İş Bankası bu yıl Asya ve Ortadoğu'da önemli atılımlar yapıyor, banka almaya hazırlanıyor, şubeler açıyor. Genel Müdür Özince "eksen kayması" tartışmasına ise "eksen genişliyor" sözleriyle yanıt veriyor İş Bankası'nın Türkiye'deki büyümesine alıştık ama bu yıl gördüğümüz kadarıyla yurtdışında da bir atağınız var... Bizim 86 yıllık bankacılık ve müteşebbis yaratma birikimimizin bir değeri var, bunu yaygınlaştırmalıyız diye düşünüyoruz. Türkiye'de yapacak daha çok işimiz var, hiçbir zaman dışarıdaki faaliyetimiz Türkiye'yle kıyaslanamaz. Yurtdışındaki işlerimizin tamamı da Türkiye'yle ilgilidir. Türkiye de büyüyor, Türkiye'nin ilişkileri çok güzel büyüyor. Türkiye'nin bulunduğu coğrafyadaki ülkelerle ticari iş ilişkileri artış içerisinde. Bizim bu konudaki tavrımız abartılacak bir tavır değildir. Şu anda yurtdışında kurmayı ve almayı düşündüğümüz tüm inisiyatifleri toplasanız bir yıl içinde Türkiye'de açtığımız şubeler kadar iş yaratmaz. Ama Rusya'da bir banka alımını ümit ederim ki sonlandıracağız. Ümit ederim diyorum çünkü hala sonuçlanmış değil. Belirli bir isim yok ama baktığımız birkaç alternatif var. 10-15 şubeden aşağı olmayan bir banka bakıyoruz. Kazakistan'da da aynı şekilde küçük bir banka arayışı içerisindeyiz. Rusya'yı önemsiyorum, oradaki firmalarımız açısından önemli. Fakat ben Arap alemine çok daha fazla şans veriyorum. Çünkü Arap aleminin birçok alışkanlığı bizimkine daha fazla benziyor. Mesela, tasarruf alışkanlığı var. Ekonomisinin çalışma tarzı bizimkine çok benziyor ve ticaret geleneği çok benziyor. Muhtemelen Osmanlı veya İpek Yolu etkisinden olabilir. Birkaç ay önce Mısır İskenderiye'deki şube açılışında söylediklerinizi hatırlayınca eksen kayması korkunuzun olmadığını düşünüyorum... Yok canım... Bilakis keşke imkanımız olsaydı da daha önceden Balkanlar'a biz el atabilseydik. Eksen ne kadar kayarsa vizyon o kadar genişler. Eksen kayarken mevcut vizyon kapanmaz ki. Aslında eksen genişlemesi diyelim biz buna. Çünkü 'eksen kayması' sözü negatif bir izlenim yaratıyor. Bu tür şeyleri söyleyenler negatif eleştirel anlamda söylüyorlar. Türkiye'nin eksen genişlemesi mükemmel. Bizim bankacılık sektörünün yaptıklarının lafı mı olur, Türk işadamları Afrika'yı keşfediyorlar. Safariye gitmiyorlar, Afrika'ya dikkatinizi çekerim, Afrika'nın en sıkıntılı en zor ülkelerine gidip iş yapmaya çalışıyorlar. Hep böyle olmadı mı zaten? Örneğin Türki Cumhuriyetler'e giderken Türkçülük adına mı gittiler Türk işadamları? Ticaret için gittiler, çok da başarılı oldular. Eksen o zaman kaydı da biz hepimiz kafatasçı mı olduk? Şimdi de bunun hiçbir alakası yok. Keşke eksen 360 derece her yana genişlese. Ticaretle siyaseti bu kadar birbirine karıştırmamak lazım, tabii ki ilgilidir ama ticaret kim arzu ederse onunla yapılacak. İSTANBUL'U FİNANS MERKEZİ YAPALIM Bankalar Birliği Başkanı olarak sektöre ilişkin bir tespitiniz var mı? Evet, İstanbul finans merkezi konusu bir fırsattır. Bu konuda yapılanlar çok önemsediğim şeyler ama çok daha cesaretli, çok daha süratli olmamız yararlı olur gibi geliyor