Dünyanın en büyük fonlarından Fidelity Magellan Fonu’nun başındayken sağladığı inanılmaz başarı ile piyasaların tanıdığı Peter Lynch, şirketlerin kar paylarına değinirken, “Eğer bir hisse senedini temettüsü için alacaksanız, kuruluşun bu temettüyü durgunluk ve kriz dönemlerinde ödeyip ödemediğini araştırın” diyor. Lynch’in bakışı ile İMKB şirketlerini değerlendirdiğimizde hiç de iç açıcı bir görüntüyle karşılaşmıyoruz. Ekonomideki daralma ve krizde şirketler, ortaya çıkan nakit ve yeni sermaye ihtiyacını karşılamak için ortaklara başvuruyor. Özellikle kriz yıllarında bu durum ortaya çıkıyor. Şirket bazında istisnalar yaşanmakla birlikte genel tablo değişmiyor. Firmalar satış ve karlılıkları düştüğünde, işletme giderlerini karşılamakta zorlanınca, ortaya çıkan sermaye ihtiyacını karşılamak üzere ortaklara başvuruyor. 2001’de, ‘Bedelli sermaye artırımı/nakit temettü’ oranı yüzde 152 oldu. Aynı görünüm krizin etkilerinin devam ettiği 2002 yılında da biraz gerilese de yüzde 93 olarak gerçekleşti. 2008 yılına kadar yüzde 10-40 arasında seyreden bu oranlama yine bir kriz yılı olan 2008 yılında tekrar yüzde 53 olarak gerçekleşti. İşletme ihtiyacı karşılandı 2003-2007 yılları arası ekonominin büyüdüğü buna paralel olarak şirket satış ve karlarının arttığı yıllar. Yine şirketlerin sermaye ihtiyacı oldu. Şirketler ekonomik büyümeden payını alıp işletme ihtiyacını karşıladı. Ancak bu defa da yeni yatırım ihtiyacı ortaya çıktı. Bu yine önemli ölçüde mevcut ortaklardan karşılandı. Ancak 2003-2007 yılları arasında yükselen karlara bağlı olarak ödenen temettü arttığı için ‘Bedelli sermaye artırımı/nakit temettü’ oranı düştü. Fiyatı nominal değerinin altına gerileyen şirketlerin bedelli sermaye artırımına yatırımcılar mesafeli kalınca SPK sermaye azaltımı prosedürünü düzenlemek zorunda kaldı. Bu düzenlemeyle şirketlerin sermayesini azaltarak hisse fiyatını nominal değerinin üstüne çıkarılması ve yatırımcıların bedelli sermaye artırımına katılması sağlandı. Geçen yıl krizin dip yapıp ekonomilerin toparlanmaya başlaması sonrası tekrar oranların yüzde 20’ye çekilmesi hiç de sürpriz değil. Türkiye’de tarihin en düşük faizleri yaşanırken, düşük enflasyon ortamında temettünün borsa performansı üzerinde etkisi büyüyor. Yatırımcı hisselerin temettü verimliliğini takip etmeli. Zeynep Aktaş / Milliyet