Yunanistan neden kötü durumda?

Yunanistan’ın durumu giderek kötüleşiyor. Bırakınız borçlarını ödemeyi, memurlarının maaşını bile ödeyemeyecek.
AB‘nin tam üyesi, AB’nin “baba ülkeleri”nin sevgili çocuğu Yunanistan’ın durumu bu kadar kötü iken, Türkiye neden iyi durumda? Önce bunu anlatayım. Sonra Yunanistan neden kötü durumda ona sıra gelsin.
* Dışarıdan bakanlar ülkenin önce bütçe açığına, sonra da borç stoğuna bakıyor. Bütçe açığı büyüdükçe devletin borcu artıyor. Borç büyüdükçe bütçeden borç faizini ve ana parasını ödemek için ayrılacak pay büyüyor.
* Her ülkenin belli büyüklükleri milli gelirine oranlanarak, bu göstergeler değerlendiriliyor.
Türkiye’nin bütçe açığı milli gelirinin yüzde 4’ü, toplam kamu borcu milli gelirinin yüzde 42’si büyüklüğünde.
* Kriz öncesi, AB ülkeleri için bütçe açığı sınırı milli gelirin yüzde 6’sı, borçlanma sınırı yüzde 60’ı oranında idi. Şimdi en “baba ülkelerinki” bile bu sınırların çok çok üstüne çıktı. Kötüleşti. İşte bunun için Türkiye’nin durumu iyi.
* Yunanistan’ın bütçe açığı milli gelirinin yüzde 10.5’i, kamu borcu milli gelirin yüzde 143’ü oranında.
* Borç büyüdükçe, bütçeden her yıl ödenecek faiz miktarı da büyüyor. Bütçe gelirlerinin büyük kısmı faize gidiyor. O zaman da ülke memur maaşı bile ödeyemez duruma geliyor. Ülke faiz öder ise memur maaşı ödeyemeyecek, memur maaşı öder ise faiz ödeyemeyecek.
* Ülkenin bütçesi açık verdikçe (borç faizi ve memur maaşı ödeyemez hale gelince) yeni borç bulması gerekiyor. Halbuki faiz ve memur maaşı ödeyemez hale gelen ülkeye kimse borç vermiyor.

Türkiye iyi durumda
Türkiye neden iyi durumda?
* Türkiye’de bütçe açığı küçük. Hazmedilebilir boyutta. En önemlisi şu: Türkiye bütçe açığını içeride Türk Lirası ile borçlanarak kapatma imkânına sahip.
* Allah göstermesin, Türkiye de Yunanistan’ın durumuna düşse, faiz ödemesinden memur maaşına para kalmasa, Türkiye’de Merkez Bankası Türk Lirası parayı basar, memur maaşı ödenir.
* Halbuki Yunanistan euro kullanıyor. Drahmi diye bir para birimi kalmadı. Yunanistan’ın sıkışınca euro basarak memur maaşı ödemesine imkân yok.
* Yunanis-tan borçlanacak ise mutlaka euro ile borçlanacak. Kendi parası (drahmi) yok ki içeride bono satarak borçlanabilsin.
Bu açıklama-lardan sonra, Türkiye’nin neden iyi durumda olduğunu rakamlarla anlatayım:
* Ülkenin gelir gider hesabı bütçe rakamlarından izlenir. Bütçenin bir genel dengesi bir de nakit dengesi vardır. Bir dönem sonra genel denge ile nakit dengesi birbiri ile aynı hale gelir ama, dinamik olan nakit dengesidir. Bütçeye belli bir süre içinde ne kadar para girmiş, ne kadar çıkmış, açık var ise nereden karşılanmış? Bunlar nakit dengesinden izlenir.
* 2010 yılı ocak-aralık döneminde bütçeye 240 milyar TL gelir girdi. Buna karşı 282 milyar TL ödeme yapıldı. Sonuçta 34.9 milyar TL bir nakit açığı ortaya çıktı.

Borcu çevirmekte zorlanmıyoruz
* Burada çok çok önemli bir nokta var: Faiz dışı giderler 234 milyar TL. Buna karşı gelirler 240 milyar TL. Açık anlatımıyla bütçe gelirleri, normal harcamaları (memur maaşlarını) karşıladıktan sonra faiz ödemek için fazlalık veriyor. (İşte buna faiz dışı fazla deniliyor.) Buna bakanlar “Türkiye bu borç yükünü kolaylıkla çevirir, borcunu aksatmadan öder” diyorlar.
* Gelelim gider ile gelir arasındaki 34.9 milyar TL açığı kapatmak için Hazine’nin nerelerden para bulduğuna. Dikkati çeken şu: Biz bütçe açığını kapatmak için dışarıdan borçlanmaya mecbur değiliz. Dış borç kapısını kapatmamak için dış borçlanmayı sürdürüyoruz ama 2010 yılında dışarıdan döviz olarak alınan kredilerin TL karşılığı sadece 4.1 milyar TL.
* Esas olan 22.7 milyar TL’lik net iç borçlanma. Burada da TL ile borçlanmanın fazileti ortaya çıkıyor. Hazine’nin nasıl top döndürdüğü görülüyor. Hazine yıl içinde 136 milyar TL iç borç ödemesi yaptı. Buna karşı 159 milyar TL içeriden borçlandı. (İşte Yunanistan’ın bunu yapması imkânsız. Türkiye de euro’ya geçse idi, biz de yapamazdık.)
* Sağdaki soldaki birikimler değerlendirilerek de borç bulunan paraya eklendi ve nakit dengesi tutturuldu.
* 2011 yılının ilk 3 ayında nakit dengesi 13.8 milyar TL oldu ama gene faiz dışı fazlamız var. Hazine nakit açığını kapatmak için 2.1 milyar TL net dış borçlanma, 6.9 milyar TL net iç borçlanma yaptı. İhtiyaçtan fazla para toplanınca 2.3 milyar TL nakit gelecekte kullanılmak üzere bir kenara konuldu.
güngör uras-milliyet