bana. Sorumlu mevkide olanlar ne olur hiçbir şeyi zamana bırakmasınlar. Gönül her şeyin çok daha dinamik gittiğini görmek istiyor, bir de Türkiye'nin çok fazla siyasi gündem yoğunluğuyla yürüdüğünü görmek beni biraz rahatsız ediyor. Siyasi gündem pek tabii olacaktır ama onun yanı sıra iktisadi gündemi de hiç gözardı etmememiz lazım. Biz iki işi bir arada yapabilmeliyiz. Türkiye'nin bunu fazlasıyla başaracak potansiyelde olduğunu biliyorum. Devlete ait olmayan tek kamu şirketi Hissedarlarımıza saygımız var. Malum, Cumhuriyet Halk Partisi, Atatürk'ün hisselerini temsil etmektedir. Diğer taraftan halka açık senetlerimiz de var. Kalan hisseler çalışanlarda. Çalışanların en doğru sermayedar olduğu inancındayız. Ben her zaman şöyle tanımladım İş Bankası'nı: Devlete ait olmayan yegane kamu müessesesi. Bu çizgiye özen göstereceğiz. Biz 2001'de stres testi yapmadık, bankalara el koyduk 2001 krizinde bize stres testi yapılmadı. Tam anlamıyla kesin kurallara bağlı üç ayrı organ tarafından yapılan denetim çalışması uygulandı. Bunun sonuçlarına göre banka bilançoları düzeltildi, ilan edildi ve bankalara el kondu. Şimdi Avrupa'da ve Amerika'da bunun bu şekilde uygulanmadığını görüyoruz. İşler bir şekilde geçiştiriliyor. Bunu görünce tabii beni şu soru rahatsız ediyor: Acaba biz mi çok sert davrandık? Ya da bize o zaman sert reçeteleri tavsiye eden Batı, sıra kendisine gelince aynı reçeteleri uygulamayı göze alamıyor mu? Galiba ikincisi doğru. Sistemin mensubu değilim Bu kadar büyük bir finansal krizde Lehman Brothers ve birkaç İspanyol Yardımlaşma Sandığı dışında kimse elenmedi. Hakkında soruşturma açılan kamu görevlisi ve bankacılık çalışanı sayısı sadece birkaç tane. Buna bakınca sorunlar hala ortada duruyor demektir. Birçok beyanımda da söyledim, böyle bir uluslararası bankacılık sisteminin bir mensubu olarak falan da görmüyorum kendimi. Etik olarak da bu işlerin sonuna kadar üzerine gidilmesinin dünyaya karşı bir borç olduğunu düşünüyorum. Çünkü bugün hükümran olan devletler unutmamalıdırlar ki 100 milyon insan açlık sınırına sürüklendi. Ağaç dikiyor çöp topluyor İş Bankası'nın her ile bir orman kampanyası var. Kaç oldu şehir sayısı? 81 ilin 37'sinde yaptık. Yıl sonuna kadar herhalde sekiz, 10 tane daha var. Her ormana gidiyor musunuz ağaç dikmeye? Hayır imkan olmuyor ama mümkün oldukça çoğuna gitmeye çalışıyorum. Orda da amaçladığımız aslında sadece orman değil birincisi toprağımızın kıymetini bilmek, toprağımızın kıymetini bilmek Misak-ı Milli'ye bağlıyız demekle olmuyor. TEMA ne diyor, "Türkiye her yıl bir Kıbrıs kadar toprak kaybediyor" diyor, kimsenin ruhu duymuyor. Biz sadece bu konudaki bilinci yükseltme konusunda TEMA'ya destek olmaya çalışıyoruz, İş Bankası'nın buradaki fonksiyonu ikincildir. Ben elimden geldiğince doğaya iyi davranmaya çalışıyorum. Maalesef ormanlık alanlar hor kullanılıyor. Ben İstanbul'un ormanlık bir bölgesinde yaşıyorum, haftasonları vatandaşlarımız geliyor mutlu oluyorum. Ama akşam dönerken maalesef bütün çöpler bütün pislikler o doğaya atılmış. Orası sizin