Faiz indiriminde cesur olan, müşteriyi kapıyor Bankaların çoğu, Merkez Bankası’nın yılbaşından bu yana ısrarlı faiz indirimine ayak uydurmakta isteksizdi. Fakat küçük indirimlerine bile ciddi tepkiler almaya başlayınca ayak diremekten vazgeçtiler. Bazı bankalar faize yüzde 1’in altına indirince, birkaç ay öncesine göre yüzde 100 talep artış yakaladı. Ticari kredilerde ise bu oran yüzde 30 seviyesinde. Kredilerdeki asıl canlanmanın yılın son çeyreğinde alması bekleniyor. Mine Zeybekoğlu/Ekonomist Kredi faizlerini aylık yüzde 1’in altına çeken bankalar, bunun meyvelerini toplamaya başladı. Merkez Bankası’nın (MB) gecelik faizlerdeki indirim trendini takip ederek konut kredilerinde ağustos ayı itibariyle faizleri önce yüzde 1’in altına indiren ve ardından bu faiz oranında vadeyi beş yıla kadar uzatan bazı bankaların kredi kullandırımlarında artış oranı yüzde 100’e vardı. Faizlerdeki düşüşün ardından talep yönünde oluşan canlanma sıkça dile getirilmeye başlasa da, sektör geneline ait verilere bakıldığında, bu canlanmayı görmek henüz mümkün değil. Ancak banka bazında aldığımız bilgiler, kredilerde hem talep hem de arz yönünde ciddi bir hareketlilik olduğunu ortaya koyuyor. Krediler yer değiştirdi Burada ortaya çıkan farklılık, bankacılar tarafından ‘kredinin yer değiştirme süreci’ olarak tanımlanıyor. Faiz indirim yarışına her bankanın katılmadığına dikkat çekilirken, ‘Faizi yüzde 1’in altına indirenler ve indirmeyenler’ şeklinde bir ayrım ortaya çıktığı ve sistemde kredi faizini düşürmeyenlerden düşürenlere doğru bir kayış başladığı tespiti öne çıkıyor. Faiz indirimlerinin yanı sıra bayram kampanyalarının da etkisiyle eylül ayında büyük bir canlanma görüldüğünü belirten sektör temsilcileri, bir süredir ertelenen ihtiyaçların piyasadaki moralin düzelmesiyle birlikte talebe dönüştüğünü ifade ediyorlar. İki kat artış var Faizlerin yüzde 1’in altına çekilmesi ve vadelerin beş yıla kadar uzatılmasında sektöre liderlik eden Akbank’ın Bireysel ve Şirket Bankacılığından Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Galip Tözge, piyasadan ve müşterilerden aldıkları tepkilerin çok olumlu olduğunu ifade ederek, “Özellikle, ihtiyaç ve konut kredilerinde yüzde 100’e varan artışlar söz konusu. Kredi kullandırımlarımızda geçen aylara göre iki katına varan artış yaşadık” diyor. Talep tarafındaki canlanmanın konut kredilerinde yoğunlaşmasının bir sebebi de, gayrimenkul alımının mevcut ortamda alternatif bir yatırım olarak görülmesi. Şekerbank Genel Müdür Yardımcısı Abdurrahman Özciğer, daha yüksek tutarmlarda kredi talep edilmesinin birikim tutarı az olan kişilerin faiz oranlarındaki düşüşü fırsat olarak görüp konut edinme isteğini gösterdiğini belirtiyor. Buna karşın Özciğer, faiz oranlarındaki keskin düşüş konut kredi talebini beklendiği kadar yükseltmediği görüşünde. Faizler düşmeyecek Konut piyasasının kışa girmeden önceki dönemde genelde daha canlı olması da, gelecek haftadan itibaren ekim ayı sonuna kadarki dönemde, kredilerdeki artışın rakamlara yansımasının daha rahat görüleceği tahminini de beraberinde getiriyor. Özellikle ekim-kasım-aralık aylarını kapsayan yılın son çeyreğinde ciddi bir hareketlilik bekleniyor. Kredi talebinde talep artışının yılın geri kalanında süreceği konusunda görüş birliği yapan sektör temsilcileri, kredi faizlerinin gelecek dönemdeki seyri konusunda da aynı kanıda. Genel beklenti, faizlerin mevcut