Avrupalılar bu günlerde bu soruyu daha fazla sorar oldular. "Lehman'ın batmasına izin verilmemeliydi" diyenlerin sayısı artıyor. Ya da ben bu yöndeki yorumları daha fazla duyar oldum. Gerçi "Amerika, Lehman'ın batmasına ekonomik değil ‘başka nedenlerle' göz yumdu. Yoksa diğerleri gibi kurtarırdı" diyenler de var. Rivayete göre Lehman'da Rus oligarkların paraları park etmişti ve Rusya'ya gözdağı vermek için bu banka kurtarılmadı. Bu, işin kanıtlayamayacağımız söylenti boyutu. Avrupalıların bu konuyu daha sık tartışır olmalarının nedeni Amerika'nın bundan 1.5 yıl önce yaşadığı o karar anına yaklaşmakta olmaları. Hata yapıldığı düşünülüyor Eğer Yunanistan batarsa bütün yatırımcılar ilk etapta yüz milyarlarca euroluk Portekiz kağıtlarını boşaltmak için hücum edecekler. Ardından sıra 1.5 trilyon euro borcu olan İspanya'nın kağıtlarına gelecek, daha sonra bu furyadan 2 trilyon euronun üzerinde borcu olan İtalya payını alacak. Tabloyu düşünsenize tüm bu ülkelerin piyasada dolaşan tahvillerinin fiyatı hızla düşmüş ve değersiz birer kağıda dönüşmüşler. Bir de portföylerinde yüz milyarlarca euroluk bu tahvillerden bulunduran Avrupa bankalarının halini düşünün. Bu tablonun sonunda nice dev Alman ve Fransız bankası batmasa bile çok acı çeker. İşte bu senaryo nedeniyle şu anda daha çok sayıda Avrupalı "Her ne şart altında olursa olsun hiçbir bankanın batmasına izin verilmesin" diyor. İşte bu nedenle bugün daha fazla Avrupalı ABD'nin bundan 1.5 yıl önce Lehman'ın batmasına izin vermekle hata yaptığını düşünüyor. Bundan 10 yıl önce bize "Verimsiz ve sorunlu banakların yaşamasına izin vermeyin, bırakın batsınlar" diyen Batı'da şimdi yükselen değer "Hiçbir bankanın batmasına izin verilmemesi." Otoriteler bu bankaların hayatlarını sürdürmelerine göz yumsunlar, destek olsunlar, kriz atlatıldığında bu bankalara dönüp faturayı kesip, gerekli düzenlemeleri ve değişiklikleri yaptırsınlar. Gerekiyorsa devlet bu bankalara ortak olsun ya da yönetimlerine girsin. Ama bunun için önce kriz dönemlerinde bankalara koşulsuz destek sağlansın, tam garanti verilsin. Birçok banka batma noktasına gelebilir Bir yönüyle doğru bir yaklaşım. Çünkü finansal istikrarı sağlamadan ekonomik istikrarı sağlamak mümkün değil. BDDK Başkanı'nın Bankalar Birliği Genel Kurulu'nda mealen dediği gibi "Her şeyin başı finansal istikrar." O olmayınca ne fiyat istikrarı ne de ekonomik istikrar oluyor. Hatırlayalım, 2001 krizinde bizde ortalığın yatışmasını sağlayan adım hükümetin tüm banka yükümlülüklerine verdiği sınırsız garanti olmuştur. Üstelik sadece Başbakan Bülent Ecevit'in ağzından çıkan bir sözdü bu, yasal altyapısı bile yoktu. Ama işe yaradı. Bu tartışmadan yola çıkarak Avrupalıların hem bankalara hem de Yunanistan gibi ülkelere tam destek vermesi gerektiği söylenebilir mi? Yani Yunanistan'ın ve hiçbir euro bölgesi üyesinin borçlarını zamanında ödeyemeyecek duruma düşmelerine izin verilmesin. Verilirse ne olur? Yukarıdaki Yunanistan ile başlayıp, Portekiz, İspanya ve İtalya devam eden zincir aynen gerçekleşir ve birçok Alman ve Fransız bankası batma noktasına gelebilir. İşte mesela Almanya şimdi vermekten kaçındığı desteğin daha da fazlasını o zaman sınırsız garanti şeklinde ülkesinin bankalarını kurtarmak için vermek zorunda kalır.SERVET YILDIRIM-REFERANS