ormanınız neden bunu yaparsınız? Piknikçilerin bıraktığı çöpleri topluyorum . Bir de denize girdiğim zaman su altındakileri... Kur konusunda her şeyi tartışalım Son günlerde popüler bir tartışma var. Kur konusu... Siz bu konuda ne düşünüyorsunuz? Dış ticaretteki sorunları yalnız kura indirgemek doğru değil. Katma değerli ürünlere yönelmek de gereklidir. Başka birçok etken vardır. Ama dış ticarette kur önemli bir faktördür. Bu ithalat içinde ihracat içinde önemli bir faktördür. Katma değeri yüksek ülkeler de kurlarla oynamaya başladı bu son krizde. Almanya'ya bakıyorsunuz düşük euro ihracatını arttırıyor, Japonya senelerce rezerv biriktirdi. Sadece katma değer de yetmiyor gördüğüm kadarıyla... Ben ekonomist değilim, sadece tecrübelerimle ve sağduyumla değerlendirmeye çalışıyorum. Netice itibariyle Türk Lirası'nın fiyatı ile ilgili politikayı Türkiye Cumhuriyeti koyar. Benim de burada mutlaka ilgili politikalar ve çarelerin olduğunu sıkıntıları teşhis edip ona uygun olarak uygulanması gerektiği yönünde bir inanışım var. Hiçbir şeyin tabu olduğuna inanmıyorum. Her şeyi tartışmalıyız. Sadece Merkez Bankası'nın eleştirilmesine de katılmıyorum. Tabii ki işin bir parçası da o ama laf dönüyor dolaşıyor Merkez Bankası müdahale etsine geliyor. Çözüm öneriniz nedir peki, örneğin tabu yoktur dediniz? Mesela dalgalı kuru tartışmalı mıyız? Her şeyi tartışmalıyız. Ben bunu sadece bankacı kimliğimle de söylemiyorum. Biz 80 civarında çoğu reel sektörde üretici olan firmanın sahibiyiz. Türkiye'nin her geçen gün rekabet avantajını yitirdiğini üzelerek görüyoruz. Ülkemiz müteşebbislerinin birçok sektörde yurtdışına yatırım yapmaya başladıklarını görüyorum. REEL SEKTÖR VERİMLİLİĞİ İYİ BİLİYOR Sanayi şirketleriniz var. İhracat yapıyorlar. Merkez Bankası'nın 'İhracat için verimliliği arttırın' önerisi var. Ne diyeceksiniz? Efendim bizim şirketlerimizin 100 yıla yakın tarihi var. Öyle konuları 1980 sonrası kurulanlar bile gayet iyi biliyor artık. Ama Mısır'da kurduğunuz bir tekstil fabrikası hem kur açısından hem gümrük hem üretim maliyetleri açısından Türkiye'ye nazaran avantajlıysa istediğiniz kadar verimliliği arttırın... KARİYER PLANIMDA POLİTİKA YOK Sizi her gördüğümde hitabet sanatınızın geliştiğini fark ediyorum... Bunu politikada değerlendirme gibi bir düşünce var mı? Aslında hitabet sanatı yok. İçimden geldiği gibi konuşuyorum. O sizin olumlu düşünceniz. Politika... Hayır, hayır asla yok. Üniversitede aktif miydiniz siyasette? Her zaman siyasi bir bilincimiz oldu tabi ama ben toplumcu düşüncede bir insandım. Avrupalı bankalara kredilerimizi kıstık Avrupa ve Amerika'nın aldığı önlemler finansal sistemlerindeki krizi bitirebilir mi? Hiç sanmıyorum. En azından benim kanaatim bitmemesi gerektiği yolunda. Bana göre ekonomi bir bütün olarak insan refahını amaçlar, başka bir şeyi amaçlamaz. Yani ben ekonominin spekülasyon amaçlı bir finans piyasasına ihtiyacı olduğunu düşünmüyorum. Tabii ki birçok vadeli işlem, türev ürünler ticaretin ihtiyaçlarından kaynaklanır, buna bir diyeceğim yok. Ancak spekülatif