Yunanistan’ı kurtarma meselesi olarak görüyorduk ama asıl yapılmak istenen Avrupa bankalarını kurtarma operasyonundan başka bir şey değil. Yunanistan kimsenin çok fazla umurunda değil. Batsa da olur, batmasa da... Ama eğer batarsa Yunanistan’a on milyarlarca euro borç veren onlarca Avrupa bankası zarar görür. Avrupa’yı korkutan süreci basitleştirelim:
1- Başta Alman, Fransız ve İngiliz bankaları olmak üzere çok sayıda ülkenin finans kuruluşlarının portföylerinde Yunan devletinin çıkardığı tahviller var. Zamanında Yunanistan’ın durumunun en azından kâğıt üzerinde parlak görünmesi, kredi notunun çok yüksek düzeyde bulunması ve Atina’nın euro sisteminin bir parçası olması dolayısıyla herkes portföyünde Yunan Hazinesi’nin ihraç ettiği kâğıtları bulundurmak istiyordu.
2- Yunanistan AB üyesi olduğu için Yunan tahviline yatırım yapan Avrupalı bankalar mevzuat gereği bu tahviller için karşılık ayırmadılar. Çünkü bir euro üyesinin çıkardığı tahviller sıfır riskli enstrüman olarak kabul ediliyordu. Oysa Türkiye tahviline yatırım yapanlar, bu yatırımları için bir karşılık ayırmak zorundaydılar. Bu da Türk tahvilini Yunan tahviline göre daha az cazip ve daha yüksek maliyetli kılıyordu.
3- Eğer Yunanistan tahvilleri ödemeyi reddederse yani bu alacaklar batık hale gelirse bu bankaların ellerindeki batık tahvilleri bilançolarına zarar olarak yazmaları gerekiyor.
4- Bu zararı karşılayacak sermayeyi zamanında ayırmadıkları için ek sermaye ihtiyacı ortaya çıkacak. Eğer bu sermayeyi karşılamakta zorlanan banka olursa hükümetlerin devreye girip Yunan kâğıdı nedeniyle zora giren bankaya yardım etmesi gerekecek.
5- Hükümetlerin bankalara aktaracağı kaynaklar ise eninde sonunda halkın verdiği vergiler olacak. İşte bu zincirin gerçekleşmemesi için Avrupa Yunanistan’ı borçları ile ilgili ‘tehlikeli’ bir yola girmekten alıkoymaya, caydırmaya çalışıyor.
Yunanistan için düşünülen ‘yumuşak’ yeniden yapılandırma
Almanlar tarafından Yunanistan için ortaya atılan modelin ‘yeniden yapılandırma’ olmadığı söyleniyor ama aslında ‘yumuşak’ bir yeniden yapılandırmadan başka hiçbir şey değil. Yunanistan’ı bilmem ama Yunanistan’a borç veren bankaları kısa dönemde rahatlatacak bir çözüm. Yunanistan’a ise ancak biraz zaman kazandırır, ama orta vadede Yunanistan’ı borç sorunundan kurtaracağını sanmıyorum. Bu duruma düşmüş ülkeler için en iyi çözüm borçların anaparasını ödememek ya da kısmen ödemektir. Yunanistan planı, alacaklıların ellerindeki tahvilleri daha uzun vadeli yeni tahvillerle değiştirmesi esasına dayanıyor. Kısa bir süre önce benzeri bir operasyon Orta ve Doğu Avrupa ülkeleri için yapılmıştı. Ama boyutları çok daha küçüktü. Yunanistan kurtarma operasyonunu Doğu Avrupa’dan çok Latin Amerika örneklerine benzetmek daha doğru olur. Uruguay için 2003 yılında benzeri bir gönüllü tahvil değişimi yapılmıştı. Sonuçta Uruguay borç krizini atlatıp bu sayede ayakta kalabilmişti. Ama Uruguay örneği de Doğu Avrupa gibi boyut itibariyle çok daha ufaktı, Uruguay’ın borç ve mali rasyoları Yunanistan’dan daha iyiydi. Ayrıca uluslararası ortam bu kadar kötü değildi. Dolayısıyla yanıltıcı bir örnek olabilir. Doğru örnek olarak ise Arjantin uygulamasını gösterenler var. Arjantin 2001 ortasında gönüllü bir borç değişimi operasyonu yapmıştı. Yaptı da ne oldu? Hiçbir şey. Altı ay sonrası borçlarını ödeyemeyecek durumda olduğunu açıkladı ve krizden ancak alacaklılara borç takarak çıktı.
Servet Yıldırım-Radikal
Yazdır