Yüksek kriz satrancı

2010, herhalde tarihe ‘Avrupa krizinin başladığı yıl’ olarak geçecek. Zira İrlanda krizinin çözümündeki yol haritası gösteriyor ki; kriz içinde kriz yaşanıyor. Zaman kayıpları, iç çekişmeler, pazarlıklar, iç politika hesapları; oysa kriz, değişimin de ağlarını örüyor.
Yunanistan krizini hafifleten süreç, AB ve IMF ortaklığında bir fon oluşturulmasıyla, bazı üye ülkelerin krize aday olmaları halinde bu fonun önemli bir sigorta olduğu anlatılarak başlamıştı. Yılın ilk yarısında, PIGS olarak adlandırılan Portekiz, İrlanda, Yunanistan ve İspanya krize aday ülkelerdi. 

Alacaklı da yanar
O gün de, bugün de, krize giren ya da yakın aday olan ülkelerle birlikte ortaya dökülen ‘kriz matematiği’ gösteriyor ki; krizle çalkalanan ülkelerin ya da bankalarının kayda değer borçları var, alacaklısı da AB’nin iki ‘amiral gemisi’ Alman ve Fransız bankaları! Krizdeki borçlu ‘yanıyor’ da alacaklı ‘yanmıyor’ mu?
AB ve IMF destekli kurtarma fonundan ilk yararlanan Yunanistan olmuştu; 110 milyar euro alarak. Şimdi sırada İrlanda var; o da olasılıkla 100 milyar euro alacak. Tüm ülkelerdeki finansal sistem ‘deleveraging’ denilen küçülme sürecine girerken, herhangi bir ülkedeki kriz; ülkeler arası çapraz borç mimarisi nedeniyle bulaşıcılık etkisini hemen gösteriveriyor. Krize giren ülke için ilk bakılan, kime borcunun olduğunu gösteren veriler oluyor. İşte aşağıdaki tabloda o veriler yer alıyor. 

Parayı verirse Çin düdüğü çalar
Bu krizler başlamadan önce, 2 trilyon euro büyüklüğünde Avrupa İstikrar Fonu kurulmasını öneren IMF’nin eski baş ekonomisti Simon Johnson, önceki gün Bloomberg’e yazdığı makalede, İrlanda kurtarma sürecini yavaş ve sancılı bir satranca benzetiyordu.
Johnson şu soruyu soruyor: Bu kriz yarın Portekiz ve İspanya’ya da yayılacak.
AB ya da Alman vergi mükelleflerinin İspanya gibi büyük bir kurtarmaya da verebilecekleri kaynağı olabilecek mi? ABD’nin de artık kurtarmalara destek olmadığını söyleyen Johnson, tek bir adresi
gösteriyor: Çin. Avrupa’nın çağrısıyla, Çin’in 2.6 trilyon dolarlık rezervlerinin bir bölümünü koyarak önemli bir destek sağlayabileceğini düşünüyor.
Johnson’a göre, eğer Çin, bunu IMF’ye sermaye koyarak yaparsa en büyük hissedar olur, IMF merkezi de Pekin’e taşınır!

UĞUR GÜRSES

22/11/2010