Bankalar karlarını yüksek tutmak için bono ve tahvile koşarken, halk ise umudunu dövize bağladı. Temmuz-eylül arasındaki 8 haftada yurtiçindeki mudilerden döviz hesaplarına akan para 5.3 milyar doları, mart başından bu yana ise toplamda döviz hesaplarına yatırılan para miktarı 22 milyar doları buldu. Özellikle ağustos ayında dövize kaçan paranın çok büyük bir bölümünün TL mevduattan çözüldüğü dikkat çekti. Faizdeki düşüş profesyonel yatırımcılar olan bankalarla, bireysel yatırımcılar açısından farklı sonuçlar doğurdu. İkinci el piyasada ellerindeki bono ve tahvillerle al-sat yapma imkanı olan bankalar, bu imkanını ağustosta, 2.4 milyar liraya yakın bono karı yazarak değerlendirdi. Fakat bireysel yatırımcıların profesyonel yatırımcıların aksine al-sat yaparak karlı çıkma imkanına çok fazla sahip olamaması nedeniyle faiz düşüşü, faiz gelirinin düşmesi anlamına geldi. Ağustos ayında 3 milyar lirasını düşük getiriye sahip olan TL mevduattan çözen yerli bireysel yatırımcı, ağustos ve eylül aylarında döviz tevdiat hesaplarına hücum etti. Doların çok fazla düşmüş olması ve önümüzdeki birkaç ayda doların yükseleceği beklentisiyle ağustos ve eylül aylarında dolara koşan yatırımcıların bu hesaplarda yarattığı artış, temmuz sonundan eylül ayının 25'ine kadar 5.3 milyar doları buldu. Ağustos ayında döviz tevdiatta beklentilere uygun olarak vade tercihi de 1-3 ay arasında oldu. Bu dönemde toplam mevduat büyüklüğünde ise sadece 646 milyon lira artış yaşandığı gözden kaçmadı. Bir haftada 1 milyar dolar Merkez Bankası verilerine göre yurtiçi döviz hesapları 18-25 Eylül haftasında da 1 milyar 62 milyon dolar artarak 102 milyar 677 milyon dolara yükseldi. 25 Eylül itibariyle 122 milyar 193 milyon dolara ulaşan toplam döviz hesabının ise 102 milyar 677 milyon dolarla en büyük bölümünü yurt içi yerleşiklere ait hesaplar oluştururken, yurt dışında yaşayan yurttaşların Merkez Bankası nezdinde açtırdıkları kredi mektuplu döviz tevdiat hesapları ile süper döviz hesaplarının toplam tutarı aynı tarih itibariyle 15 milyon dolar artarak 13 milyar 440 milyon dolar oldu. Yurt dışı yerleşiklerin Türk bankacılık sistemindeki döviz hesapları da 18-25 Eylül döneminde 71 milyon dolar azalışla 6 milyar 77 milyon dolara yükseldi. Döviz kredisinden kaçış Yurtiçindeki bireysel yatırımcıların dövizdeki beklentileri tüketici kredilerine de yansıdı. Döviz yükselecek beklentisi bireysel kredi müşterilerinin hızla döviz bazındaki kredilerden uzaklaşmasına neden oldu. Ağustos ayında taşıt kredileri haricinde TL bazlı hiçbir tüketici kredisi segmentinde düşüş yaşanmazken, döviz bazlı tüm tüketici kredilerinin azaldığı dikkati çekti. Döviz kredilerinden hızla kaçan tüketicilerin etkisiyle döviz bazlı tüketici kredilerinde ağusto ayı boyunca 200 milyon liralık düşüş gerçekleşti. Benzer bir trendin ticari kredilerde de gerçekleştiği görüldü. Taksitli işyeri, taşıt ve ihtiyaç gibi ticari kredilerde ağustos 51 milyon liralık düşüş yaşanması dikkati çekti. Ağustos ayı verilerinde bankaların da dövizle ilgili beklentilerine ilişkin önemli sinyaller alınmıştı. Uzun bir süredir yabancı para pozisyonunu dengede tutan bankalar, ağustosta hızla döviz pozisyonlarını artırmış ve bankaların döviz pozisyon varlıkları, döviz pozisyon yükümlülüklerini yarım milyar liraya yakın geçmişti. Böylece bankaların yabancı para net genel pozisyonunda bir ayda yaşanan artış ağustos ayında yüzde 64 artış göstermişti. BARIŞ ERKAYA - REFERANS