ESİN ÇETİNEL Türkiye ve dünyada faizde aşağı gidilebilecek bir yer kalmadığını söyleyen İş Bankası Genel Müdür Yardımcısı Aykut Demiray, 2010 ortalarından itibaren yönün yukarı olabileceğini vurguladı. Demiray, “Faiz oranları bir süre stabil kalacak. 2010 ortalarından itibaren yön yukarı olacak gibi görünüyor. Ama ben Merkez Bankası’nın faizde çok yüksek artış yapmasını beklemiyorum. Biraz artabilir ama mesela mevduat ve bono faizlerinde artık yüzde 15’leri görmeyeceğiz” dedi. Aralıkta faiz yükselir Her yıl olduğu gibi bu yıl da aralık ayında bankaların bilançolarını kuvvetlendirmek için mevduat faizlerinde sınırlı da olsa artırıma gidebileceğini vurgulayan Demiray, yılın son ayında büyük tutarlı mevduatlara uygulanan faiz oranlarının yüzde 10-11’lere ulaşabileceğini söyledi. Türkiye’de faiz oranlarının Merkez Bankası’ndan bağımsız artabileceğini de vurgulayan Demiray bu konuda şunları söyledi: “Hem dünyada hem Türkiye’de faizin aşağı fazla gidecek yeri kalmadı. Merkez Bankası’nın son açıklamasında da faizin bir süre stabil olacağı vurgulanıyor. Dünyada olduğu gibi Türkiye’de de faizler artabilir. Merkez Bankası’nın faiz artırımından bağımsız olarak da yükselebilir. Ancak ben Merkez Bankası’nın yüksek oranlı bir faiz artırımı yapmasını beklemiyorum. Biraz artabilir ama mesela bono ve mevduat faizlerinde artık yüzde 15’i görmek çok kolay değil. Tabii ekonomide toparlanmanın ilk ışıkları ile birlikte faizlerin kontrol edilmesi gerekecek.” Türkiye’nin önümüzdeki dönem IMF ile yapabileceği bir anlaşmanın önemli olduğuna da işaret eden Demiray, “Türkiye’ye ne kadar yabancı sermaye gelecek. IMF anlaşması olacak mı olmayacak mı Türkiye açısından önümüzdeki dönemin en önemli belirleyicileri bunlar olacak. IMF anlaşması çok önemli. Ve IMF anlaşması imkan olarak önümüzde duruyor. Evet anlaşma çok uzadı. IMF anlaşması yapılsın diyenlerdenim. Hala da diyorum” değerlendirmesinde bulundu. Sendikasyon faizi 1’e iner İş Bankası’nın 2010 mayısında bir yıl vadeli dış kredisinde (sendikasyon) vadenin dolduğunu ve yenileneceğini hatırlatan Demiray, bu piyasaya ilişkin beklentilerini ise şöyle özetledi: “Sendikasyonda en düşük faizli krediyi krizden önce Temmuz 2007’de libor artı yüzde 0.4750 faizle almıştık. Bu yıl krizde ise faiz yüzde 2.5’lara kadar yükseldi. Biz mayıs ayında vadesi dolan sendikasyon kredimizi yenilediğimizde yeniden libor artı yüzde 1’leri deneyeceğiz gibi geliyor. Biraz daha rahatlama var bu piyasalarda. Buna karşın daha uzun vadeli kredi temin ettiğimiz seküritizasyon piyasası hala açılmadı.” Dünyada faiz artışı başladı Dünyada küçük ekonomilerde faiz artırım sinyallerinin güçlendiğine de dikkat çeken Demiray, “Şimdi herkes faiz artırımı ne zaman olacak diye soruyor. Norveç, İsrail, Avustralya zorunlu karşılıklarını artırmış. Şimdi faiz artışı yapması bekleniyor. Ancak bu ülkelerin büyüklüğü itibarıyla etkileri az oldu. Hindistan’ın ise önümüzdeki günlerde faiz artıracağı konuşuluyor” bilgisi verdi. ABD 2010 ortası faiz artırır Global piyasalardaki toparlanmanın beklenenden yavaş gerçekleştiğini bu yüzden faiz artırımının 2010 ortalarından sonra gelebileceğini söyleyen Aykut Demiray şu değerlendirmede bulundu: “Dünyada yavaş yavaş faiz indirerek ve likidite enjekte ederek uygulanan tedbirler belirli sonuçlar verdi. Bunun bir süre daha devam etmesi gerekiyor. Çünkü göstergeler o yönde. İyileşme her yerde düşünüldüğünden daha yavaş gerçekleşiyor. Ancak bir noktadan sonra faizlerin artırılması lazım. Ama ne zaman? Herkesin sorduğu soru bu. Eğer zamanından önce faizler artırılacak olursa bugüne kadar alınan tedbirler boşa gider ve ekonomi ikinci bir dibe sürüklenebilir. Yok eğer geç yapılırsa yüksek enflasyon olur gibi bir düşünce var. Ama bana sorarsanız 2010 ortalarını geçtikten sonra ABD ve Avrupa’da faiz artışı görme ihtimalimiz kuvvetli.” Dolar 2010’da ancak 1.60 olur Getirilerin düştüğü bu ortamda yatırımcıların risk tercihi ve ihtiyaçlarına göre portföy oluşturmaları gerektiği uyarısında da bulunan Demiray şunları söyledi: “Yatırımcı bu dönem ne yapacak. Düşük riskli olanlar için daha az getiriye razı olup mevduat, sabit getirili enstrümanlar (bono tahvil gibi) enstürmanlarda kalacaklar. Yüksek riskli yatırım yapmak isteyenler ise borsa, altın ki bence artık bu seviyeden portföylere girmemesi gerekiyor çok riski ve düşük miktarda da olsa döviz bulundurmalı. Ancak en karamsarların bile 2010 yılı dolar tahmini 1.55-1.60 TL’yi geçmiyor. Şayet IMF anlaşması imzalanırsa daha aşağı da inebilir. Yani dövizde de aslında çok fazla bir beklenti bulunmuyor. Bononun riskten arındırılmış getirisi çok düştüğü için yabancının bono talebi son dönemde azaldı. Ama unutmayın ki bu döviz kurlarında bir patlama yaratmadı.” Krizin bitiş sinyali ABD istihdam verisi Global ekonomilerde toparlanmanın en önemli işaretinin yine ABD’den geleceğine dikkat çeken İş Bankası Genel Müdür Yardımcısı Aykut Demiray bu konuda şunları söyledi; “Kanaatimce bu işin çözülmesi için tek bir gösterge olacak. Bunun için ABD’deki tarım dışı istihdam verilerinin olumluya dönmesi ve bunun kalıcı olması ve teyid edilmesi krizden çıkışın en önemli işareti olacak. Geri kalan herşey ikincil önemdedir. Ancak henüz orada iyileşme olduğundan bahsedemeyiz.” Bu (yandaki) karikatür aslında durumu çok güzel özetliyor. İşsizlik oturuyor uçağın üzerine ve pilot ise ‘galiba havalanıyoruz’ diyor. Ama düzelme bir türlü olamıyor çünkü ABD’deki tarım dışı işsizlik çok önemli bir faktör olarak uçağın üstüne oturuyor. RADİKAL