Oxford Üniversitesi’nden 1000’den fazla uzmanın işbirliği içinde olduğu bağımsız stratejik danışmanlık şirketi Oxford Analytica’nın, “G-20 Stamps Out Tax Havens” başlığıyla, Forbes dergisinde yayımlanan haber analizinde, gevşek düzenleme çağında ortaya çıkan vergi cennetlerinin küresel krizle birlikte sonlarının geldiğine dikkat çekildi. Singapur’un Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü’nün (OECD) vergi standartlarına uygun olarak şikayetlerin yükseldiği en son ülke olduğuna değinilen haber analizde, Nisan 2009’undan bu yana yapılan 15 şikayetin G-20 ülkelerinin düzenlemelerin bu denli sıkı olmadığı zamanlarda ortaya çıkan vergi cennetlerinin sonunu getirme konusunda ne kadar kararlı olduğunu gösterdiği belirtildi. İSVİÇRE İLE ÖNE ÇIKTI Vergi cennetlerinin büyümesinin temel nedeni küresel işbirliğinin olmamasıydı ve dağınık düzenleme çabaları ise sadece işletmelerin yalnızca bir vergi cennetinden bir diğer vergi cennetine kaçmasına neden oldu. Düzenleme konusunda ciddi olunması gerekliliği ise İsviçre’nin UBS davasında öne plana çıktı. Yalnızca iki küresel bankaya (UBS ve Credit Suisse) sahip, küçük bir ekonomi olan İsviçre, gizli bankacılık işlemleri yapma avantajından bir hayli faydalanmıştı. Ancak ülke özel bankacılık işlemleriyle dikkatleri üzerine çekti. UBS, ABD’li bireylerin vergi kaçırmasına yardım etmek için bankacılık işlemlerini ABD’ye taşıdı. 2007-2008 yıllarında baş gösteren küresel mali kriz ise oyunun kurallarını tamamen değiştirdi. İsviçre ve diğer düzenleyiciler ise yatırım bankaları ve dengesiz bilanço araçlarından oluşan gölge bankacılık sisteminden haberdar olmadıklarını fark etti. Sonuç olarak, bu bankalar küresel finans sistemine ve aşırı risk taşıyan menkul kıymetlere sağladıkları desteği hafife aldı. GÖLGE BANKACILIK Vergi cennetleri, işletmelerin deniz aşırı ülkelerdeki yan şirketleriyle karmaşık bir ağda işlem yapmasını izin vererek, gölge bankacılıkta önemli bir rol oynadı. Ancak gelen şikayetlerin ardından, İsviçre hükümeti bankalara verdiği desteğe müdahale etmek zorunda kaldı ve aynı anda deniz aşırı birimlerini maksimum kaldıraç oranlarıyla dizginlemeye karar verdi. Farklı ülkelerin de gölge bankacılık konusunda bir takım önlemler aldığı görüldü. İngiltere hükümeti, Man Adası’na gelecek yıla kadar adaya transfer edilen katma değer vergisi gelirini 50 milyon sterlin azaltacağının açıkladı. Fransız bankaları vergi cenneti olarak bilinen yerlerdeki birimlerini kapatmaya başladı. Almanya’da, Liechtenstein banka hesaplarında bir takım fonların saklanması ülkede vergi cennetlerine karşı tepkinin doğmasına neden oldu. ABD’de ise Beyaz Saray danışmanı Paul Volcker’ın Aralık ayında vergi cennetlerinin gelir kayıplarını sonlandırma yollarını dile getireceği bir rapor yayınlaması bekleniyor. VERGİ CENNETLERİNİN GELECEĞİ Serbest sermaye akışının ve bağımsız vergi otoritelerinin olduğu bir küresel ekonomide, her zaman vergi rekabeti yaşanacaktır. Bankalar ve işletmeler her zaman işlemlerini sürdürdükleri yerel bölgeye katkı sağlama karşılığında, vergileri indirmeleri için hükümetlerle iyi geçinmeye çalışacaktır. Singapur, İsviçre, Avusturya, Belçika ve Lüksemburg bu yıl bütün şikayetlerin geldiği ülkeler oldu. Malezya’da kısa bir süre içinde G-20’nin düzenleyici hareketlerine maruz kalabilir. Bu durumda, Doğu Avrupa ve Balkanlar gibi bölgeler yeni vergi cennetleri olarak belirebilir.