Mine Zeybekoğulları / Ekonomist Global kriz döneminde Türk bankalarının dikkat çeken başarılı performansı Türkiye ile sınırlı kalmadı ve bankalar yurt dışında da krizi fırsata çevirdi. Türkiye’de bankacılık sistemi global krizi hiç fire vermeden ve yüksek karlılıklarla atlatırken, bankalar aynı dönemde yurt dışında da başarılı sonuçlar elde etmeyi başardı. Faaliyet gösterdikleri ülkelerde çok sayıda yabancı rakipleri kriz nedeniyle darbe alırken, Türk bankaları 2009’da yurt dışı iştirakleri ve şubelerinde de birçok alanda yükselen bir grafik yakalayabildiler. Bazı ülkelerde iş hacimlerinde düşüşler yaşanmasına rağmen, bankaların verdiği bilgilere göre, çoğu ülkede faaliyetlerinin krizden etkilenme düzeyi çok düşük. Buna karşılık, büyüme ve karlılıklarda yakalanan artışlar dikkat çekiyor. Geçen haftaki haberimizde Türk bankalarının yurt dışında büyüme plan ve hedeflerini aktardıktan sonra, bu hafta bankaların yabancı ülkelerdeki mevcut faaliyetleri ve global kriz dönemindeki performanslarına büyüteç tutuyoruz. Aldığımız bilgiler gösteriyor ki, global krizin yoğun olarak yaşanmaya devam ettiği 2009 yılında yurt dışı iştirakler ve şubelerde elde edilen sonuçlar, bankaların yabancı ülkelerde artan büyüme isteğine cesaret verecek nitelikte. 15.4 milyon Euro kar Yapı Kredi’nin 1988 yılında temsilcilik ofisi olarak kurulan Rusya’daki iştiraki Yapı Kredi Moskova, aynı zamanda 1993 yılında lisans alarak Rusya’da bankacılık faaliyetlerine başlayan ilk Türk bankası olma özelliğine sahip. Yapı Kredi Moskova ile bin 500’ün üzerinde aktif müşteriye hizmet verilirken, 2009 yılsonu itibarıyla bankanın aktifleri 200 milyon dolar olarak gerçekleşti. Şu anda Hollanda perakende bankacılık pazarında ise 17 binin üzerinde müşteriye tasarruf ve mevduat ürünleri sunulurken, bin 500’ün üzerinde kurumsal, 990 KOBİ ve 21 bini aşan bireysel müşteriye hizmet veriliyor. 2009 yılındaki zorlu ekonomik koşullara rağmen Yapı Kredi Hollanda’nın net karının 2008 yılına göre yüzde 6 artarak 15.4 milyon Euro’ya ulaştığı kaydediliyor. Ayrıca, dış ticaret finansmanın ve hazine ürünlerinin pazarlama faaliyetlerinin “2009 yılındaki başarılı finansal sonuçlara önemli katkılar sağladığı ve bu katkının 2010 yılında daha da artmasının beklendiği” ifade ediliyor. Yapılan açıklamaya göre, strateji gereği ağırlıklı olarak Türk şirketleri ve Türkiye ile iş yapan Rus ve diğer yabancı şirketler ile çalışıldığı için, “Global krizin olumsuz etkileri az da olsa Yapı Kredi Moskova olarak gördük” deniliyor. Azerbaycan’da ise global krizin tersine ülke ekonomisinin 2009 yılında yüzde 9.1 büyüme yakaladığı ve 7 milyar 200 milyon dolar dış ticaret fazlası verdiğine dikkat çekilerek, bankacılık sektöründe keskin hareketlerin söz konusu olmadığı belirtiliyor. Ayrıca, “Burada faaliyet gösteren Türk şirketlerinin hedef kitlemiz içerisinde yer aldığını ve bu firmaların da ilk tercihlerinin bankamız olduğunu söyleyebiliriz” açıklaması yapılıyor. Aktif büyüklük ikiye katladı 2009 yılı sonu itibarıyla Garanti Bankası, Romanya’da 51 şube ve 83 ATM ile ülkenin yüzde 80’inden fazlasını kapsayan bir coğrafyada