Hazine’yle geçen hafta yaptıkları toplantı sonrası ihalelerle ilgili tartışma ortamı yaratarak faizlerin yükselmesine neden olan piyasa yapıcısı bankalalara yönelik Hazine’de çalışma başlatıldı. Sayıştay Başkanlığı, son dönemde borçlanma faizlerinin artmasıyla birlikte gündeme gelen ‘piyasa yapıcılığı’ (PY) sisteminin sağlıklı olmadığını belirterek, Hazine’den sisteme disiplin getirecek bazı düzenlemeler yapmasını istedi. Hazine Müsteşarlığı da, Sayıştay’ın tespitleri doğrultusunda, piyasa yapıcılığı sistemini mercek altına aldı. Sayıştay’ın önerileri dikkate alınırsa, sistemde yer alan bankalar için yeni kriterler getirilecek. Hazine Müsteşarlığı, Merkez Bankası ve bankaların katılımıyla 23 Ekim’de yapılan Piyasa Yapıcılığı Danışma Kurulu toplantısının ardından başlayan tartışmalarla bono ve tahvil piyasasında faizler yüzde 76 seviyesine kadar yükselmesi, sistemin sorgulanmasına neden oldu. Hazine Müsteşarlığı, toplantıda, faizlerin artmasına neden olabilecek bir karar alınmadığını açıklarken, gözler piyasa yapıcılığı sistemine çevrildi. RAPOR MECLİS’E SUNULDU Piyasa yapıcılığı sisteminin tartışıldığı bir dönemde Sayıştay’ın, 2008 yılı Hazine işlemleriyle ilgili hazırladığı ve Meclis’e sunduğu raporunda, piyasa yapıcılığı sistemiyle ilgili ağır eleştirilere yer verilerek, sistemin disipline edilmesi istendi. Hazine Müsteşarlığı da, Sayıştay raporunda yer alan sisteme ilişkin öneri ve tespitleri değerlendirmeye aldı. Ekonomi bürokratları, değerlendirmelerin ardından sistemin yeniden yapılandırılması ve disipline edilmesine ilişkin düzenlemenin gündeme gelebileceğini kaydettiler. Sayıştay: Sistem rekabetçi değil Sayıştay’ın Meclis’e sunduğu raporunda, Hazine’nin iç borçlanma ihalelerinde 2000 yılından bu yana uygulanan piyasa yapıcılığı sisteminin belli kriterlere bağlanmadığı, rekabetçi bir ortam olmadığı vurgulandı. Raporda, mevzuatta piyasa yapıcısı bankaların birlikte hareket etmesini önleyecek hiçbir düzenlemeye yer verilmediği belirtilerek, “Piyasa yapıcısı bankalar ve diğer katılımcılar arasında birlikte hareket etme ihtimalini engelleyici tedbirle ve yaptırımlar alınmalıdır” denildi. İHALESİ NASIL YAPILIYOR? Raporda, iç borçlanma ihalesinin nasıl yapıldığı da anlatıldı. Buna göre, iç borçlanma ihaleleri, piyasa yapıcısı olarak belirlenen bankaların teklif vermesi ile gerçekleşiyor. Teklifler Merkez Bankası aracılığı ile toplanarak Hazine Müsteşarlığı’na iletiliyor. Hazine Müsteşarlığı bünyesindeki Nakit ve İç borç Yönetimi Genel Müdür Yardımcısı ile Kamu Finansmanı Genel Müdürü teklifleri inceleyerek, Hazine Müsteşarı’na sunuyor. Müsteşar da, piyasa şartlarını borçlanma miktarını dikkate alarak bir kesim çizgisi tespit ediyor. Kesim çizgisinin üstünde kalan teklifler ise kabul edilmiş oluyor. Hazine’ye 2010’da 6.6 milyarlık ek kaynak 2010 yılının ilk yarısındaki yüklü borç ödemeleri nedeniyle bankaların, ‘faizleri yükselt’ baskısı ile karşı karşıya kalan Hazine’nin kasasına, gelecek yıl sıfır özelleştirme yapılsa dahi, önceki yıllardan yapılmış olan özelleştirme ihaleleri nedeniyle 5.1 milyar liralık kaynak girecek. TMSF’den gelecek 1.5 milyar lira ile Hazine, 6.6 milyar liralık kaynağı garantilemiş oldu. Hazine, borçlanmalar konusunda B planı hazırladı. B planı çerçevesinde alternatif borçlanma imkanları araştırılırken, gelecek yıl Hazine’nin kasasına girmesi garanti olan kaynaklar da gözden geçirildi. Buna göre, gelecek yıl sıfır özelleştirme yapılsa dahi önceki yıllardan yapılan özelleştirmelerden dolayı toplam 6.6 milyar lira kaynak girecek. MERKEZ’DEN DESTEK Önceki yıllarda yapılan özelleştirmelerden 5.1 milyar liralık geliri garantileyen Hazine, küresel kriz nedeniyle askıya alınan özelleştirmelerin gelecek yıl hızlanmasını ve bu özelleştirmelerden de önemli ölçüde gelir elde edilmesini bekliyor. Bu çerçevede de, enerji özelleştirmeleri, şeker fabrikaları özelleştirmeleri, Milli Piyango özelleştirmesi ile bazı KİT’lerin ikinci halka arzlarına güveniliyor. Yeni özelleştirmelerden de en az 5.3 milyar liralık gelir bekleniyor. Hazine’nin, 2010 yılı borçlanmalarında Merkez Bankası’nın alacağı kağıtlarla da önemli ölçüde rahatlayacak. Merkez Bankası’nın halen elinde yaklaşık 8 milyar liralık devlet iç borçlanma kağıdı bulunuyor. Bu kağıtların süresi, 2010 yılında dolacak. Merkez Bankası, gelecek yıl en az 10 milyar liralık Hazine kağıdı almayı planlıyor. Özelleştirmeden 5.1 milyar gelecek Önceki yıl yapılan özelleştirme ihalelerinden, 2010 yılında yapılacak tahsilatlar şöyle: • İzmir Limanı 2 milyar lira • Derince Limanı 300 milyon lira • Samsun Limanı 200 milyon lira • Bandırma Limanı 250 milyon lira • Başkent Elektrik 450 milyon lira • Sakarya Elektrik. 225 milyon lira • Aras Elektrik 200 milyon lira • Meram Elektrik 225 milyon lira • Taksitlerden 750 milyon lira • Gayrimenkul satışlarından 500 milyon lira Star