2008 ve 2009’da neler oldu? 2008, bankacılık sisteminin tıkandığı, finansal sistemin çökme noktasına geldiği bir yıldı. 2009 finansal piyasalarda yaşanan krizin ve kredi piyasalarındaki kilitlenmenin reel sektörü uçurumdan yuvarladığı bir yıldı. 2009’a krizin etkilerini hafifletmek amacıyla merkez bankaları ve hükümetlerin devreye soktuğu ultra gevşek parasal ve mali önlemler damgasını vurdu. Olağanüstü kriz karşısında devreye sokulan olağanüstü önlemlerin reel sektör üzerindeki olumlu etkileri 2009’un ikinci yarısından sonra hissedilmeye başladı. Ekonomik toparlanma özellikle geçen yılın son çeyreğinde kuvvetlenmeye başladı. Dünya ekonomisi 2010 yılını zayıf da olsa büyüyerek geçirecek. 2010’A DAMGA VURABİLECEK KONULAR 1. Dünya ekonomisinin yüzde 4 civarında büyümesini bekliyoruz. Ancak gelişmiş ve gelişmekte olan ekonomilerin ciddi şekilde ayrışacağını düşünüyoruz. Gelişmiş ekonomilerdeki büyümenin yüzde 2 ile sınırlı kalmasını, gelişmekte olan ekonomilerin ise yüzde 6.4 civarında büyümesini bekliyoruz. 2. Benzer ayrışmanın gelişmiş ekonomiler içerisinde de yaşanacağını tahmin ediyoruz. Bu bağlamda ABD ekonomisinin 2010 yılında yüzde 2.8 civarında büyümesini; İngiltere, Avrupa ve Japonya’daki ekonomik büyümeninse sırasıyla yüzde 1.2, 1.1 ve 1.5’le sınırlı kalmasını öngörüyoruz. Gelişmiş ekonomiler arasında yaşanmasını beklediğimiz büyüme ayrışmasının para politikaları üzerinden döviz piyasaları üzerinde ciddi şekilde etkili olacağını tahmin ediyoruz. 3. 2010 yılı boyunca ağırlığı hissettireceğini düşündüğümüz bir diğer konu da kamu borçlarındaki artış. Hatırlanacak olursa, 2008 ve 2009 yılında özel sektör şirketlerinin batık haberleri piyasalarda ciddi çalkantılara neden oluyordu. Yatırım bankaları, bankalar, sigorta şirketleri, otomotivciler devlet destekleriyle yaşamlarını sürdürebildi. 2008 ve 2009 yılında özel sektörü ayakta tutmak için devreye sokulan dev kurtarma paketleri 2010 yılında kamu sektöründe ciddi problemler yaşanmasına neden oluyor. Bir yanda ekonomik daralmayla azalan vergi gelirleri diğer yanda teşvik paketleriyle patlayan harcamalar dünya genelinde kamunun borçlanma ihtiyacını ciddi şekilde artırarak önce akım problemine dönüştü. Akım probleminden kastımız hızla artan bütçe açıkları. Bugünün akım problemi de önümüzdeki yıllarda borç stoklarının sert bir şekilde yükselmesine yol açarak stok problemine dönüşecek gibi görünüyor. Stok probleminden kastımız ise kamu borçlarının milli gelire oranı. Stok probleminden kastımız ise kamu borçlarının milli gelire oranındaki hızlı artış. Dubai, Yunanistan, İspanya, İtalya, Portekiz’den son gelen haberler bu beklentilerimizi haklı çıkarıyor. 4. Yıla damgasını vurmasını beklediğimiz bir diğer konu da döviz piyasaları. Bu yıl özellikle euro/dolar ve dolar/yen paritesindeki sert hareketlerin emtialardan hisselere kadar tüm piyasalar üzerinde etkili olmasını bekliyoruz. 2010 İÇİN PİYASA BEKLENTİLERİMİZ * Gerek ekonomik büyüme gerekse kredi piyasalarındaki toparlanmanın etkisiyle 2010 sonu kapanışlarının 2009 yılına kıyasla çok daha iyi olmasını bekliyoruz. Ancak ara dönemin 2009’a pek benzemesini beklemiyoruz. Hatırlanacak olursa, piyasalardaki ralli 2009’un mart başında başlamış ve birkaç mola yılın bütününde devam etmişti. 2010, bu bağlamda 2009’a kıyasla çok daha zor geçecek. Gerek kamu borcu problemleri, gerek yılın sonlarına doğru yaşanmasını beklediğimiz ekonomik aktivitedeki gevşeme, gerekse merkez bankalarının parasal sıkılaştırma yönünde vermelerini beklediğimiz sinyaller 2010 yılı boyunca piyasalarda zaman zaman sert çalkantılara yol açacaktır. * Bu nedenle de piyasalarda yılın ikinci yarısına kadar belirgin bir yukarı trend oluşmasını beklemiyoruz. Hatta 10 bin 100 seviyelerinde bulunan Dow Jones endeksinde yılın ilk yarısı içinde 9 bin 300’lü seviyelere kadar geri çekilme bekliyoruz. * Özetle 2010 yılının ilk yarısında piyasalarda çalkantılı bir seyir bekliyoruz. Ana yönünse aşağı yönde olacağını öngörüyoruz. Bu süreçte Dow Jones’un 9 bin 300’lere kadar düşüş yaşaması olasılığının bir hayli yüksek olduğunu düşünüyoruz. Gene yılın ilk yarısı içinde dolardaki kuvvetlenme eğiliminin devam edeceğini tahmin ediyoruz. Hem risk iştahındaki bozulma hem de ABD ekonomisinin Avrupa ekonomilerine kıyasla daha hızlı toparlanacak olmasına paralel olarak paritenin dolar lehine 1.25’lere kadar gerilemesini bekliyoruz. * Benzer şekilde yılın ilk yarısında petrol fiyatlarının 65 dolara kadar düşeceğini tahmin ediyoruz. * Yılın ikinci yarısında ise piyasalarda belirgin bir yükseliş trendinin başlamasını ve 2010 kapanışlarının 2009 kapanışlarına kıyasla daha iyi olmasını bekliyoruz. Yıl sonunda petrol fiyatlarını 90 dolar, Dow Jones’u 11 bin 500 düzeylerinde, euro/dolar paritesini ise 1.48-1.52 aralığında öngörüyoruz. İMKB-100’un ise yılı 60 bin düzeylerine rahatlıkla ulaşacağını tahmin ediyoruz. ERKİN ŞAHİNÖZ / PARA DERGİSİ