bireysel, KOBİ, ticari ve kurumsal olmak üzere tüm segmentlerde hizmet veriyor. Verilen bilgiye göre, Garanti’nin, Romanya’da 2009 sonunda ulaştığı aktif büyüklük 821 milyon Euro ve bu da yüzde 1’in üzerinde bir pazar payına işaret ediyor. Kredilerin bilanço büyüklüğünün önemli bir payını oluşturduğu belirtilen toplam krediler de aynı dönem itibarıyla 539 milyon Euro’ya ulaşmış durumda. Bonus Card ile Romanya’nın “ilk uluslararası çipli ödül programı”na sahip kartını pazara sunan Garanti, internet bankacılığı alanında da pazarda önemli bir rol üstleniyor. Global kriz de Romanya operasyonlarını olumsuz etkilememiş. 2009’da aktif büyüklüğün “neredeyse iki katına” çıkarıldığı aktarılarak, şöyle devam ediliyor: “Global krize rağmen büyüme yönünde geçtiğimiz yılı oldukça iyi değerlendirdi. Türk müşterilerimizle olan yakın ilişkilerimiz kriz döneminde de artarak devam etti ve özellikle mevduat açısından çalıştığımız birçok Türk bireysel ve kurumsal müşterimiz bulunuyor. Bunda krizin yarattığı bir etkilenmeden söz etmenin yanı sıra müşterilerimize sunduğumuz hizmetin kalitesinin de son derece etkili olduğunu düşünüyoruz.” Mevduatta aktif Akbank, Hollanda’da yüzde 100 iştiraki olan merkezi Amsterdam’daki Akbank N.V ile faaliyet gösteriyor. 2001’de kurulan banka, Londra ve Almanya Essen’de bulunan şubeleri aracılığıyla, kurumsal ve bireysel bankacılık, özel bankacılık, Hazine işlemleri ve ticaret finansmanı alanlarında faaliyet gösteriyor. Ayrıca İngiliz, Alman ve Hollandalı müşterilere mevduat hizmeti de veren Akbank N.V.’nin sermayesi yaklaşık 400 milyon Euro iken, konsolide aktif büyüklüğü 2009 yıl sonu itibariyle yaklaşık 3.4 milyar Euro seviyesinde. Akbank N.V.’nin yüzde 100 iştiraki, Akbank’ın dolaylı iştiraki Akbank AG’nin ana faaliyet alanları ise kurumsal bankacılık hizmetleri ve özellikle Avrupa Birliği ve Türkiye arasında ticari faaliyette bulunan müşterilere dış ticaret finansmanı hizmetleri olarak sıralanıyor. Akbank AG’nin ülkede kurumsal mevduat pazarında da aktif olduğu belirtilirken, bankanın toplam aktif büyüklüğü 2009 yıl sonu itibariyle 1.2 milyar Euro olarak kaydediliyor. Akbank’ın faaliyetlerine Mart 2001’de başlayan Malta şubesinin toplam aktif büyüklüğü ise yine geçen yıl sonu itibariyle yaklaşık 8.2 milyar Euro. Akbank, geçen yıl aralık ayında faaliyetlerine başlayan Akbank (Dubai) Limited’le de satın alma ve birleşmelerde aracılık, halka arz ve Türk şirketlerinin farklı borsalarda kote edilmesi gibi konularda faaliyet göstermeye başladı. Açılan Dubai ofisi ile Dubai Uluslararası Finans Merkezi’nde faaliyet gösteren ilk Türk bankası da olan Akbank, özellikle Körfez bölgesi ülkeleriyle ilişkilerin geliştirilmesine katkıda bulunması beklenen ofis aracılığıyla yatırım bankacılığı alanında da danışmanlık hizmetleri verecek. Kredilerde yüzde 85 artış Ziraat Bankası, 2009’da yurt dışı iştirakleri ve şubelerinde birçok alanda yüzde 10’un artışlar kaydetti. Banka şu anda iştirakleri ve şubeler aracılığıyla faaliyet gösterdiği 17 ülkede yerel düzenlemeler ve lisanslara bağlı olarak, mevduat kabulü, para transferleri ve kredi işlemleri başta olmak üzere