BARIŞ BEKAR / [email protected] TEFECİLER kontör karşılığı krediden sonra şimdi de internet üzerinden insanların borçluluk durumunu kullanmaya başladı. Kredi kartlarındaki batığın sürekli arttığını gören fırsatçılar “10 dakikada kredi kartı borcunuzu çözümleyelim” türünden ilanlarla kart mağdurlarına ulaşıyor. Hatta internet sitelerinde örnek ödeme tabloları vererek teklifi daha da cazip hale getiriyorlar. İnternet tefecileri, “Kefil, senet, sözleşme, evrak ve imza gerekmeden kart borcununuz hemen kapatalım” diyerek mail yoluyla kart mağdurlarını görüşmeye çağırıyor. Çünkü kredi kartları bizim gibi ülkelerde sorun olmaya devam ediyor. Kart sayısı sürekli artıyor. Hatta kredi kartı pazarında Türkiye, Avrupa’nın en iyi ülkeleri arasında gösteriliyor. Bankalararası Kart Merkezi’nin (BKM) 2009’un dokuz aylık verilerine göre, Türkiye’de kart sayısı 43 milyonun üzerine çıkmış durumda. Aynı dönemde kart cirosu ise 152 milyar liraya ulaştı. Yani Türkiye pazarında hem kart sayısı da hem de kartlarla yapılan alışverişin miktarı sürekli artıyor. Kredi kartlarının, doğru kullanıldığında ekonomiyi kayıt altına alıp hayatı kolaylaştırdığı bir gerçek. Ancak ekonomik krizle birlikte işsizliğin artması, kaçınılmaz olarak kart mağdurlarının sayısına da yansıyor. Son bir yılda kredi kartlarında tasfiye olacak krediler epey artmış durumda. BATIK ORANI YÜZDE 11 Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu’nun raporuna göre, 23 Ekim 2009 tarihi itibarıyla bankacılık sektöründe kredi kartı alacaklarının takibe dönüşüm oranı yüzde 11’e çıktı. Bu oran geçen yılın aynı döneminde yüzde 6 civarındaydı. Kredi kartlarında yılın ilk dokuz ayında oluşan 152 milyar liralık hacmin yüzde 15’i sorunlu krediye dönüşmüş durumda. Hemen belirtelim, bu miktarın hepsi batık anlamına gelmiyor. Tüketici kredilerinde bu oranın yüzde 4.1, toplam bireysel kredilerinde yüzde 6.1 olduğu göz önüne alındığında, kredi kartlarında takibe düşen kredilerin ne kadar arttığı daha açık anlaşılıyor. Bilindiği gibi, sürekli açık bir kredi olarak değerlendirilen kredi kartlarının faiz oranları diğer kredilere göre yüksek. Kredi kartları için üst faiz oranlarını Merkez Bankası belirliyor. Ancak yine de faizler yüzde 3’ün üzerinde. Yeni konut kredilerinde faizlerin yüzde 1’lere, ihtiyaç kredilerinde ise yüzde 1.20’lere düştüğü bir dönemde kredi kartlarına aylık yüzde 3.29 gecikme faizi uygulanıyor. Sürekli yasal düzenlemeler yapılsa da alışveriş çılgınlığının yaşandığı böyle bir ortamda kredi kartlarını kontrol etmek oldukça zor. Sayı arttıkça kartları kontrol etmek zorlaşıyor. Doğal olarak ödeme sorunları da artıyor. Çünkü birçok insanın cebinde dört ya da daha çok kredi kartı bulunuyor. Hele de kart borcunu diğer kredi kartlarıyla kapatmaya çalışmak sarmalı daha da büyütmekten başka bir işe yaramıyor. Kart borcu artanların bazıları borçlarını düşük faizli tüketici kredisiyle kapatmayı tercih ediyor. Ancak bankalar herkese bu fırsatı vermiyor. İşte böyle bir durumda da kredi kartı fırsatçıları ortaya çıkıyor. Daha önce birçok yol deneyen fırsatçılar şimdi de kart mağdurlarına internetten ulaşıyor. Hatırlanacağı gibi, bir ara kontör karşılığı kredi yöntemi denenmişti... Peki internetteki sistem nasıl çalışıyor? “Kefil yok, senet yok, sözleşme yok. Evrak ve imza da gerekmiyor” deniliyor. Öyle