Bazen piyasalar (mali piyasa) çok iyi gözüktüğünde ekonominin iyi olmayabileceği mümkün olduğu kadar çok iyi bir piyasada ekonominin tam tersi bir durumda olması mümkündür. Bunun Türkiye'deki örnekleri kriz dönemlerinde gayet açık bir şekilde görülmüştür. 1994 krizinin hemen öncesinde ve 2001 likidite krizi öncesi piyasalarımız hareketli, borsa yükselişte, döviz piyasaları baskı altındaydı. Buna mukabil kimsenin görmek istemediği bir şekilde ekonomi, uçurumun kenarındaydı. Bankalar kontrolsüz ve kötü bir şekilde yönetiliyor, Merkez Bankası ve Hazine'nin o dönemki yöneticileri tehlikenin farkında değilmişçesine rahat hareket ediyorlardı. Hükümetler iç ve dış spekülatörlerin oyunlarını ya göremiyorlar ya da karşı koyamıyorlardı. Banka, medya, holding üçgeni Türkiye'nin parasını adeta hortumlayarak bir gecede doların üç kat, faizlerin ise yüzde 8 binler düzeyine yükselmesine yol açtılar. Hemen her bono ve tahvil ihalesinde medyayı da kullanarak Hazine'nin çok yüksek düzeylerde borçlanmasının zeminini hazırladılar. Çok şükür bugün geldiğimiz noktada ne faizleri ne de enflasyonu konuşuyoruz. Piyasalar zaman zaman aşağı dalgalanmalar da yapsa bunu 'ekonomi kötüye gidiyor' diye yorumlamıyoruz. Ama piyasaların özellikle sermaye piyasalarının tedirgin olduğu ve düşüşe geçtiği dönemlerde ilgi çekici ekonomi gelişmeleri ön planda oluyordu. 1994 ve 2001 krizlerinde ilgi çekici bir şekilde otomotiv satışları artmış, bir anlamda bunun piyasaları olumlu etkileyeceği düşünülürken tam tersi etki yapmıştı. Bu sebeple finans piyasalarının büyük düşüşe başlamadan önce reel piyasaların aşırı ısınıp ısınmadığı çok önemli. Son dönemde dünyada ve Türkiye'de otomotiv talebinin aşırı bir biçimde artması, benim aşağı yönlü piyasa dalgalanmasının başlayacağı sinyallerimden bir tanesi. Zira talep, yüksek arzın habercisidir. Yüksek arzlar ise krizin. Gelelim piyasalardaki son duruma. Cuma günü dış piyasalardan gelen sert rüzgarlar İMKB'nin de değer kaybetmesine yol açtı. Neydi dış sebepler; önce Macaristan ekonomi yetkilileri 'Yunanistan'ın durumuna düşmek üzereyiz' açıklamalarıyla Euro/dolar paritesi üzerinde ve borsalarda olumsuz etki yaptılar. ABD tarım dışı istihdam datasının beklentilerin altında gelmesine rağmen bir önceki aya göre oldukça iyi çıkması sonrası faiz artırım beklentileri arttı. Bu iki gelişme, dış borsalarda ciddi kayıplar yaşattı. İçerideyse bir büyük spekülatörün yasaklandığı haberi ve Garanti Bankası'na gelen yabancı satışları endeksi olumsuz etkiledi. Genel bakacak olursak borsalarda ibreler yeniden aşağı dönmek üzere. İMKB endeksi için 52,500-51,700 düşüşün devamı halinde dikkatle takip edilmesi gereken noktalar. FED'den artırım sinyali Cuma günü açıklanan ABD tarım dışı istihdam verilerinin bir önceki aya göre artış göstererek 290 binden 431 bine yükselmesi, işsizlik oranının yüzde 9,9'dan 9,7'ye gerilemesi ABD ekonomisine ilişkin iyimserlikleri artırdı. Hafta içinde açıklanan kesinleşmemiş konut satışlarında artış beklentilerin üstündeydi. Özellikle tarım dışı istihdamdaki artışın istikrarlı bir seyir alması ve işsizlik oranının düşmeye başlaması, FED yetkililerinin faiz artışları için uygun zamanın yaklaştığı yorumlarını yüksek sesle dillendirmeye başlamalarına neden oldu. Özellikle ABD Merkez Bankası Atalanta Başkanı Dennis Lockhart'ın ABD ekonomisinin yeniden faiz artırımını düşünmeye yetecek kadar güçlendiği yönündeki açıklamaları ilgi çekiciydi. Mayıs ayı içinde dolar libor faizlerinin önemli yükselişler yaşaması, bu yöndeki baskıların arttığını gösteriyor. Bir süredir Avrupa borç krizi nedeniyle dolar karşısında gerileyen Euro'ya, bir darbe de ABD ekonomisindeki iyileşmeden yedi. Son dönemlerde tehlikeli sularda hareket eden parite, cuma günü 1,2110 seviyesini aşağı kırarak 1,19'a kadar geriledi. Bu, Euro/dolar paritesinin yeni bir düşüş dalgasına başladığı anlamına geliyor. Şartlarda çok önemli bir değişiklik olmazsa sonbaharda ibre daha da aşağıları gösterecek gibi gözüküyor. Mayıs ayındaki bir analizimizde belirttiğimiz gibi Euro, 0,82 dolara doğru adım adım ilerliyor. selim ışıklar-zaman