kurumsal ve ticari bankacılık, bireysel bankacılık ve dış ticaretin finansmanına ilişkin ürün ve hizmetler sunuyor. Bankadan verilen bilgiye göre, “2009 sonu itibariyle yurtdışı şubelerinde bir önceki yıla göre mevduatta yüzde 32, kredilerde yüzde 85, dönem karında yüzde 18 ve aktif toplamında yüzde 17” oranında artış kaydedildi. “Genel olarak, küresel krizin etkilerinin hissedildiği 2009 yılı boyunca, banka birimlerine gösterilen ilginin arttığı gözlemlenmiş olup, bu sayede yurt dışı teşkilatımız faaliyetlerine aralıksız devam etmiş ve karlılıklarını sürdürmüşlerdir” denilirken; aynı dönem itibariyle, banka iştiraklerinin aktif toplamının da dolar bazında bir önceki yıla göre yüzde 14, mevduat tutarının yüzde 16, kredi hacminin yüzde 18 oranında artış gösterdiği aktarılıyor. Yüksek likidite imkanı Vakıfbank’ın ana faaliyet konusu uluslararası ticaretin finansmanı olan Avusturya’da kurulu iştiraki Vakıfbank International AG’nin aktif büyüklüğü 2009 yılı sonu itibariyle 250 milyon Euro, toplam mevduatları 400 milyon Euro, toplam kredileri ise 250 milyon Euro tutarında. Vakıfbank’ın New York şubesinin aktif büyüklüğü de yaklaşık 1 milyar dolar olarak aktarılıyor. Bankanın Bahreyn şubesi off-shore lisansıyla sadece Türkiye’de yerleşik müşterilerin off-shore bankacılık faaliyetlerine aracılık ediyor. Bankadan yapılan açıklamaya göre, Vakıfbank International AG ve New York şubesi, global krizin doğrudan etkilediği alanlarda faaliyet göstermemeleri ve mortgage türevleri gibi kriz sonrasında toksik varlık olarak adlandırılan çeşitli enstrümanlara yatırım yapmamaları nedeniyle krizden olumsuz etkilenmediler. Açıklamada, “VakıfBank International AG, sadık bireysel müşteri portföyü sayesinde sahip olduğu yüksek likidite imkanıyla global krizden etkilenmedi ve istikrarlı büyüme trendini sürdürdü” deniyor. Arnavutluk taksitli kartla tanıştı Aktif Bank, yurtdışı iştiraki olan Banka Kombetare Tregtare (BKT) ile Arnavutluk’ta en büyük ikinci banka konumunda. Aktif Bank Genel Müdürü Önder Halisdemir, BKT’nin faaliyet gösterdiği ülkelerde klasik şube bankacılığı ve alternatif dağıtım kanallarının tüm öğeleri ile pazarda yer aldığını ifade ederken, özellikle bireysel bankacılıkta Arnavutluk piyasasına taksitli kredi kartı dahil pek çok yeni ürün kazandırdıklarını aktarıyor. 2008 sonu itibariyle aktif büyüklüğü yaklaşık 1.2 milyar dolar olan BKT’nın, mevduat toplamı 1 milyar 47 milyon dolar ve nakdi kredileri 385.8 milyon dolar düzeyinde. Krizin başladığı 2008 Eylül ile 2009 Eylül dönemleri kıyaslamasında da bankanın aktif büyüklük, krediler ve mevduatta pazar paylarını artırdığı kaydediliyor. Verilen bilgiye göre, söz konusu dönemler itibariyle BKT’nin pazar payı aktif büyüklükte yüzde 12.9’dan yüzde 13.7’ye, kredilerde yüzde 8.7’den yüzde 9.7’ye, mevduatta yüzde 14.8’den yüzde 15.5’e yükseldi. Önder Halisdemir, 2009 yılında Arnavutluk ve Kosova’nın global krizden olumsuz anlamda etkilenmemiş olması ve ekonomide bir çalkantı olmamasının, kendilerini de özel tedbirler uygulamaya koymaya yöneltmediğini söylüyor. ////////////////////////////////// İşbank GmbH’de yüksek büyüme hızı Almanya’da kurulu iştiraki İşbank GmbH ve yurt dışında faaliyet gösteren şubelerinde, kurumsal, ticari ve bireysel olmak üzere her türlü bankacılık hizmetini sağlayan İş Bankası’nın Şangay Temsilciliği ise, İş Bankası’nın ülkedeki bankalarla ilişkilerinin geliştirilmesine yönelik çalışmalar yürütüyor. 