amaçlı işlemlerin, diğer bir deyişle kumarın bir insan ihtiyacı olduğunu düşünmüyorum. Dolayısıyla kumar mahiyetindeki finansal faaliyetlerin hiçbirini etik bulmuyorum. Uluslararası finans sisteminde hala çok ciddi ölçüde kumar eğilimi olduğunu düşünüyorum. Bunu da etik bulmuyorum. Sözleriniz sistemle ilgili çok pozitif olmadığınızı, Avrupa'daki stres testlerinden tatmin olmadığınızı gösteriyor... Peki bu Batılı bankalarla yaptığınız işleri etkiliyor mu? Örneğin İş Bankası'nın fonlarını gözünüzü kapatıp Avrupa'da herhangi bir bankaya emanet edebiliyor musunuz? Hayır... İş Bankası'nın çalışma prensiplerini saptayan çeşitli yöntemlerimiz var bunlara şahsen karar vermiyorum. Ama Avrupa'da veya Amerika'da daha düne kadar çok iyi ilişkiler içinde olduğumuz hatta kendilerinden dış ticaret işlemlerinde, dış borçlanmada önemli destek gördüğümüz bazı bankaları, kredibilitelerini dikkate alarak, limitlemek mecburiyetinde kalıyoruz. Yani biz paramızı veya müşterilerimizin işlerini en güçlü olanlara götürmek mecburiyetindeyiz Dolayısıyla güçlü görmediğimiz bankalara eşyanın tabiatı gereği daha az iş yönlendirdiğimiz kesin. Türk bankaları ya da Hazine dışarıdan borçlanmaya çıktığında çok fazla rağbet görüyor. Nasıl değerlendirelim bunu? Şimdi Batı'da durum o kadar kötü ki göreceli olarak çok daha iyi durumda olan Türk bankalarına yüksek rağbetin olması normal. Bu rağbet yalnızca Türk bankalarına da değil, Türk Hazinesi ve Türk reel sektör firmalarına da var. Türkiye de kendi coğrafyasındaki önemli ülkelerden bir tanesi. Bir de yapılan reformlar artı sağlanan istikrar anlayışı Türkiye'yi birçok gelişmekte olan ülkeye göre avantajlı kılıyor. Türkiye, biz içerden ne kadar eleştirirsek eleştirelim, ne kadar daha iyisini istersek isteyelim ki isteyeceğiz tabii Türkiye'nin daha da gelişmesini isteyeceğiz, ama emsal ülkelerle kıyaslandığında özellikle ekonomi yönetimi açısından çok başarılı bir ülke görüntüsü veriyor. ÖNEMLİ 08.08.2010 Kar ve çıkar odaklı günümüz piyasa ekonomisinde tüm dünyanın ekseni birbiri içine geçmiş durumda. Rusya'nın en büyük yatırımcıları arasında ABD'li şirketler var. Keza New York Borsası'nda en büyük şirket Rus Gazprom. Suudi Prens Al Waleed bin Talal'ın tüm Ortadoğu'ya yayın yapan TV şirketi Rotana Group'un yüzde 10'u, geçen ay Musevi medya imparatoru Rupert Murdoch'a satıldı. Yine aynı Talal'ın Kingdom Holding'i, Musevi yatırımcılarla birlikte Citigroup'ta ortak... Örnekler çoğaltılabilir... Özetle 'eksen kayması' belki de hiç tartışılmaya gerek olmayan bir konu, vakit kaybı... Peki biz hala niye bu tartışmayı yapıyoruz? Türkiye'deki asimetrik siyasi mücadelenin ortaya çıkardığı kara propaganda ürünlerine neden itibar ediyoruz? "Şüphesiz insanoğlu her şeyden çok tartışmaya düşkündür" sözünü doğrulamak için mi? Ersin Özince Atatürk'ün kurduğu, Cumhuriyet Halk Partisi'nin ortak olduğu İş Bankası'nın Genel Müdürü... Bankalar Birliği Genel Başkanı, TÜSİAD üyesi... Eksen kayması konusunda önemli açıklamaları var. Söylenilen kadar, söyleyen de önemli diye düşünüyoruz... SABAH