Bu parayı dünya parası yapan ülkeler arasında imzalanmış bir anlaşma değil, piyasaların soğuk gerçeğidir. Bütün dünyanın dolardan şikayetine rağmen, onun yerine geçebilecek bir para ufukta görünmüyor. Mesela, Avrupa'nın resmi dövizi Euro bütün cazibesine rağmen, doları ikame etmede ciddi handikaplara sahip. Şöyle ki, AB ülkelerinin müşterek bir hazinesi yok. Bunun yerine, tam 27 üye ülkenin birbirinden bağımsız faaliyet gösteren ve kendi ülkesinin menfaatine göre kararlar alan hazineleri var. Dolayısıyla, Euro'ya veya Euro kağıtlarına yatırım yapan ülkelerin 27 ülkenin finans politikasını ayrı ayrı izlemesi gerekir ki bu da pratikte uygulanabilir bir iş değil. Öte yandan, doları herkesin parası yapan ve dünyanın dört köşesinde, 24 saat işleyen muazzam bir Amerikan hazine bonosu piyasası bulunuyor. Bu pazarda, alım-satımı yapılan toplam bono değeri 4 trilyon doları, tek bir günde el değiştiren bono hacmi ise 100 milyar doları geçiyor. Son derecede likit olan piyasada istediğiniz dakikada istediğiniz kadar satın alabilir, istediğiniz dakikada da satarak, pozisyonunuzu anında kapatabilirsiniz. Halbuki Avrupa'da buna benzer bir piyasanın mevcudiyeti söz konusu değildir. Almanya, İtalya, Fransa ve diğer AB ülkelerinin kendilerine has kamu kağıtları pazarı, Amerikan hazine bonosu pazarının yanından bile geçemez. AB'nin kendi ekonomik ve finansal meseleleri ABD'nin problemlerinden daha büyük iken, Euro'dan fazla bir şey beklememek daha gerçekçi olur. Kısaca, kağıt üzerinde güya doların tek potansiyel rakibi olan Euro'nun gerçek bir rakip olabilmesi için daha çok uzun yol kat etmesi gerekiyor. Bazı ekonomistlerin aksine iddialarına rağmen, Çin'in yuanı, doları ikame edebilmek için gerekli niteliklerin hiçbirini taşımıyor. Çünkü bu para konvertibl değil, yani diğer dövizlere dönüştürülmesi sıkı kurallara tabi. Çin devlet yetkililerinin, yuanı piyasada dalgalanmaya bırakacaklarına dair sözlerinin ise ne zaman hayata geçeceğini bilen yok. Dünyada böyle bir paraya yatırım yapacak yatırımcıyı hayal edebilir misiniz? Zaten, Amerika'ya ihracata bağımlı olan Çin'in bu ülkeyi öfkelendirecek bir işe kalkışması imkansız. Halen dünyanın beşinci önemli dövizi olan Japon Yeni'nin de dolar karşısında en ufak şansı yok. Son 10 yıldır büyümeyi unutan ekonomisi ve Kuzey Kore gibi nispeten küçük bir ülkenin saldırısı karşısında caydırıcı olamayan askerî gücü ile Japonya'nın ABD'ye ters gelecek bir teşebbüste bulunması hayal edilemez. Dünyada kazanılan her 100 doların 17 doları petrolden gelir. Küresel ekonominin tartışmasız bir numaralı metaı 65 yıldır dolar ile alınır ve satılır. Irak savaşından sonra, dolara kendi aralarındaki gizli toplantılarla alternatif arayan Arap ülkeleri, Amerika biraz sıkıştırınca bu niyetlerini telaşla inkar etme yoluna gittiler. İsrail tehdidine karşı ülkelerini savunmak için ABD'ye muhtaç olan Ortadoğu ülkelerinin dolar dışında hiçbir seçenekleri olamaz. Gırtlağa kadar Batı'ya borçlanmış olan ve Batı sermayesine her zaman ihtiyacı olan Rusya'nın da bu konuda yapabileceği bir şey yok. Ne gariptir ki, Irak'ın haksız işgaline karşı çıkan bütün ülkeler, yatırım ve ticaretlerini dolarla yapmak suretiyle bu savaşı finanse ettiler, hala ediyorlar. Yeşil (greenback) lakaplı doların rezerv para özelliğini yitirmesi halinde, ABD'nin dünya üzerindeki ekonomik ve siyasi nüfuzunun tamamen ortadan kalkacağı muhakkak. Bunu çok iyi bilen ABD'nin süper güç tahtını terk etmemek için her şeyi yapması ve bu bağlamda eşsiz askeri gücünü masaya koyması, icabında harekete geçirmesi hiç sürpriz sayılmamalı. SAMİ USLU [email protected]