlanma ve borç verme faizleri ile zorunlu karşılık oranlarını sabit bıraktı. PPK, BDDK’nın aldığı önlemlerin iç ve dış talebin dengelenmesine atkıda bulunacağını ve uygulanan politikalarla son çeyrekten itibaren cari dengede iyileşmenin gözlenmeye başlayacağını belirterek, gerekli görüldüğü takdirde ilave tedbirlerin alınacağını vurguladı. Merkez Bankası’ndan sürpriz bir karar çıkmazken, toplantı sonrası yapılan açıklamada hem fiyat istikrarı hem de finansal istikrar konusunda piyasalara enflasyonda haziranda, cari açık konusunda da son çeyrekte iyileşmeler görüleceği mesajını verildi.
Merkez Bankası’nın toplantısından sürpriz bir karar çıkmamasına rağmen açıklama öncesi 1.62’nin üzerinde seyreden dolar, açıklamanın ardından önce Mayıs 2010’da gördüğü 1.63 seviyesine, ardından da kayıplarını sürdürerek Nisan 2009’da gördüğü 1.6360 seviyesine kadar yükseldi. Daha sonra 1.63 seviyesine doğru hafif gevşedi. PPK toplantısı öncesinde yüzde 9.22 seviyesinde olan gösterge tahvilin bileşik faizi yüzde 9.27 seviyesine kadar yükseldi. Borsa Endeksi ise 0.61 arttı.
Hüseyin Özay / Star
Yazdır