ki sırf bu iş için internet siteleri kuranlar bile var. SİSTEM NASIL ÇALIŞIYOR? Tam da bir kredi sitesi gibi tasarlanıp hazırlanan bu siteler, bankalarla faiz kıyaslaması bile yapıyor. Tabii ki tablo her zaman tefecilerin lehine görünüyor. Tabloya ve siteye baktığımızda, bankalardan daha ucuza kredi yapılandırılıyor gibi görünüyor. Örneğin, bankaların 6 bin lira faiz aldığı bir kredi yapılandırmasında kendilerinin 2 bin 500 lira aldığını belirtiyorlar. Sanal tefecilerin ödeme koşuları da oldukça cezbedici. Örneğin, 10 bin liralık kredi kartı borcunu ayda 1.041 liradan 12 ay taksitle vadeye yaydıklarını iddia ediyorlar. BDDK ve Türkiye Bankalar Birliği sürekli kart kullanıcılarını uyarmasına rağmen, sokak tefecileri yine de bu tür uygulamalardan vazgeçmiyor. İnternet sitelerine bakılırsa, 5 bin liranın altındaki borçlarla ilgilenmiyorlar. Ve borç yapılandırma işlemini 12 ayla sınırlı tutuyorlar. İcralık olmuş ya da avukata devredilmiş kredi kartı borçları da yapılandırma dışında tutuluyor. ALIŞVERİŞ YAPIYORMUŞ GİBİ... Peki internet tefecileri neden 12 aydan daha uzun süreli yapılandırma yapmıyor? Çünkü söz konusu sistem, borç yapılandırmadan çok kredi kartıyla yeniden alışveriş yapmak üzerine kurulu. Bankalar genel olarak 12 aydan daha uzun vadeli taksit yapmadığı için onlar da aynı vadeyi tercih ediyor. Kart borcunu kapatıp, o kartla yeniden taksitle borçlandırma yapıyorlar. Bunu da genellikle kuyumcular, telekom bayileri ya da anlaştıkları başka firmalar üzerinden yapıyorlar. Örneğin, 5 bin liralık kredi kartı borcunu sıfırlayıp, o kartla kart sahibine 5 bin liralık altın aldırıyorlar. Kart sahibi de 5 bin liralık altının parasını 7 bin lira olarak 12 ay taksitle ödüyor. Borcunuzu yapılandırdığını söyleyenler, hem sizden komisyon alıyor hem de altınları ikinci kez satarak katmerli kazanç elde ediyorlar. Hemen belirtelim, bu işlemlerin hiçbiri yasal değil. Daha önce de “sokak tefecileri” kredi kartı mağdurlarına görünürde kontör satıyormuş gibi nakit para temin ediyordu. O zaman da sistem tıpkı altın satışında olduğu gibi işliyordu. Örneğin, kredi kartı mağduruna 1.250 TL’lik kontör satışı yapılmış gibi fatura kesiliyordu. Sözde satıcı kart sahibine 1.000 TL nakit veriyor ve bunu yüzde 25 yıllık faizle 12 vadeli taksitlendiriyordu. Sonra da satılmış gibi gösterilen kontörleri spot piyasada pazarlıyordu. Hatırlanacağı gibi BDDK Başkanı Tevfik Bilgin bu olaya el koymuş ve ciddi yaptırımlarla engellenmesini sağlamıştı... O dönemde tefeciler bu uygulama için sokaklarda broşür dağıtıyordu. Şimdi benzer yöntemin internet siteleri yoluyla denendiği görülüyor. Hasan ÜNAL / BKM Yönetim Kurulu Başkanı “Bunların hepsi illegal” Bu tür fırsatçılar vatandaşın kart borcundan yararlanıyor. Bu işlemlerin hiçbiri yasal değil. Hepsi illegal çalışıyor. Çünkü bankacılık yasasına göre kredi kartlarıyla ilgili türlü işlemleri bankalar yapmak durumunda. Kart borcu yapılandırma işlemini de sadece bankalar yapabilir. Bu konuyu hem BDDK hem de Türkiye Bankalar Birliği (TBB) yakından takip ediyor. Eskiden sokaklarda broşür dağıtanlar şimdi farklı yollarla aynı şeyleri yapıp haksız para kazanmanın yollarını arıyor. Vatandaşların bunlara itibar etmemesi lazım. Bazen borçları yeniden yapılandıralım derken illegal olarak ikiye katladıkları bile oluyor.