2009 yılında küresel ekonomide yaşanan küçülmenin Türkiye’nin dış ticaret ortakları arasında yer alan bir kısım ülkelerle olan ithalat ve ihracat işlem hacminin azalmasına neden olduğunu belirten İş Bankası Genel Müdür Yardımcısı Aykut Demiray, ayrıca dünya genelinde artan işsizliğin uluslararası havale trafiğini olumsuz etkilediğini belirtiyor. 2009 yılında uluslararası operasyonlarda genel olarak bir miktar daralma yaşandığı söyleyen Demiray, İş Bankası’nın yurt dışı teşkilatının ise “global krizden pek fazla etkilenmediğini ve 2009 yılını da iyi neticeler alarak tamamladığını” ifade ediyor. Demiray, “İşbank GmbH 2009 yılında yüksek bir büyüme hızı gerçekleştirmiştir. Bu durumun nedenleri arasında, söz konusu ülkelerde yaşayan Türklerin, iştirakimize daha fazla teveccüh göstermesinin de etkili olduğunu düşünüyorum” diyor. /////////////////////////////////////////////////// “Krizi fırsata çevirdik” Halkbank, KKTC’de bulunan şubelerinde, sahip olduğu lisans doğrultusunda şu an her türlü bankacılık hizmetini verebiliyor. Bankanın Bahreyn’deki şubesinde de mevduat işlemleri, nakit ve gayri nakit kredi kullandırımı, Hazine işlemleri ve repo işlemleri gerçekleştirilirken; özellikle ticari ve kurumsal şirketlere yönelik orta ve uzun vadeli işletme, yatırım ve sendikasyon kredileri kullandırılabildiği aktarılıyor. Almanya’da bulunan finansal hizmetler şubeleri ise havalelere aracılık ediyor ve ödeme ağırlıklı faaliyetlerini sürdürüyor. Halkbank’ın KKTC’de 2009 sonu itibariyle toplam kredi büyüklüğü 14.8 milyar lira, toplam mevduat büyüklüğü 87.7 milyar liraya ulaştı. Halkbank Hazine Yönetimi ve Uluslararası Bankacılık Genel Müdür Yardımcısı Süleyman Aslan, “Bu hacimle KKTC’deki diğer banka şubeleri içinde mevduatta yüzde 5.1, kredilerde ise yüzde 2.4 paya sahibiz” diyor. Bahreyn şubesinin kredi ve mevduat büyüklüğü hacmi yaklaşık 3.8 milyar dolar olan Halkbank, bu büyüklükle Bahreyn’de faaliyette gösteren Türk bankaları arasında dördüncü sırada bulunuyor. Aslan’ın verdiği bilgiye göre, Halkbank Almanya’da bulunan üç şubesinin havaleler ve ödemelerde ulaştığı seviye sonucunda Türk bankaları arasında üçüncü sırada yer alıyor. Global krizin etkilerini genel anlamda Türk bankacılık sektörünün fırsata çevirdiğini düşündüklerini söyleyen Aslan, Halkbank olarak da “Ekonomik krizin etkilerini KKTC ve Bahreyn’de oluşan rakamsal büyüklüklerde yarattığımız pozitif gelişme ile fırsata çevirdik” diyor. Krizin Avrupa’da daha çok hissedilmesinden dolayı Almanya’daki şubelerde krizin olumsuz etkilerini biraz daha fazla gördüklerini belirten Aslan, özellikle burada yaşayan vatandaşların gelirlerindeki düşüşten ve gelirlerinin daha büyük bölümünü işsizlik korkusuyla likit tutma eğiliminden dolayı şubelerin işlem hacminde kısmi gerilemeler yaşadıklarını aktarıyor.