seviye olan yüzde 0.9’un altına inmeyeceği yönünde. Ancak bir yükseliş de beklenmiyor. Ticaride talep artışı sınırlı Merkez Bankası’nın faiz indirimlerinin sadece konut değil, TL cinsi kredilerin genelinde talebi olumlu etkilediği yönündeki ortak değerlendirme bir yana, faiz indirimlerinin konut kredisi haricindeki kredilerde aynı oranda bir talep artışı yaratması mümkün görülmüyor. Ticari krediler ile KOBİ kredilerinde olduğu gibi, taşıt kredilerinde de benzer bir talep artışının ancak ekonomideki büyümenin net olarak görülmeye başlamasının ardından geleceği öngörülüyor. Buna karşın, ticari kredilerde de bankalar bazında talebe dönük farklılaşmalar göze çarpıyor. Son bir aylık dönemde ticari kredilerde yüzde 25-30 aralığında talep artışı kaydeden bankaların yanında, bu segmentte talebin stabil olduğu değerlendirmesi de mevcut. Finansbank yetkililerinin verdiği bilgiye göre, ticari kredi taleplerinde, temmuz ayından itibaren bir artış var ve sene başına göre bu oran yüzde 30 seviyesinde. “Artmadı” diyenler de var Yetkililer, yılsonuna kadar bu talebin artarak devam etmesini bekliyor. Halkbank Esnaf ve KOBİ Bankacılığı Genel Müdür Yardımcısı Dr. Şahap Kavcıoğlu da, ağustos ve eylül ayları başında ticari kredilerde iki kez faiz indirimine gittiklerini ve bu indirimlerin kredi talep ve kullandırımına olumlu yansıdığını aktarıyor. Yılın ikinci yarısından bugüne pazarda az da olsa bir büyüme görüldüğünü belirten Akbank Genel Müdür Yardımcısı Galip Tözge, “Bankamızdaki ticari kredi taleplerinde son bir ayda yüzde 25, son haftada ise adetsel anlamda yüzde 30'a yakın bir artış gözlemlenmiştir” diyor. Piyasa faizlerindeki düşüşün ticari kredi faizlerine yansıması da daha yavaş gerçekleşiyor. Ticari kredi faizlerinde çok büyük düşüş olasılığı görmeyen İş Bankası Genel Müdür Yardımcısı Kayhan Söyler de “Son dönemde de faizler aşağı inmekle birlikte, kredi talebi mevcut seyrini muhafaza etmiştir” değerlendirmesi yapıyor. Sorumlu kredi sıkıntısı Yine de, yetkililerin verdiği bilgiler doğrultusunda tüm krediler içinde yüksek batık oranı ile gündeme gelen KOBİ kredilerine ilişkin taleplerin, bankalar tarafından büyük oranda karşılandığını söylemek mümkün. Aralık 2008’de 87 milyar lirayı bulan ve batık oranı da yüzde 5.21 olarak gerçekleşen KOBİ’lere kullandırılan toplam nakdi kredi tutarı, Temmuz 2009 itibariyle 79 milyar liraya gerilerken, batık oranı yüzde 6.84’e yükseldi. Bu oran tehlike sinyali olarak algılansa da, bankalar nezdinde bu ‘beklenti dışında olmayan, doğal bir sonuç’ olarak karşılık buluyor. KOBİ’ler geri çevrilmiyor Sektörün KOBİ’lere kullandırdığı kredilerin toplamına bakıldığında, ağustos ayından bu yana bir gerilemenin göze çarptığını belirten Halkbank Genel Müdür Yardımcısı Şahap Kavcıoğlu, aynı dönemde Halkbank’ın KOBİ’lere kullandırdığı kredilerin sürekli arttığını aktarıyor. İş Bankası Genel Müdür Yardımcısı Kayhan Söyler, KOBİ’lere dönük kredilendirme faaliyetlerinin kriz öncesi düzeyde devam ettiğini ve önümüzdeki dönemde de ‘kriz koşullarının gerektirdiği ihtiyatlılığı bir tarafa bırakmaksızın’ sürdürmeyi planladıklarını belirtiyor. 2009 yılı içinde KOBİ kredileri vermeyi hiç durdurmadıklarını aktaran Finansbank yetkilileri de, bu yıl KOBİ’lerin yaptıkları başvuruların yaklaşık yüzde 70’ine olumlu yanıt verdikleri bilgisini veriyor. Akbank’ta ise bu alanda gelen kredi taleplerinin karşılanma oranı yüzde 75.