Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) Başkanı Tevfik Bilgin, TBB nezdinde ayrı bir yapıya kavuşacak “risk merkezi” ile bir müşterinin otomobil almak için bayiye gittiğinde, kredi tarihçesinin sorgulanabileceğini, bu kişinin ödemelerine sadıksa, ona iyi koşullarda bir ödeme planı verileceğini, değilse ona farklı maliyet çıkarılacağını söyledi.
Türkiye Bankalar Birliği'nin (TBB) 54. Olağan Genel Kurul toplantısında konuşan Bilgin, küresel krizde başta gelişmiş ülkeler olmak üzere tüm uluslar bozulan dengeleri yeniden kurmaya çalışırken, AB üyesi ülkelerden bazılarında ortaya çıkan borç krizinin dünyada yeni bir tedirginlik kaynağı olmayı sürdürdüğünü söyledi. Birçok ülkede, kriz ardından yeniden büyüme trendine girilmesine ve iyileşme trendi gözlenmesine rağmen kırılganlıkların devam ettiği, küresel sağlamlığın henüz sağlanamadığının açıkça ortada olduğunu, verilerdeki en küçük olumlu gelişmelerin dahi coşku ve iyimserlikle değerlendirilse de ülke genelindeki risklerin gözardı edilemediğini kaydetti.
Ülkeleri sarsan küresel krizde, Türkiye'nin en önemli direnç noktasının bankacılık sektörü olduğunu dile getiren Bilgin, yabancı analist raporlarında da bu durumdan bahsedildiği ifade etti.
Krizin ilk aylarında 2008 ortalarında, Türk bankacılık sistemi verilerine biraz şüphe ile bakıldığını, “acaba bilançolar makyajlı mı?” diye sorgulandığını hatırlatan Bilgin, gelinen noktada, Mart 2011 sonu itibariyle G-20 ülkeleri arasında Türk bankacılık sektörünün yüzde 18 sermaye yeterliliği rasyosu ile Rusya'dan sonra ikinci, aktif karlıkta Endonezya'nın ardından, Brezilya ile ikinci, özkaynakların toplam aktifler içindeki payı bakımından Rusya'dan sonra ikinci sırada olduğunu kaydetti.
OMURGA SAĞLAM
Dünyada, bilançoları en şeffaf sistemlerden birinin Türk bankacılığı olduğunu vurgulayan Bilgin, "Bugün dünyanın en iyi denetim şirketleri, aylarca rakamlar üzerinde rakamlar üzerinde denetim yapsalar, hemen hemen çok küçük düzeltmeler dışında farklı birşey tespit edemezler. Bankalarımız internet sitelerindeki bilançolarla, bizim denetim sonrası durulaştırdığımız bilançolar arasında hemen hemen hiç bir fark yoktur. Unutmayınız ki, bundan 10 yıl önce bankaların yayınlanan bilançoları ile gerçek bilançolar arasında büyük farklar görülebilmekteydi. Bazı bankalarımız karlarını reklamlarla ilan ederken, duru bilançoda o bankaların oldukça büyük zararları olabilmekteydi" dedi. Küresel krizden çıkışta Türk bankacılık sisteminin omurga görevi gördüğünü belirten Bilgin, "Omurga sağlam olduğu için bugün ekonominin krizden çıkışı oldukça hızlı ve düşük maliyetle gerçekleşebilmektedir" dedi.
ÇİZGİ DIŞI UYGULAMALARDA UYARILARIMIZ VE TEDBİRLERİMİZ OLACAK
Bilgin, görevi göreği zaman zaman açıktan, ya da birebir görüşmelerle uyardıkları bazı bankacılık uygulamaların bulunduğunu, ancak bunların üzerine zamanında alınan önlemlerle gidildiğini, büyümelerinin engellendiğini dile getirerek, "Uyarılarımızı ilettiğimiz çizgi dışı bazı ücret ve komisyon uygulamaları, bazı bireysel ve konut kredilerindeki uç örnekler veya pazar payı, karlılık kaygısı ile gerçekleştirilen operasyonlarda elbette bundan sonra da uyarılarımız, gerekirse banka bazında veya genel tedbirlerimiz olacaktır" dedi. BDDK'nın, gelişmelere kısa vadeli değil, uzun vadeli bakan, bankacıları dinleyen ve kendi görüşleri ile sonuca uzlaştıran bir kurum olduğunu vurgulayan Bilgin, son krizlerin, bankacılık sisteminin kesin konuşmaları kaldırmayacak kadar değişken, rehavete kapılacak en son alan ve yakından izlenmesi gereken bir sektör olduğunu öğrettiğini kaydetti.
KREDİLER 584 MİLYAR TL'YE ULAŞTI
Bankacılık sisteminde karın 2002'ye göre 7.7 kat artarak 2010 yılı sonunda 22.1 milyar TL'ye ulaştığını belirten Bilgin, bu başarılı seyrin devam etmesini görmek istediklerini kaydetti. Bankacılık sisteminde, 20 Mayıs 2011 itibarıyla kredilerin, Aralık 2010 sonuna göre yüzde 11,1 oranında artışla 584 milyar TL'ye ulaştığını, 2011 yılının geçen 140 gününde toplam 58 milyar TL kredi sağlandığını, mevduatın yüzde 3,1 büyüme ile 19,3 milyar TL'ye ulaştığını açıklayan Bilgin, KOBİ ve kurumsal kredilerin yüzde 10,4, bireysel kredilerin yüzde 12,5 -kredi kartları çıkarıldığında yüzde 14,7- büyüme düzeyine çıktığını bildirdi. En hızlı artışın mikro KOBİ'lere kullandırılan kredilerde yaşandığını vurgulayan Bilgin, aradan geçen 140 günlük sürede, konut kredilerinin toplam tutarının 7,3 milyar TL artığını, aynı dönemde şirketlere kullandırılan kredilerin 36,7 milyar TL olduğunu ve bunun yüzde 60'ını özel bankaların kullandırdığını söyledi.
REPO HACMİ 91,3 MİLYAR TL OLDU
Bilgin, 2011 yılının ilk 5 ayında sektörün sağladığı fonlarda ilk sırayı repo işlemlerinin aldığını, repoyu mevduat, yurtdışından temin edilen sendikasyon kredileri, menkul kıymet ihraçları ve bankaların aktiflerindeki kamu kağıtlarını satarak elde ettikleri fonların izlediğini bildirdi. 2010 yılsonuna göre en fazla artış gösteren kalemin, repodan sağlanan fonlar olduğunu dile getiren Bilgin, 20 Mayıs 2011 itibarıyla 91,3 milyar TL'lik repo hacmi söz konusu olduğunu, bu rakamın 48 milyar TL'lik kısmını Merkez Bankası’nda yapılan açık piyasa işlemlerinin oluşturduğunu kaydetti. Bankacılık sektöründe kar marjlarındaki düşüşe de değinen Bilgin, TL kar marjlarının Mart 2011 itibariyle yüzde 4,9 olarak gerçekleştiğini dile getirdi, "Bankacılık sistemi, 2010 ve 2011 yılındaki munzam karşılıklardaki artışa ilk tepki olarak mevduat faizlerini bir miktar aşağı, kredi faizlerini bir miktar yukarı çekmiş ve faiz dışı diğer kalemlere, ücret ve komisyonlara yoğunlaşarak bunu gidermeye çalışmıştır. Ancak son dönemde mevduat faizleri dirence dayanamamış ve yüzde 9-10'lar seviyesine çıkmıştır. Elbette bu artış kredi faiz oranlarındaki trendi yukarı doğru devam ettirmektedir" dedi.
RİSK MERKEZİ İLE KİŞİLERİN KREDİ TARİHÇESİ SORGULANACAK
Bilgin, torba yasa düzenlemeleriyle “risk merkezi”nin TBB nezdinde ayrı bir yapıya kavuşmasına değinerek, bu risk merkezinin önümüzdeki dönemde bankacılık verilerinin yanı sıra, belediyelerin ASKİ, İSKİ, EGO ve telefon ödemelerine ilişkin bilgilerini de -anlaşma yapılabilmesi halinde- yansıtacağını belirterek şunları söyledi: "Belki 2-3 yıl sonra bir müşteri araba almak için bayiye gittiğinde, kendisinin izniyle kendisine ait kredi tarihçesi sorgulanabilecek, eğer bu kişi ödemelerine sadıksa, ona iyi koşullarda bir ödeme planı verilecek. Başka bir kişi ise farklı ödeme alışkanlıkları varsa, ona farklı maliyet çıkarılacak. Dolayısıyla önümüzdeki yıllarda risk merkezinin iyi çalışmasının, hem Basel, hem halkımızın ödeme alışkanlıklarının takibi, hem de kredi piyasasının daha iyi işlemesi anlamında çok önemli olduğuna inanıyoruz."
BASEL II DENEMESİ HAZİRAN'DA BAŞLAYACAK
Bilgin, Haziran 2011 tarihinden itibaren Basel II deneme uygulamalarının başlayacağını, Haziran 2012'den itibaren de geçişin gerçekleşebileceğini, Basel II'deki özellikle reyting değerleme hususunun uygulamaya konulması ardından, Basel III için de çalışmaların başlayabileceği bilgisini verdi. Bilgin, BDDK'ya iletilecek görüşlerin daha kapsayıcı olması açısından küçük ve orta küçük bankaların TBB yönetim kurulunda temsil oranının artırılmasının zamanı geldiğine inandıklarını ve buna önem verdiklerini dile getirdi.
BANKALARIN İŞLEM ÜCRETLERİ BDDK SİTESİNDEN GÖRÜLECEK
Bilgin, artan rekabetin belirleyici olduğu ortamda bankaların, oyunu kurallar dahilinde oynamaları için gerekli müdahalelerin doğal olduğunu ifade ederek, "Bu amaçla bankalarımızın aldığı ana kalemler itibari ile ücret, komisyon ve diğer gelirleri internet sitemizde haziran sonundan itibaren karşılaştırmalı şekilde vermeye başlıyoruz. Her bir müşterimiz bizim sitemize girip, hangi banka, hangi konuda ne kadar ücret, komisyon uyguluyor, bunu sitemizden görebilecek. Buradaki amacımız, bankacılık işlemleri arasındaki rakamları göstermek, şeffaflığı sağlamaktır. Karşılaştırma imkânı vermektir" dedi.
BANKALARIN KREDİ BÜYÜMESİ YÜZDE 20 DÜZEYİNDE OLABİLİR
Bilgin, cari açık nedeniyle alınan yapılan bazı uygulamar sonrasındaki gelişmelerle ilgili de şu bilgileri verdi:
"Merkez Bankası'nda getirisiz olarak TL'de 65 milyar TL, yabancı parada 33 milyar TL olmak üzere yaklaşık 100 milyar TL tutarında bir munzam karşılık bulunuyor. Bu meblağ üzerinden kaydedilen getiri kabaca hesaplanırsa, bankalarımız üzerindeki kurumlar vergisi yükü yüzde 20 değil, yüzde 40'lar düzeyine ulaşmıştır denilebilir. Sektörde kredi büyümesi, şubat ve mart aylarında yüksek seyretmiştir. Bu da kredi maliyetlerinin yükseleceği beklentisi ve bununla ilgili haberlerin tüketimi kamçılaması etkili olabilir. 2010 yılında kredi büyümesi yüzde 34 olurken, bu yılın ilk 5 ayında yüzde 11,1 olmuştur. Yüzde 25'lik hedef anlamında, üstelik bu hedef 2011 yılını kapsamaktadır. Kredi mekanizmasında kısmen de olsa yavaşlama söz konusudur. Tahminimiz, bankalarımız ortalamada yılsonunda bu hedef civarında büyüyecektir. Diğer yandan tarım, enerji, ihracat kredisi gibi cari açığa olumlu katkıda bulunan kredileri bir yana koyup analiz ettiğimizde, kredi büyümesi yüzde 20'ler düzeyinde bile olabilir."
KAR MARJI YÜKSEK MÜŞTERİLER, MARJİNAL MÜŞTERİ OLABİLİR
Türkiye'de bankacılık sisteminin, sermayeyi dağıtılmamış kaynaklar üzerinden topladığını, geçen yıl sonu itibari ile elde edilen 22 milyar TL kardan 18 milyar TL'nin dağıtılmayarak bünyede tutulduğunu belirten Bilgin, ayrıca bankaların karlılık için mikro KOBİ gibi kredi türlerine yöneldiğine değindi. Bilgin, büyük kurumsal müşterilerin nazlı ve pazarlık güçlerinin daha yüksek olduğunu belirterek, "Düzenleyici otoriteleri en çok endişelendiren ihtimal, kar marjı yüksek müşterilerin marjinal müşteriler olma ihtimalidir. Bunun da ileride yaratacağı takip riskidir" dedi.
Yazdır